Franciszka Kramarzowa – historia pewnej niewiasty, która chciała odmienić swój los

Dorota Żołądź-Strzelczyk

doi:10.21697/sc.2023.30.1.9

Opublikowane: 2023-11-06

Tom 30 Nr 1 (2023)

Franciszka Kramarzowa – historia pewnej niewiasty, która chciała odmienić swój los

Dorota Żołądź-Strzelczyk

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.9

Abstrakt

Artykuł, wykorzystując zapiski z ksiąg sądowych wsi Krowodrza, odtwarza losy mieszkanki tej wsi Franciszki Kramarzowej. W 1763 r. została ona oskarżona, osądzona i skazana. Ponieważ nie dała mężowi potomstwa, okazywał on jej niezadowolenie, winiąc ją za ten fakt. Kobieta ukradła dwutygodniowe dziecko z krakowskiego szpitala Św. Ducha, przyniosła je do domu i udawała, że je urodziła. Sprowadzona do niej kobieta zajmująca się niewiastami podczas porodu i połogu zaniosła niemowlę do kościoła, gdzie zostało ochrzczone. Nie wiedział, że ochrzczono je już w szpitalu. Kiedy opiekunki w szpitalu odkryły to, co zrobiła Kramarzowa, odnalazły ją i zażądały oddania dziecka. W tym momencie wszystko się wydało i sprawą zajął się urząd wójtowsko-ławniczy. Po rozpatrzeniu sprawy Franciszka Kramarzowa została skazana na pół roku cuchhausu, chłostę, grzywnę. Miała również sprzedać swoje gospodarstwo w Krowodrzy i zapewne wynieść się ze wsi. Zapisy w księdze, wpisy w księgach parafialnych oraz opracowania pozwoliły na odtworzenie fragmentu życia Franciszki i ukazanie przyczyn jej postępowania.

Słowa kluczowe:

księgi sądowe, bezdzietność, biografia, kobieta wiejska, szpital Św. Ducha

Inne teksty tego samego autora

Dorota Żołądź-Strzelczyk, Dziatki miłe Elżbiety i Stanisława Kruszyńskich , Saeculum Christianum: Tom 25 (2018)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Mikołaj i Franciszek Daniłowiczowie w Dillingen – przyczynek do dziejów wyjazdów edukacyjnych młodzieży szlacheckiej w XVII wieku , Saeculum Christianum: Tom 29 Nr 1 (2022)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Małgorzata Ewa Kowalczyk, Uwagi na temat edukacji Stanisława, syna Józefa Jana i Marianny z Ossolińskich Mniszchów , Saeculum Christianum: Tom 30 Nr 1 (2023)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Żołądź-Strzelczyk, D. (2023). Franciszka Kramarzowa – historia pewnej niewiasty, która chciała odmienić swój los. Saeculum Christianum, 30(1), 124–135. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.9

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Antosiewicz K., Opieka nad dziećmi w zakonie Św. Ducha w Krakowie (1220-1788), w: Z badań nad dziejami zakonów i stosunków wyznaniowych na ziemiach polskich, red. E. Wiśniowski, Lublin 1984, s. 45-88.
Google Scholar

Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 2005.
Google Scholar

Dryja S., Sławiński S., Prebenda i cmentarz przy kościele świętych Piotra i Pawła na przedmieściu Garbary w Krakowie – ustalenie obszaru i przemiany przestrzenne, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 2014, nr 32, s. 185-200.
Google Scholar

Geneteka, https://geneteka.genealodzy.pl/index.php (dostęp: 18.03.2023).
Google Scholar

Grodziski S., Księgi sądowe wiejskie (zasięg terytorialny i geneza), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 12/1960, z. 1, s. 85-140.
Google Scholar

Janicki K., Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Poznań 2021.
Google Scholar

Karpiński A., Opieka społeczna nad dziećmi i młodzieżą w miastach Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 109/2002, s. 23-37.
Google Scholar

Kolak W., Wieś Krowodrza. Dzieje i akta 1257-1910, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 4/1998, s. 82-92.
Google Scholar

Księgi gromadzkie wsi „Krowodrza” 1530-1782, w: Księgi sądowe wiejskie, t. 1, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1921, s. 625-670.
Google Scholar

Łaszewski R., Wiejskie prawo w Polsce XVII-XVIII wieku, Toruń 1988.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Chłosta jako sposób wymuszania zeznań w procesie karnym miast polskich XVII-XVIII wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 7/2002, s. 211-222. DOI: https://doi.org/10.18778/7171-529-3.13
Google Scholar

Mikołajczyk M., Krakowski dom poprawy. Z badań nad dziejami więziennictwa w osiemnastowiecznej Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 50/1998, z. 1, s. 57-81.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI-XVIII wieku, Katowice 2013.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Przestępstwo i kara w prawie miast Polski południowej XVI-XVIII wieku, Katowice 1998.
Google Scholar

Poczet Krakowski, https://www.poczetkrakowski.pl/tomy/show_article,jan-filus-4475.html (dostęp: 18.03.2023).
Google Scholar

Popiołek B., Kryminalia w księgach sądowych miast Korony jako źródło do badań nad życiem rodzinnym na przełomie XVII i XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 66/2018, z. 1, s. 21-32.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 4, Warszawa 1883.
Google Scholar

Słownik staropolski, t. 8, z. 7 (54), red. S. Urbańczyk, Wrocław 1981.
Google Scholar

Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966-1975, Warszawa 2015.
Google Scholar

Vetulani A., Wartość badawcza ksiąg sądowych wiejskich, w: VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie 14-17 września 1958, Referaty i dyskusja, VII: Historia państwa i prawa, red. Z. Kaczmarczyk, Warszawa 1959, s. 206-213.
Google Scholar

Wachholz L., Szpitale krakowskie 1220-1920, t. 1, Kraków 1921.
Google Scholar

Wichrowska E., Marianna z Żeglińskich Dembińska. Polskie początki buntu kobiet, Kraków 2017.
Google Scholar

Wiślicz T., Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku, Wrocław 2012.
Google Scholar

Żmijewska M., Ludność parafii tyskiej od 1749 roku do połowy XIX wieku w świetle ksiąg metrykalnych: studium demograficzno-społeczne, Katowice 2007.
Google Scholar

Żołądź-Strzelczyk D., Osobisty i społeczny wymiar bezdzietności w dawnej Polsce, w: Gospodarka, społeczeństwo, kultura w dziejach nowożytnych. Studia ofiarowane Pani Profesor Marii Boguckiej, red. A. Karpiński, E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa 2010, s. 103-112.
Google Scholar

Dorota Żołądź-Strzelczyk

https://orcid.org/0000-0002-4075-3002

Afiliacja:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Polska

Biogram

Dorota Żołądź-Strzelczyk, prof. historii, związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizuje się w dziejach wychowania w epoce staropolskiej. Główne obszary zainteresowań badawczych to: podróże edukacyjne w XVI-XVIII w., ze szczególnym uwzględnieniem instrukcji podróżnych, dzieje dziecka i dzieciństwa, dzieje dawnych zabaw i zabawek, materialny świat dziecka. Autorka ponad 200 tekstów, w tym 6 książek autorskich i 5 współautorskich, edycji źródeł. Kierowała kilkoma projektami badawczymi KBN, NCN, NPRH. Stypendystka DAAD, Historische Kommission zu Berlin, Fundacji Lanckorońskich.