Salzburskie pochodzenie łacińskiego tekstu Pontificale Plocense I

Leszek Misiarczyk

doi:10.21697/sc.2023.30.2.3

Opublikowane: 2023-12-31

Tom 30 Nr 2 (2023)

Salzburskie pochodzenie łacińskiego tekstu Pontificale Plocense I

Leszek Misiarczyk

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.3

Abstrakt

Artykuł przedstawia syntetyczne wyniki badań porównawczych tekstu łacińskiego Pontificale Plocesne I (PP) z kodeksami z Bambergu (B) i Vendôme (V). Taka metoda analiz została zastosowana po raz pierwszy w badaniach nad Pontyfikałem Płockim i stanowi uzupełnienie wcześniejszych studiów. Analizy porównawcze wykazały, że 60 z wszystkich 81 obrzędów obecnych w Pontyfikale Płockim występuje w kodeksach B i V dokładnie w takiej samej wersji albo tylko z niewielkimi zmianami, co daje 74% zgodności. 12 obrzędów z Pontyfikału Płockiego nie występuje w ogóle w kodeksach B i V (14,8%), natomiast pozostałe 9 (11%) występuje w rękopisach B i V, ale ich tekst jest inny niż PP. Ponieważ wiadomo, że kodeksy B i V powstały w Salzburgu, ogromna liczba podobieństw Pontyfikału Płockiego z B i V wskazuje wyraźnie, że jego tekst łaciński reprezentuje wersję salzburską PRG, a nie moguncką. Wyniki tych badań zaskakują całkowicie, gdyż do tej pory nikt nie sugerował pochodzenia tekstu Pontyfikału Płockiego z kręgu Salzburga ani wpływów kościelnych stamtąd na Płock w XII wieku, co nie jest dowodem na to, że dokładnie tam został spisany.

Słowa kluczowe:

Pontyfikał Płocki, Pontyfikał Romano-Germański

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Misiarczyk, L. (2023). Salzburskie pochodzenie łacińskiego tekstu Pontificale Plocense I. Saeculum Christianum, 30(2), 34–49. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.3

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Pontyfikał Płocki z XII wieku. Studium liturgiczno-źródłoznawcze. Edycja tekstu, red. A. Podleś, Płock 1986.
Google Scholar

Pontificale Plocense I, t. 1, reprint, Pelplin 2020.
Google Scholar

Pontificale Plocense I, Textus et in linguam Polonam translatio, t. 2, red. L. Misiarczyk, Pelplin 2020.
Google Scholar

Le Pontifical Romano-Germanique du dixième siècle, t. 1-3, red. C. Vogel, R. Elze, Città del Vaticano 1963.
Google Scholar

Les Ordines romani, t. 1: Les manuscrits, red. M. Andrieu, Louvain 1931.
Google Scholar

Le Pontifical Romain au Moyen-Âge. Tome I. Le Pontifical Romain du XIIe siècle, t. 1-3, red. M.Andrieu, Città del Vaticano 1938 (ristampa anastatica 1964).
Google Scholar

Ewangelistarz Płocki z XII wieku. Krytyczne wydanie tekstu łacińskiego z kodeksu „Perykopy Ewangeliczne” Archiwum Diecezji Płockiej, red. L. Misiarczyk, B. Degórski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Monumenta Poloniae Historica, Warszawa 1961.
Google Scholar

Abraham Wł., Zawarcie małżeństwa w pierwotnym prawie polskim, Lwów 1925.
Google Scholar

Brzeziński D., Leszkiewicz B., Zapiski liturgiczne w kodeksie Biblii Płockiej z XII wieku. Studium źródłoznawcze i edycja tekstu, Płock 2005.
Google Scholar

Erdmann C., Forschungen zur politischen Ideenwelt der Frühmitelalters, Berlin 1951.
Google Scholar

Grajewski Cz., Śpiewy w Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 192-249.
Google Scholar

Kozłowska-Budkowa Z., Płockie zapiski z 1148 r., „Roczniki Humanistyczne”, 44/1930, s. 341-348.
Google Scholar

Kowalski W., Podstawy prawne odzyskania Pontyfikału Płockiego, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 11-18.
Google Scholar

Kuhnke M., Habent sua fata manuscripta. Historia trudnych powrotów Biblii Płockiej i Pontyfikału Płockiego do zbiorów Biblioteki Seminarium Duchownego w Płocku, w: Zabytki Kościoła Płockiego 1939-2019, red. B. Piotrowska, Płock 2019, s. 15-26.
Google Scholar

Leleń A., Muzyczne tajemnice Pontyfikału Płockiego z XII wieku, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 85-94.
Google Scholar

Liszewska W., Badania materiałów w analizie kodykologicznej i paleograficznej Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 309-342.
Google Scholar

Liszewska W., Stan zachowania a założenia ochrony konserwatorskiej pergaminowego rękopisu Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 345-360.
Google Scholar

Liszewska W., Tomaszewski J., Wstępna analiza kodykologiczna, technologiczna i konserwatorska Pontyfikału Płockiego, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 19-45.
Google Scholar

Michalak J., Zarys liturgiki, Płock1939.
Google Scholar

Misiarczyk L., Zapiski o cudach z 1148 r. w Biblii Płockiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 104/2015, s. 189-201.
Google Scholar

Misiarczyk L., Pontyfikał Płocki – ogólna charakterystyka i treść, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 47-72.
Google Scholar

Nowowiejski A.J., Płock. Monografia historyczna, wyd. 2, Płock 1930.
Google Scholar

Nowowiejski A.J., Rezurekcja, w: Encyklopedia kościelna, Warszawa 1899, t. 23, s. 375.
Google Scholar

Parkes H., The Making of Liturgy in the Ottonian Church. Books, Music and Ritual in Mainz, 950-1050, Cambridge 2015.
Google Scholar

Parkes H., Questioning the Authority of Vogel and Elze’s Pontifical romano-germanique, w: Understanding Medieval Liturgy. Essays in Interpretation, red. S. Hamilton, H. Gittos, Aldershot 2016, s. 75-101.
Google Scholar

Parkes H., Henry II, Liturgical Patronage and the Birth of the „Romano-German Pontifical”, “Early Medieval Europe”, 28/2020 s. 104-141.
Google Scholar

Rojewski A., Z dziejów pontyfikału – liturgicznej księgi biskupa, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 73-84.
Google Scholar

Schramm P.E., Der Krönung in Deutschland bis zum Beginn des Sachlischen Hauses (1028), „Zeitschrift für Rechtsgeschichte“, 24/1935, s. 184-332.
Google Scholar

Seweryniak H., Adesto precibus nostris, adesto sacramentis. Przyczynek do refleksji teologicznej nad Pontyfikałem Płockim z XII wieku, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 95-145.
Google Scholar

Seweryniak H., Mundi Conditor, Luminis autor, syderium fabricator. Hermeneutyka teologiczna Pontificale Plocense I, XII/XII w., w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 12-190.
Google Scholar

Tomaszewski J., Analiza kodykologiczna i paleograficzna Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 255-308.
Google Scholar

Vogel C., Le Pontifical Romano-Germanique du Xe siècle. Éléments constitutif, „Revue des Sciences religieuses“, 32/1958, s. 113-167.
Google Scholar

Vogel C., Précisions sur la date et l’ordonnance primitive du Pontifical romano-germanique, „Ephemerides liturgicae“, 74/1960, s.145-162.
Google Scholar

Vogel C., Le pontifical romano-germanique du Xe siècle: nature, date et importance du document, „Cahiers de civilisation médiévale“, 6/1963, s. 27-48.
Google Scholar

Vogel C., Contenu et ordonnance du pontifical romano-germanique, w: Atti del VI Congresso Internazionale di Archeologia Cristiana, Ravenna 23-30 Settembre 1962, Pontifico Istituto di Archeologia Cristiana, Città del Vaticano 1965, s. 243-265.
Google Scholar

Vogel C., Introduction aux sources de l’histoire du culte chrétien au moyen âge, Centro italiano di studi sull’alto medioevo, Spoleto 1966.
Google Scholar

Leszek Misiarczyk

https://orcid.org/0000-0002-9511-6174

Afiliacja:

Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Ks. prof. dr hab. Leszek Misiarczyk, profesor zwyczajny, kierownik katedry Historii Starożytnej w Instytucie Historii na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie;.