Kształcenie przyszłych senatorów w Akademii Lubrańskiego w XVII i XVIII w.

Michał Nowicki

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.11

Published: 2020-05-14

Vol. 27

Education of future senators at the Lubrański Academy in the 17th and 18th centuries

Michał Nowicki

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.11

Abstract

The purpose of this study is to show the educational situation of the youth of magnate origin, especially the sons of Senators and future senior state officials at the Lubrański Academy in 1613-1780. To this end, the educational needs of this social group as well as the educational offer of the Poznań school are analyzed, using various source materials, to a large extent panegyric literature, showing educational methods, and pointing to transformations occurring during the Enlightenment.

Keywords:

Lubrański Academy, old Polish education, history of education, Senators, social elites

Most read articles by the same author(s)

Michał Nowicki, Educational goals of Poznań secondary schools in the Old Polish period until 1793 , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 27 No. 2 (2020)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Nowicki, M. (2020). Education of future senators at the Lubrański Academy in the 17th and 18th centuries. Saeculum Christianum. Historical Writings, 27, 147–159. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.11

Cited by / Share

References

Academia controversa seu controversiarum Academiae Cracoviensis cum aemula Societate Iesu in regno Poloniae de iure Universitatis Analecta, collecta opera Martini Radyminski, S. A. P., Biblioteka Jagiellońska, rkps 227 III.

Acta Capituli Posnaniensis 1624-1634, Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. CP 51.

Acta causarum Consistorii Posnaniensis 1619-1621, Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. AC 138.

Axer J., Kultura polska z punktu widzenia mechanizmów recepcji tradycji antycznej. Prolegomena do syntezy, w: Humanistyczne modele kultury nowożytnej wobec dziedzictwa starożytnego, red. M. Prejs, Warszawa 2010, s. 15-81.

Bieńkowski T., Panegiryk a życie literackie w Polsce XVI i XVII wieku, w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII w., red. H. Dziechcińska, Wrocław 1980, s. 183-196.

Cieśla M., Dzieje nauki języków obcych w zarysie, Warszawa 1974.

Czapliński W., Długosz J., Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku, Warszawa 1982.

Dmitruk K., Problemy publiczności literackiej w dawnej Polsce, w: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa-Łódź 1985, s. 7-38.

Dunin A.F., Corona tribus caelicolis Eliae, Philippo Nerio, doctori Angelico Thomae..., Posnaniae 1755.

Dzianotti J.J., Corona triumphalis militantis ecclesiae D. Thomas Aquinas..., Posnaniae 1720.

Dzianotti J.J., Securitas ecclesiae et patriae avita ascia […] Petri […] Tarło..., Posnaniae 1721.

Gembicki P., Honor y fortuna Mężowi uczonemu hołduie..., Poznań 1767.

Gniatkiewicz M.J., Candor Apollinis Lubransciani post fata [...] Andream in Dzialiń et Kościelec Działyński..., Posnaniae 1708.

Goczałkowski A., Thesaurus virtutum & sapientiae..., Posnaniae 1744.

Górnicki Ł., Dworzanin polski, w: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. 1, red. S. Wołoszyn, Kielce 1995, s. 255-259.

Grzymułtowski K., Disputatio tertia de ente mobili..., Posnaniae 1638.

Grzymułtowski K., Echo Virtutum Illustrissimi ac Reverendisiimi Domini, Andreae Szołdrski…, Posnaniae 1636.

Hincza H., Lubrański wskrzeszony, [Poznań] 1618.

Hincza H., Stopnie do sławy, na smierc Jaśnie Wielmożnego Pana Jego Mości Pana Pana Iana z Czarnkowa Czarnkowskiego..., Poznań 1619.

Jabłonowski A.W., Krzysztofa Grzymułtowskiego wojewody poznańskiego Listy i mowy, Warszawa 1876.

Jarmundowicz K.F., Campana virtutibus […] D. Bonawentura..., Posnaniae 1724.

Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.

Liber Convocationum Inclytae Academiae Posnaniensis [...], Biblioteka Jagiellońska, rkps 247 III.

Lipiewicz A., Jason in Colchide Aurei Velleris [...], Posnaniae 1746.

Łukaszewicz J., Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794, t. 1, Poznań 1849.

Łukaszewicz J., Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, t. 2, Poznań 1998.

Marciszowski J.M., Nayiasnieyszy y niezwycięzony prawem natury y łaski krolewic Kazimierz S...., Poznań 1756.

Marciszowski J.M., Ordinatio studiorum in Collegio Lubransciano, Posnaniae 1756.

Muszyński J.J., Praeconia litterarum Anno Scholastico recens affulgente..., Posnaniae 1772.

Nowicki M., Akademia Lubrańskiego: organizacja szkoły i działalność wychowawcza, Warszawa 2015.

Nowicki M., Edukacyjne walory publicznych występów poznańskiej młodzieży szkolnej w XVI-XVIII wieku, „Studia Edukacyjne”, 15/2011, s. 183-195.

Nowicki M., Organizacja, majątek i życie codzienne w Bursie Szołdrskich w Poznaniu w latach 1653-1780, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61/2013, nr 3, s. 391-408.

Ojcowskie synom przestrogi: instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wrocław 2017.

Piątkowski A., Niezamierzone strzały Działyńskich..., Poznań 1708.

Przestrogi i nauki dla dzieci: instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wrocław 2017.

Puchowski K., Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk 2007.

Rationale Collegii Lubransciani Academiae Posnaniensis, Biblioteka Jagiellońska, rkps 95.

Rekuc A., Biskupski Ł., ELEMOZYNE Iuventutis Lubranscianae in reditu ex Italia..., Posnaniae 1621.

Rozdrażewski P.E., Declamator Verbi semel in aeternitate locuti […] D. Joannes Cantius […], Posnaniae 1727.

Sałecki A.S., Applavsvs academicvs illvstrissimo ac magnifico domino, d. Christophoro Grzymvłtowski..., Posnaniae 1660.

Sanctiones et leges Collegii Lubransciani Nuperrime ROZRAZOVIANA liberalitate instaurati, Cracoviae 1619.

Sewerynowicz J.C., Imperator igeniorum, doctorum caesar [...] Thomas de Aquino..., Posnaniae 1742.

Sewerynowicz J.C., Vicarius in spiritualibus, et officialis generalis […] per generosum vero Dnum Adalbertum Krzywosądzki, […] Auditorem Eloquentiae..., Posnaniae 1741.

Sobieraj B., „Dla edukacyi, lub też dla dalszej professyi promocyi” – uwagi o edukacji młodzieży szlacheckiej w palestrze w XVIII wieku, w: Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku. Materiały z badań, część pierwsza, red. K. Puchowski, wstęp i oprac. J. Orzeł, Warszawa 2017, s. 117-134.

Sobieraj B., Z problematyki nauczania prawa ojczystego i narodów w pijarskim Collegium Nobilium w Warszawie, w: Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku. Materiały z badań, część druga, red. K. Puchowski, wstęp i oprac. J. Orzeł, Warszawa 2018, s. 51-60.

Statuta Academiae Posnaniensis ex Antiquis Statutis et Ordinationibus ejusdem Academiae tum ex Punctis ab Illustrissimo Capitulo Posnaniensi recetrer transmissis. Rectoratu […] D. M. Casimiri Pałaszowski, [Kraków] 1746, Biblioteka Jagiellońska, rkps 1157.

Statuta Collegii Lubransciani liberalitate ac munificentia [...] Joannis Rozrazewskii restaurati ac dotati [...], 1619, Biblioteka Jagiellońska, rkps 227 III.
Ślaski B., In laudem B. Joannis Cantii […] Oratio..., Posnaniae 1765.

Triumphus Virtutum, Praeeuntibus Divis tutelaribus, Ecclesiae Posnaniensis, In felicem Adventum […] Ioannis Węzyk [...], Posnaniae 1624.

Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa-Poznań 1990. Google Scholar