Aktywność senatorów litewskich podczas sejmów z pierwszego okresu panowania Jana III Sobieskiego (1676-1683) i ich stosunek do najważniejszych problemów państwa w świetle wotów senatorskich

Konrad Bobiatyński

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

Published: 2020-05-14

Vol. 27

Activity of Lithuanian Senators during Sejms in the first period of John III Sobieski’s reign (1676-1683) and their attitude to the most important problems of the state in the light of the senatorial speeches

Konrad Bobiatyński

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

Abstract

The article presents the activity of Lithuanian Senators during the first five General Sejms in the time of John III Sobieski (1676-1683). As it turned out, they came to the Sejms and spoke at the sessions much more frequently than their Crown colleagues. Overall, the attendance of this group was about 42% and of the speeches - 24%. This contradicts the thesis of a gradual decline in the participation of members of the upper house in parliamentary sessions during the 17th century.

An analysis of the senatorial speeches shows that in Sobieski's times we are dealing with a decrease in the level of oratorical art. Speeches were an opportunity not only to express an opinion on the state's problems but were also used in internal combat, to strike at opponents. Additionally, the contents of the speeches lacked ideas for reforms of the state. They focused on issues relevant to the so-called “Lithuanian raison d'etat.”

Keywords:

General Sejm, Lithuanian Senators, aristocratic factions, attendance, senatorial speeches

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Bobiatyński, K. (2020). Activity of Lithuanian Senators during Sejms in the first period of John III Sobieski’s reign (1676-1683) and their attitude to the most important problems of the state in the light of the senatorial speeches. Saeculum Christianum. Historical Writings, 27, 131–146. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

Cited by / Share

References

Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac – wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2008.

Bobiatyński K., Między dworem a opozycją – polityczne dylematy i wybory kanclerza wielkiego litewskiego Krzysztofa Paca w latach 1667-1676, w: Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI-XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Kraków 2012, s. 327-349.

Bobiatyński K., Nieznana relacja hetmana wielkiego litewskiego Michała Kazimierza. Paca na temat jego polityki wobec planów interwencji szwedzkiej w Prusach Książęcych w latach 1677-1679, „Zapiski Historyczne”, 2007, t. 72, z. 4, s. 101-111.

Bobiatyński K., Spór o prerogatywy buławy wielkiej litewskiej podczas sejmu koronacyjnego Jana III Sobieskiego w 1676 roku, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red. D. Milewski, Warszawa 2016, s. 155-176.

Choińska-Mika J., Między społeczeństwem szlacheckim a władzą. Problemy komunikacji społeczności lokalne – władza w epoce Jana Kazimierza, Warszawa 2002.

Czapliński W., Rola sejmów XVII wieku w kształtowaniu się kultury politycznej w Polsce, w: Dzieje kultury politycznej w Polsce, red. J.A. Gierowski, Warszawa 1977, s. 42-50.

Czapliński W., Sejm w latach 1587-1696, w: Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 217-299.

Czapliński W., Filipczak-Kocur A., Udział senatorów w pracach sejmowych za Zygmunta III i Władysława IV, „Przegląd Historyczny”, 1978, t. 69, z. 4, s. 665-676.

Dąbrowski J.S., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.

Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992.

Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wrocław 1991.

Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.

Koczegarow K., Rzeczpospolita a Rosja w latach 1680-1686. Zawarcie traktatu o pokoju wieczystym, Warszawa 2017.

Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.

Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską 1683 roku, Oświęcim 2017 (reedycja z 1914 roku).

Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493-1793, „Polska Akademia Umiejętności. Archiwum Komisji Historycznej”, seria 2, t. 4, Kraków 1948, s. 127-169.

Korytko A., „Na których opiera się Rzeczpospolita”. Senatorowie koronni za Władysława IV, Olsztyn 2015.

Majewski A.A., Aleksander Hilary Połubiński (1626-1679), marszałek wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2017.

Maroń J., Senatorowie na sejmach za Jana III Sobieskiego, w: Z przeszłości Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, red. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, B. Rok, Wrocław 1998, s. 43-64.

Maroń J., Udział senatorów w obradach sejmowych za Jana III Sobieskiego, w: Senat w Polsce. Dzieje i teraźniejszość. Sesja naukowa: Kraków 25 i 26 maja 1993, red. K. Matwijowski, J. Pietrzak, Warszawa 1993, s. 221-231.

Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976.

Matwijowski K., Sejm grodzieński 1678-1679, Wrocław 1985.

Ochmann S., Frekwencja senatorów na sejmach za panowania Jana Kazimierza Wazy (1649-1668), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu”, Historia, 1988, t. 26, s. 117-129.

Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, t. 2, Wrocław 2000.

Olszewski H., Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii (1652-1763). Prawo – praktyka – teoria – program, Poznań 1966.

Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587-1652, Warszawa 1995.

Opaliński E., Sejm srebrnego wieku: 1587-1652. Między głosowaniem większościowym a liberum veto, Warszawa 2001.

Piwarski K., Polityka bałtycka Jana III w latach 1675-1679, w: Księga pamiątkowa ku czci prof. dr. W. Sobieskiego, t. 1, Kraków 1932.

Rachuba A., Sapieha Benedykt Paweł, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 34, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993, s. 583-591.

Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Warszawa 2002.

Szwaba M., Działalność polityczna Krzysztofa Paca w drugiej połowie XVII wieku, praca doktorska napisana pod kierunkiem doc. dr. hab. K. Matwijowskiego w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1987.

Szwaba M., Między dworem a opozycją. Krzysztof Pac wobec Jana III Sobieskiego w latach 1674-1684, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1418, Historia CII, 1992, s. 57-62.

Wierzbicki L.A., Senatorowie obecni na sejmach i zjazdach w czasie panowania króla Michała (1669-1673), „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2009, t. 6, s. 73-80.

Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii i bitwy, Warszawa 1983.

Wójcik Z., Jan Sobieski: 1629-1696, Warszawa 1994.

Zakrzewski A.B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwo, Warszawa 2013. Google Scholar