Franciszka Kramarzowa – historia pewnej niewiasty, która chciała odmienić swój los

Dorota Żołądź-Strzelczyk

doi:10.21697/sc.2023.30.1.9

Published: 2023-11-06

Vol. 30 No. 1 (2023)

Franciszka Kramarz– the story of a woman who wanted to change her fate

Dorota Żołądź-Strzelczyk

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.9

Abstract

Using court records of the village of Krowodrze, the article recreates the fate of an inhabitant of this village, Franciszka Kramarz. In 1763, she was accused, tried, and sentenced. Because she did not give her husband any offspring, he showed his displeasure by blaming her for this fact. Franciszka stole a two-week-old baby from Krakow's Holy Spirit Hospital, brought it home, and pretended to have given birth to it. A woman who used to take care of those during childbirth and the puerperium, carried the infant to the church, where it was baptised. The priest did not know that it had already been baptised at the hospital. When the caretakers at the hospital discovered what Franciszka Kramarz had done, they found her and demanded that she hand over the baby. At this point, everything came to light and the case was dealt with by the commune head and jurors. After examining the case, Franciszka Kramarz was sentenced to six months of cuchhaus, flogging, and a fine. She was also ordered to sell her farm in Krowodrze and probably move out of the village. The entries in the court book, parish books, and studies have made it possible to reconstruct a fragment of Franciszka's life and show the reasons for her behaviour.

Keywords:

court records, childlessness, biography, rural woman, Holy Spirit Hospital

Most read articles by the same author(s)

Dorota Żołądź-Strzelczyk, Dziatki miłe Elżbiety i Stanisława Kruszyńskich , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 25 (2018)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Studies of Mikołaj and Franciszek Daniłowicz in Dillingen - a contribution to the history of educational trips of the youth of the gentry in the 17th century , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 29 No. 1 (2022)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Małgorzata Ewa Kowalczyk, Comments on the education of Stanisław, son of Józef Jan and Marianna née Ossoliński Mniszech , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 30 No. 1 (2023)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Snapshots from School Life – Michał Hieronim Starzeński (1757-1824) at the Theatine Boarding College in Warsaw , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 31 No. 1 (2024)
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Boarding schools for male youth in Polish lands at the turn of the 18th and 19th cnturies , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 31 No. 2 (2024)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Żołądź-Strzelczyk, D. (2023). Franciszka Kramarz– the story of a woman who wanted to change her fate. Saeculum Christianum. Historical Writings, 30(1), 124–135. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.9

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Antosiewicz K., Opieka nad dziećmi w zakonie Św. Ducha w Krakowie (1220-1788), w: Z badań nad dziejami zakonów i stosunków wyznaniowych na ziemiach polskich, red. E. Wiśniowski, Lublin 1984, s. 45-88.
Google Scholar

Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 2005.
Google Scholar

Dryja S., Sławiński S., Prebenda i cmentarz przy kościele świętych Piotra i Pawła na przedmieściu Garbary w Krakowie – ustalenie obszaru i przemiany przestrzenne, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 2014, nr 32, s. 185-200.
Google Scholar

Geneteka, https://geneteka.genealodzy.pl/index.php (dostęp: 18.03.2023).
Google Scholar

Grodziski S., Księgi sądowe wiejskie (zasięg terytorialny i geneza), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 12/1960, z. 1, s. 85-140.
Google Scholar

Janicki K., Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Poznań 2021.
Google Scholar

Karpiński A., Opieka społeczna nad dziećmi i młodzieżą w miastach Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 109/2002, s. 23-37.
Google Scholar

Kolak W., Wieś Krowodrza. Dzieje i akta 1257-1910, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 4/1998, s. 82-92.
Google Scholar

Księgi gromadzkie wsi „Krowodrza” 1530-1782, w: Księgi sądowe wiejskie, t. 1, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1921, s. 625-670.
Google Scholar

Łaszewski R., Wiejskie prawo w Polsce XVII-XVIII wieku, Toruń 1988.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Chłosta jako sposób wymuszania zeznań w procesie karnym miast polskich XVII-XVIII wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 7/2002, s. 211-222. DOI: https://doi.org/10.18778/7171-529-3.13
Google Scholar

Mikołajczyk M., Krakowski dom poprawy. Z badań nad dziejami więziennictwa w osiemnastowiecznej Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 50/1998, z. 1, s. 57-81.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI-XVIII wieku, Katowice 2013.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Przestępstwo i kara w prawie miast Polski południowej XVI-XVIII wieku, Katowice 1998.
Google Scholar

Poczet Krakowski, https://www.poczetkrakowski.pl/tomy/show_article,jan-filus-4475.html (dostęp: 18.03.2023).
Google Scholar

Popiołek B., Kryminalia w księgach sądowych miast Korony jako źródło do badań nad życiem rodzinnym na przełomie XVII i XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 66/2018, z. 1, s. 21-32.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 4, Warszawa 1883.
Google Scholar

Słownik staropolski, t. 8, z. 7 (54), red. S. Urbańczyk, Wrocław 1981.
Google Scholar

Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966-1975, Warszawa 2015.
Google Scholar

Vetulani A., Wartość badawcza ksiąg sądowych wiejskich, w: VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie 14-17 września 1958, Referaty i dyskusja, VII: Historia państwa i prawa, red. Z. Kaczmarczyk, Warszawa 1959, s. 206-213.
Google Scholar

Wachholz L., Szpitale krakowskie 1220-1920, t. 1, Kraków 1921.
Google Scholar

Wichrowska E., Marianna z Żeglińskich Dembińska. Polskie początki buntu kobiet, Kraków 2017.
Google Scholar

Wiślicz T., Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku, Wrocław 2012.
Google Scholar

Żmijewska M., Ludność parafii tyskiej od 1749 roku do połowy XIX wieku w świetle ksiąg metrykalnych: studium demograficzno-społeczne, Katowice 2007.
Google Scholar

Żołądź-Strzelczyk D., Osobisty i społeczny wymiar bezdzietności w dawnej Polsce, w: Gospodarka, społeczeństwo, kultura w dziejach nowożytnych. Studia ofiarowane Pani Profesor Marii Boguckiej, red. A. Karpiński, E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa 2010, s. 103-112.
Google Scholar

Dorota Żołądź-Strzelczyk

https://orcid.org/0000-0002-4075-3002

Affiliation:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dorota Żołądź-Strzelczyk, prof. historii, związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizuje się w dziejach wychowania w epoce staropolskiej. Główne obszary zainteresowań badawczych to: podróże edukacyjne w XVI-XVIII w., ze szczególnym uwzględnieniem instrukcji podróżnych, dzieje dziecka i dzieciństwa, dzieje dawnych zabaw i zabawek, materialny świat dziecka. Autorka ponad 200 tekstów, w tym 6 książek autorskich i 5 współautorskich, edycji źródeł. Kierowała kilkoma projektami badawczymi KBN, NCN, NPRH. Stypendystka DAAD, Historische Kommission zu Berlin, Fundacji Lanckorońskich.