Aktywność senatorów litewskich podczas sejmów z pierwszego okresu panowania Jana III Sobieskiego (1676-1683) i ich stosunek do najważniejszych problemów państwa w świetle wotów senatorskich

Konrad Bobiatyński

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

Publié le: 2020-05-14

Vol. 27

Aktywność senatorów litewskich podczas sejmów z pierwszego okresu panowania Jana III Sobieskiego (1676-1683) i ich stosunek do najważniejszych problemów państwa w świetle wotów senatorskich

Konrad Bobiatyński

Saeculum Christianum

Rubrique: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

Résumé

W artykule tym przedstawiono aktywność senatorów litewskich podczas pierwszych pięciu sejmów walnych w czasach Jana III Sobieskiego (1676-1683). Jak się okazało, dużo częściej przyjeżdżali oni na sejmy i wotowali niż ich koronni koledzy. Ogółem frekwencja tej grupy wynosiła ok. 42%, a wota wygłosiło 24%. Zaprzecza to tezie o stopniowym spadku udziału członków izby wyższej w obradach parlamentu na przestrzeni XVII w.

Analiza wotów senatorskich pokazała, iż w czasach Sobieskiego mamy do czynienia z obniżeniem się poziomu sztuki oratorskiej. Wota stanowiły okazję nie tylko do wyrażenia opinii na problemy państwa, lecz również były wykorzystywane w walce wewnętrznej do uderzenia w przeciwników. Również w treści wystąpień brak było pomysłów na reformy państwa. Koncentrowały się one wokół zagadnień istotnych dla tzw. „litewskiej racji stanu”.

Télécharger des fichiers

PDF (Język Polski)

Règles de citation

Bobiatyński, K. (2020). Aktywność senatorów litewskich podczas sejmów z pierwszego okresu panowania Jana III Sobieskiego (1676-1683) i ich stosunek do najważniejszych problemów państwa w świetle wotów senatorskich. Saeculum Christianum, 27, 131–146. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.10

##plugins.themes.libcom.share##

Références

Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac – wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2008.

Bobiatyński K., Między dworem a opozycją – polityczne dylematy i wybory kanclerza wielkiego litewskiego Krzysztofa Paca w latach 1667-1676, w: Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI-XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Kraków 2012, s. 327-349.

Bobiatyński K., Nieznana relacja hetmana wielkiego litewskiego Michała Kazimierza. Paca na temat jego polityki wobec planów interwencji szwedzkiej w Prusach Książęcych w latach 1677-1679, „Zapiski Historyczne”, 2007, t. 72, z. 4, s. 101-111.

Bobiatyński K., Spór o prerogatywy buławy wielkiej litewskiej podczas sejmu koronacyjnego Jana III Sobieskiego w 1676 roku, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red. D. Milewski, Warszawa 2016, s. 155-176.

Choińska-Mika J., Między społeczeństwem szlacheckim a władzą. Problemy komunikacji społeczności lokalne – władza w epoce Jana Kazimierza, Warszawa 2002.

Czapliński W., Rola sejmów XVII wieku w kształtowaniu się kultury politycznej w Polsce, w: Dzieje kultury politycznej w Polsce, red. J.A. Gierowski, Warszawa 1977, s. 42-50.

Czapliński W., Sejm w latach 1587-1696, w: Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 217-299.

Czapliński W., Filipczak-Kocur A., Udział senatorów w pracach sejmowych za Zygmunta III i Władysława IV, „Przegląd Historyczny”, 1978, t. 69, z. 4, s. 665-676.

Dąbrowski J.S., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.

Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992.

Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wrocław 1991.

Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.

Koczegarow K., Rzeczpospolita a Rosja w latach 1680-1686. Zawarcie traktatu o pokoju wieczystym, Warszawa 2017.

Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.

Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską 1683 roku, Oświęcim 2017 (reedycja z 1914 roku).

Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493-1793, „Polska Akademia Umiejętności. Archiwum Komisji Historycznej”, seria 2, t. 4, Kraków 1948, s. 127-169.

Korytko A., „Na których opiera się Rzeczpospolita”. Senatorowie koronni za Władysława IV, Olsztyn 2015.

Majewski A.A., Aleksander Hilary Połubiński (1626-1679), marszałek wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2017.

Maroń J., Senatorowie na sejmach za Jana III Sobieskiego, w: Z przeszłości Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, red. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, B. Rok, Wrocław 1998, s. 43-64.

Maroń J., Udział senatorów w obradach sejmowych za Jana III Sobieskiego, w: Senat w Polsce. Dzieje i teraźniejszość. Sesja naukowa: Kraków 25 i 26 maja 1993, red. K. Matwijowski, J. Pietrzak, Warszawa 1993, s. 221-231.

Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976.

Matwijowski K., Sejm grodzieński 1678-1679, Wrocław 1985.

Ochmann S., Frekwencja senatorów na sejmach za panowania Jana Kazimierza Wazy (1649-1668), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu”, Historia, 1988, t. 26, s. 117-129.

Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, t. 2, Wrocław 2000.

Olszewski H., Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii (1652-1763). Prawo – praktyka – teoria – program, Poznań 1966.

Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587-1652, Warszawa 1995.

Opaliński E., Sejm srebrnego wieku: 1587-1652. Między głosowaniem większościowym a liberum veto, Warszawa 2001.

Piwarski K., Polityka bałtycka Jana III w latach 1675-1679, w: Księga pamiątkowa ku czci prof. dr. W. Sobieskiego, t. 1, Kraków 1932.

Rachuba A., Sapieha Benedykt Paweł, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 34, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993, s. 583-591.

Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Warszawa 2002.

Szwaba M., Działalność polityczna Krzysztofa Paca w drugiej połowie XVII wieku, praca doktorska napisana pod kierunkiem doc. dr. hab. K. Matwijowskiego w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1987.

Szwaba M., Między dworem a opozycją. Krzysztof Pac wobec Jana III Sobieskiego w latach 1674-1684, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1418, Historia CII, 1992, s. 57-62.

Wierzbicki L.A., Senatorowie obecni na sejmach i zjazdach w czasie panowania króla Michała (1669-1673), „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2009, t. 6, s. 73-80.

Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii i bitwy, Warszawa 1983.

Wójcik Z., Jan Sobieski: 1629-1696, Warszawa 1994.

Zakrzewski A.B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwo, Warszawa 2013. Google Scholar