Mikołaj i Franciszek Daniłowiczowie w Dillingen – przyczynek do dziejów wyjazdów edukacyjnych młodzieży szlacheckiej w XVII wieku

Dorota Żołądź-Strzelczyk

doi:10.21697/sc.2022.29.1.12

Published: 2022-10-03

Vol. 29 No. 1 (2022)

Studies of Mikołaj and Franciszek Daniłowicz in Dillingen - a contribution to the history of educational trips of the youth of the gentry in the 17th century

Dorota Żołądź-Strzelczyk

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.12

Abstract

In the Dillingen academy records there are two letters written in 1623 recommending to the rector's care Nicholas and Francis, sons of Mikołaj Daniłowicz. The author of the first is the boys' father, the second is a Jesuit, Mikołaj Łęczycki. They became the basis for reflections on the foreign education of the gentry, specifically the education of the Daniłowicz family. The family reached its peak of importance in the second half of the 16th and first half of the 17th centuries, when they belonged to the elite of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The Daniłowiczs completed their education outside the borders of the Commonwealth. Because of their religion, they chose Jesuit centres - Ingolstadt, Dillingen, Louvain; they also travelled to Italy. The letters contain requests to the rector to take care of the young men and instructions on what they should learn and how to deal with them. Translations of the letters are included at the end.

Keywords:

education of the gentry, Old Polish period, trips abroad, university in Dillingen

Most read articles by the same author(s)

Dorota Żołądź-Strzelczyk, Dziatki miłe Elżbiety i Stanisława Kruszyńskich , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 25 (2018)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Franciszka Kramarz– the story of a woman who wanted to change her fate , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 30 No. 1 (2023)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Małgorzata Ewa Kowalczyk, Comments on the education of Stanisław, son of Józef Jan and Marianna née Ossoliński Mniszech , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 30 No. 1 (2023)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Snapshots from School Life – Michał Hieronim Starzeński (1757-1824) at the Theatine Boarding College in Warsaw , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 31 No. 1 (2024)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Boarding schools for male youth in Polish lands at the turn of the 18th and 19th cnturies , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 31 No. 2 (2024)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Żołądź-Strzelczyk, D. (2022). Studies of Mikołaj and Franciszek Daniłowicz in Dillingen - a contribution to the history of educational trips of the youth of the gentry in the 17th century. Saeculum Christianum. Historical Writings, 29(1), 153–165. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.12

Cited by / Share

References

Album studentów Akademii Zamojskiej 1595-1781, oprac. H. Gmiterek, Warszawa 1994.
Archiv des Bistums Augsburg, sygn. PS 2473.
Bersohn M., Studenci Polacy na uniwersytecie bolońskim w XVI i XVII wieku, cz. 2, Kraków 1893.
Czaplewski P., Polacy na studyach w Ingolsztacie. Z rękopisów uniwersytetu monachijskiego, Poznań 1914.
Die Matrikel der Universität Dillingen, red. von Th. Specht, t. 1: 1551-1645, Dillingen 1909-1911.
Die Universität Dillingen und ihre Nachfolger. Stationen und Aspekte einer Hochschule in Schwaben. Festschrift zum 450jährigen Gründungsjubiläum, red. v. R. Kießling, Dillingen/Donau 1999.
Erici Puteani Epistolarum selectarum apparatus, centuria II, Antwerpiae 1637.
Eryci Puteani Pecuniae Romanae Ratio: facillimo ad nostram calculo revocata, Lovanii ex officina Riviana 1620.
Krótkie zebranie żywota wielebnego księdza Mikołaja Lancycego Societatis Iesu, w: Pobudki do warowania się grzechu śmiertelnego i dróg prowadzących do niego przez wielebnego księdza Mikołaja Lencycego Societatis Iesu, Przemyśl 1764, s. 1-18.
Niesiecki K., Korona polska przy złotej wolności starożytnemi rycerstwa polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego kleynotami […] ozdobiona, Lwów 1738, t. 2.
Radziwiłł M. K. zw. Sierotka, Admonitorium, w: Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstępem i objaśnieniami opatrzyły D. Żołądź-Strzelczyk i M. E. Kowalczyk, Wrocław 2017, s. 77-89.
Vernulaeus M., De libertate politica, Lovanii 1628.
Bieś A. P., Stanisław Kostka, w: Polski Słownik Bibliograficzny (dalej: PBS), t. 41, Warszawa-Kraków 2002, s. 589-593.
Broniarczyk M., Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, „Kwartalnik Historyczny”, 2012, nr 2, s. 251-303.
Czapliński W., Daniłowicz Stanisław, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 417.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 15, Kraków 1897.
Giedrojć F., Mór w Polsce w wiekach ubiegłych. Zarys historyczny, Warszawa 1899.
Hejnosz W., Daniłowicz Jan Mikołaj, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 415.
Kochanowicz J., Wychowanie w szkołach jezuickich okresu staropolskiego, w: Pedagogika ignacjańska: historia, teoria, praktyka, red. A. Królikowska, Kraków 2010, s. 205-237.
Kot S., Stosunki Polaków z uniwersytetem lowańskim (w 500 rocznicę otwarcia uniwersytetu lowańskiego), w: tenże, Polska Złotego Wieku a Europa. Studia i szkice, oprac. H. Barycz, Warszawa 1987, s. 545-576.
Kucharski A., Theatrum peregrinandi. Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku, Toruń 2013.
Lepszy K., Daniłowicz Jan, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 414-415.
Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae, Warszawa 2011.
Martin M., L’université de Pont-a- Mousson (1572-1768), Paris–Nancy 1891.
Piwarski K., Jan Karol Daniłowicz, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 416.
Siarczyński F., Obraz wieku panowania Zygmunta III, króla polskiego i szwedzkiego, zawierający opis osób żyjących pod jego panowaniem, cz. 1, Lwów 1828.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcją Bronisława Chlebowskiego, t. 7, Warszawa 1886; t. 14, Warszawa 1895.
Specht Th., Geschichte der ehemaligen Universität Dillingen (1549-1804), Freiburg i. Br. 1902 (elektr. Edition Düsseldorf 2010).
Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego, t. 2, cz. 2, Warszawa 1845.
Tygielski W., Peregrinatio academica czy Grand Tour? Podróże „do szkół” w systemie edukacji staropolskiej, w: tenże, W podróży po Europie. Studia z dziejów kultury nowożytnej, Warszawa 2019, s. 318-335.
Tyszkowski K., Daniłowicz Mikołaj, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 416-417.
Wierzbowski T., Jakub Uchański, arcybiskup gnieźnieński (1502-1581). Monografia historyczna, Warszawa 1895.
Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa–Poznań 1990.
Żołądź-Strzelczyk D., „Nadobna to jest rzec młodemu człowiekowi do cudzych krajów się przejeździć” – miejsce podróży w edukacji polskiej szlachty XVI-XVII wieku, w: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saszyńska, E. Wółkiewicz, Warszawa 2012, s. 323-338.
Żołądź-Strzelczyk D, „O przedsięwzięciu peregrynacyjej” – edukacyjne wojaże szlachty z Rzeczypospolitej w świetle instrukcji podróżnych, Wilanów 2020.
Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.
Żołądź-Strzelczyk D., Polnische und Litauische Studenten in Dillingen (1564-1624), w: Die Universität Dillingen und ihre Nachfolger. Stationen und Aspekte einer Hochschule in Schwaben. Festschrift zum 450jährigen Gründungsjubiläum, red. v. R. Kießling, Dillingen/Donau 1999, s. 381-403.
Целуйко O., Рід Даниловичів у кінці XVI – на початку XVIII ст.: історико-генеалогічне дослідження, Дисертація на здобуття наукового ступеня кандидата історичних наук, Львів 2003, http://chtyvo.org.ua/authors/Tseluiko_Oleksandr/Rid_Danylovychiv_u_kintsi_XVI__na_pochatku_XVIII_st/ (dostęp: 10.01.2020). Google Scholar

Dorota Żołądź-Strzelczyk

http://orcid.org/0000-0002-4075-3002

Affiliation:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dorota Żołądź-Strzelczyk, prof. historii, związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizuje się w dziejach wychowania w epoce staropolskiej. Główne obszary zainteresowań badawczych to: podróże edukacyjne w XVI-XVIII w., ze szczególnym uwzględnieniem instrukcji podróżnych, dzieje dziecka i dzieciństwa, dzieje dawnych zabaw i zabawek, materialny świat dziecka. Autorka ponad 200 tekstów, w tym 6 książek autorskich i 5 współautorskich, edycji źródeł. Kierowała kilkoma projektami badawczymi KBN, NCN, NPRH. Stypendystka DAAD, Historische Kommission zu Berlin, Fundacji Lanckorońskich.