Mikołaj i Franciszek Daniłowiczowie w Dillingen – przyczynek do dziejów wyjazdów edukacyjnych młodzieży szlacheckiej w XVII wieku

Dorota Żołądź-Strzelczyk

doi:10.21697/sc.2022.29.1.12

Opublikowane: 2022-10-03

Tom 29 Nr 1 (2022)

Mikołaj i Franciszek Daniłowiczowie w Dillingen – przyczynek do dziejów wyjazdów edukacyjnych młodzieży szlacheckiej w XVII wieku

Dorota Żołądź-Strzelczyk

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.12

Abstrakt

W metryce akademii w Dillingen wpisano w 1623 r. dwa listy polecające opiece rektora Mikołaja i Franciszka, synów Mikołaja Daniłowicza. Autorem pierwszego jest ojciec chłopców, drugiego jezuita Mikołaj Łęczycki. Stały się one podstawą do rozważań o zagranicznej edukacji szlacheckiej, konkretnie o nauce Daniłowiczów. Szczyt znaczenia tej rodziny przypadł na 2 połowę XVI i 1 połowę XVII w., kiedy należeli do elity państwa polsko-litewskiego. Daniłowiczowie uzupełniali edukację poza granicami Rzeczypospolitej. Z racji wyznania wybierali ośrodki jezuickie – Ingolstadt, Dillingen, Lowanium, jeździli także do Włoch. Listy zawierają prośby do rektora o opiekę nad młodzieńcami oraz wskazówki, czego powinni się uczyć i jak należy z nimi postępować. Na końcu zamieszczone są tłumaczenia listów.

Słowa kluczowe:

edukacja szlachecka, epoka staropolska, wyjazdy zagraniczne, uniwersytet w Dillingen,

Inne teksty tego samego autora

Dorota Żołądź-Strzelczyk, Dziatki miłe Elżbiety i Stanisława Kruszyńskich , Saeculum Christianum: Tom 25 (2018)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Małgorzata Ewa Kowalczyk, Uwagi na temat edukacji Stanisława, syna Józefa Jana i Marianny z Ossolińskich Mniszchów , Saeculum Christianum: Tom 30 Nr 1 (2023)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Franciszka Kramarzowa – historia pewnej niewiasty, która chciała odmienić swój los , Saeculum Christianum: Tom 30 Nr 1 (2023)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Żołądź-Strzelczyk, D. (2022). Mikołaj i Franciszek Daniłowiczowie w Dillingen – przyczynek do dziejów wyjazdów edukacyjnych młodzieży szlacheckiej w XVII wieku. Saeculum Christianum, 29(1), 153–165. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.12

Cited by / Share

Bibliografia

Album studentów Akademii Zamojskiej 1595-1781, oprac. H. Gmiterek, Warszawa 1994.
Archiv des Bistums Augsburg, sygn. PS 2473.
Bersohn M., Studenci Polacy na uniwersytecie bolońskim w XVI i XVII wieku, cz. 2, Kraków 1893.
Czaplewski P., Polacy na studyach w Ingolsztacie. Z rękopisów uniwersytetu monachijskiego, Poznań 1914.
Die Matrikel der Universität Dillingen, red. von Th. Specht, t. 1: 1551-1645, Dillingen 1909-1911.
Die Universität Dillingen und ihre Nachfolger. Stationen und Aspekte einer Hochschule in Schwaben. Festschrift zum 450jährigen Gründungsjubiläum, red. v. R. Kießling, Dillingen/Donau 1999.
Erici Puteani Epistolarum selectarum apparatus, centuria II, Antwerpiae 1637.
Eryci Puteani Pecuniae Romanae Ratio: facillimo ad nostram calculo revocata, Lovanii ex officina Riviana 1620.
Krótkie zebranie żywota wielebnego księdza Mikołaja Lancycego Societatis Iesu, w: Pobudki do warowania się grzechu śmiertelnego i dróg prowadzących do niego przez wielebnego księdza Mikołaja Lencycego Societatis Iesu, Przemyśl 1764, s. 1-18.
Niesiecki K., Korona polska przy złotej wolności starożytnemi rycerstwa polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego kleynotami […] ozdobiona, Lwów 1738, t. 2.
Radziwiłł M. K. zw. Sierotka, Admonitorium, w: Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstępem i objaśnieniami opatrzyły D. Żołądź-Strzelczyk i M. E. Kowalczyk, Wrocław 2017, s. 77-89.
Vernulaeus M., De libertate politica, Lovanii 1628.
Bieś A. P., Stanisław Kostka, w: Polski Słownik Bibliograficzny (dalej: PBS), t. 41, Warszawa-Kraków 2002, s. 589-593.
Broniarczyk M., Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, „Kwartalnik Historyczny”, 2012, nr 2, s. 251-303.
Czapliński W., Daniłowicz Stanisław, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 417.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 15, Kraków 1897.
Giedrojć F., Mór w Polsce w wiekach ubiegłych. Zarys historyczny, Warszawa 1899.
Hejnosz W., Daniłowicz Jan Mikołaj, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 415.
Kochanowicz J., Wychowanie w szkołach jezuickich okresu staropolskiego, w: Pedagogika ignacjańska: historia, teoria, praktyka, red. A. Królikowska, Kraków 2010, s. 205-237.
Kot S., Stosunki Polaków z uniwersytetem lowańskim (w 500 rocznicę otwarcia uniwersytetu lowańskiego), w: tenże, Polska Złotego Wieku a Europa. Studia i szkice, oprac. H. Barycz, Warszawa 1987, s. 545-576.
Kucharski A., Theatrum peregrinandi. Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku, Toruń 2013.
Lepszy K., Daniłowicz Jan, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 414-415.
Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae, Warszawa 2011.
Martin M., L’université de Pont-a- Mousson (1572-1768), Paris–Nancy 1891.
Piwarski K., Jan Karol Daniłowicz, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 416.
Siarczyński F., Obraz wieku panowania Zygmunta III, króla polskiego i szwedzkiego, zawierający opis osób żyjących pod jego panowaniem, cz. 1, Lwów 1828.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcją Bronisława Chlebowskiego, t. 7, Warszawa 1886; t. 14, Warszawa 1895.
Specht Th., Geschichte der ehemaligen Universität Dillingen (1549-1804), Freiburg i. Br. 1902 (elektr. Edition Düsseldorf 2010).
Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego, t. 2, cz. 2, Warszawa 1845.
Tygielski W., Peregrinatio academica czy Grand Tour? Podróże „do szkół” w systemie edukacji staropolskiej, w: tenże, W podróży po Europie. Studia z dziejów kultury nowożytnej, Warszawa 2019, s. 318-335.
Tyszkowski K., Daniłowicz Mikołaj, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 416-417.
Wierzbowski T., Jakub Uchański, arcybiskup gnieźnieński (1502-1581). Monografia historyczna, Warszawa 1895.
Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa–Poznań 1990.
Żołądź-Strzelczyk D., „Nadobna to jest rzec młodemu człowiekowi do cudzych krajów się przejeździć” – miejsce podróży w edukacji polskiej szlachty XVI-XVII wieku, w: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saszyńska, E. Wółkiewicz, Warszawa 2012, s. 323-338.
Żołądź-Strzelczyk D, „O przedsięwzięciu peregrynacyjej” – edukacyjne wojaże szlachty z Rzeczypospolitej w świetle instrukcji podróżnych, Wilanów 2020.
Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.
Żołądź-Strzelczyk D., Polnische und Litauische Studenten in Dillingen (1564-1624), w: Die Universität Dillingen und ihre Nachfolger. Stationen und Aspekte einer Hochschule in Schwaben. Festschrift zum 450jährigen Gründungsjubiläum, red. v. R. Kießling, Dillingen/Donau 1999, s. 381-403.
Целуйко O., Рід Даниловичів у кінці XVI – на початку XVIII ст.: історико-генеалогічне дослідження, Дисертація на здобуття наукового ступеня кандидата історичних наук, Львів 2003, http://chtyvo.org.ua/authors/Tseluiko_Oleksandr/Rid_Danylovychiv_u_kintsi_XVI__na_pochatku_XVIII_st/ (dostęp: 10.01.2020). Google Scholar

Dorota Żołądź-Strzelczyk

http://orcid.org/0000-0002-4075-3002

Afiliacja:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Polska

Biogram

Dorota Żołądź-Strzelczyk, prof. historii, związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizuje się w dziejach wychowania w epoce staropolskiej. Główne obszary zainteresowań badawczych to: podróże edukacyjne w XVI-XVIII w., ze szczególnym uwzględnieniem instrukcji podróżnych, dzieje dziecka i dzieciństwa, dzieje dawnych zabaw i zabawek, materialny świat dziecka. Autorka ponad 200 tekstów, w tym 6 książek autorskich i 5 współautorskich, edycji źródeł. Kierowała kilkoma projektami badawczymi KBN, NCN, NPRH. Stypendystka DAAD, Historische Kommission zu Berlin, Fundacji Lanckorońskich.