Z dziejów budowy dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie - najnowsze badania architektoniczne elewacji wschodniej klauzury

Ewa Łużyniecka

doi:10.21697/sc.2020.27.1.5

Published: 2020-09-30

Vol. 27 No. 1 (2020)

Z dziejów budowy dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie - najnowsze badania architektoniczne elewacji wschodniej klauzury

Ewa Łużyniecka

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.1.5

Abstract

The article presents a hypothesis of transformations of the eastern façade of the Cistercian abbey’s enclosure in Ląd. It was developed on the basis of architectural research conducted in 2019 by a team of the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Technology headed by the author.

There were four main phases in the façade’s transformations. In the early Gothic, a two-storey high wall was built, later it was raised, and the sacristy extension was added. The next gothic phase was the extension of the façade to the south, and the baroque one - raising and changing the decor. The article concludes with the statement that many issues related to the dating of the façade in particular require further research.

Keywords:

research, architecture, Abbey, Cistercians, Ląd

Most read articles by the same author(s)

Ewa Łużyniecka, Monika Dąbkowska, Prace konserwatorskie i badania architektoniczne klauzury dawnego opactwa cysterskiego w Krzeszowie po drugiej wojnie światowej , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 25 (2018)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Łużyniecka, E. (2020). Z dziejów budowy dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie - najnowsze badania architektoniczne elewacji wschodniej klauzury . Saeculum Christianum. Historical Writings, 27(1), 56–72. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.1.5

Cited by / Share

References

Klasztor w Lądzie, fot. J. Klos, 1913, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, sygn. IS PAN BR0000002650 Ląd oraz IS PAN B0000002167Ra.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 3, wyd. I. Zakrzewski, Poznań-Warszawa 1877.

Monumenta Poloniae Vaticana, t. 4: Epistolas et Acta 1578-1581, wyd. L. Boratyński, Kraków 1915.

Plan sytuacyjny klasztoru kościoła zabudowań i ogrodów klasztornych we wsi Lendzie. Powiat koniński. Gubernia warszawska, sporządzony po likwidacji kapucyńskiego klasztoru przez rząd carski w czerwcu 1864 r., Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. AD17-21.

Rocznik Wielkopolski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Warszawa 1961, s. 12 - 35.

Rzut kościoła klasztornego w Lądzie, K. Wojciechowski, 1907, Polska Akademia Nauk, neg. 84434.

Badania architektoniczne zespołu pocysterskiego w Lądzie, gmina Lądek, oprac. J. Stępkowski, L. Czapski, K. Janiszewski, Ląd 2000 (mps w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie, dalej: WSDTL).

Binding G., Das ehemalige romanische Zisterzienserkloster Altenberg, Köln 1975.

Coppack G., The white monks. The Cistercians in Britain 1128-1540, Stroud 2000.

Digitalizacja i udostępnienie kościoła najstarszego w Polsce zespołu dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie nad Wartą, biuro PRO RESTAURO S.C. Karolina Rogalska, Paweł Świerczewski (Bibl. WSDTL).

Domasłowski J., Kościół i klasztor w Lądzie, Warszawa-Poznań 1981, „Zabytki Wielkopolski”.

Fountains Abbey. Studley Royal, London 2000, “The National Trust”.

Gawarecki W. H., Początek i wzrost zakonu benedyktyńsko-cistercyenskiego łącznie i klasztoru lendzkiego, tegoż instytutu w Guberni Kaliskiej, w obwodzie konińskim położonego, „Magazyn Powszechny”, 7/1840, nr 5, s. 518-543.

Jurek T., Dokumenty fundacyjne opactwa w Lądzie, „Roczniki Historyczne”, 2000, t. 66, s. 7-53.

Kamiński M., Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie nad Wartą. Zarys dziejów i zabytki sztuki, Warszawa 1936.

Klasztor w Lądzie, akwarela Mariana Trzebińskiego, „Tygodnik Ilustrowany”, 8/1922, s. 4.

Kutzner M., Średniowieczne cysterskie opactwo w Lądzie nad Wartą, „Biuletyn Historii Sztuki”, 19/1957, z. 3, s. 282-283.

Lenda mediiaevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, red. J. Nowiński, współpr. P. Mrozowski, Ląd-Poznań-Warszawa 2015.

Linette E., Architektura dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie, t. 1-2, Poznań 1970 (1977) (mps w Bibl. WSDTL).

Łuszczkiewicz W., Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą i jego średniowieczne zabytki sztuki, „Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce”, 3/1888, nr 4, s. 107-139.

Łużyniecka E. Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą. Sprawozdanie z badań architektonicznych, sezon I – 2007 rok, „Architectus”, 1/2008, s. 56-65.

Łużyniecka E., Badania architektoniczne średniowiecznego klasztoru w Lądzie, w: Lenda mediiaevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, red. J. Nowiński, współpr. P. Mrozowski, Ląd-Poznań-Warszawa 2015, s. 10-32.

Małecki A., Klasztory i zakony w Polsce w obrębie wieków średnich. Przewodnik naukowy i literacki, t. 3, [b.m.] 1875, s. 585-612.

Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978.

Monasticon Cisterciense Poloniae, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, Poznań 1999.

Nowiński J., „Na podobieństwo winnej latorośli”… Alegoria Rozwoju Zakonu Cystersów w Polsce na obrazie Adama Schwacha w krużgankach klasztoru w Ladzie nad Wartą. Najstarszy widok zabudowań lądzkiego opactwa, „Saeculum Christianum”, 10/2003, nr 2, s. 325-333.

Nowiński J., Ląd nad Wartą. Pocysterski zespół klasztorny. Klejnot sztuki Wielkopolski, Warszawa 2007.

Nowiński J., Ląd nad Wartą, Warszawa 2009.

Nowiński J., Genius horti w cysterskim opactwie, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 13/5-A/2010, s. 72-84.

Nowiński J., Od spustoszenia i ruiny do Pomnika Historii – salezjanie w trosce o Ląd i jego zabytki w latach 1921-2011, w: Salezjanie w Lądzie 1921-2011, red. J. Nowiński, Warszawa 2011, s. 54-71.

Nowiński J., Ogrody cysterskiego opactwa Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja w Lądzie, „Architectus”, 3/2013, s. 63-75.

Pajzderski N., Kościół św. Jana w Gnieźnie i jego dekoracje z XIV wieku, „Prace Komisji Historii Sztuki”, 3/1923, s. 73-104.

Przybył M., Mieszko III Stary, Poznań 2002.

Renowacja XII-wiecznego pocysterskiego opactwa w Ladzie nad Wartą i adaptacja na centrum kulturalno-edukacyjne, Pracownia Projektowa „Pro-Invest”, Dariusz Śniadek, 2008 (mps w Bibl. WSDTL).

Salezjanie w Lądzie 1921-2011, red. J. Nowiński, Warszawa 2011.

Sobieszczański F. M., Kościół i klasztor w Lądzie, „Tygodnik Ilustrowany”, 5/1862, s. 259-260.

Untermann M., Forma ordinis. Die mittelalterlicheBaukunst der Zisterzienser, Münster-Berlin 2001.

Walicki M., Sztuka Polska za Piastów i Jagiellonów, w: J. Starzyński, M. Walicki, Dzieje sztuki polskiej, Warszawa 1936, s. 19-148.

Werc A., Badania architektoniczne elewacji d. klasztoru Cystersów w Lądzie n. Wartą, pow. Konin prowadzone 1973-1975, 1975 (mps w Bibl. WSDTL).

Wyrwa A.M., Procesy fundacyjne wielkopolskich klasztorów cysterskich linii altenberskiej. Łekno, Ląd, Obra, Poznań 1995.

Wyrwa A.M., Zakon cystersów i jego klasztor w Lądzie. Wybrane problemy z dziejów, w: Ląd nad Wartą. Dziedzictwo kultury słowiańskiej i cysterskiej, red. M. Brzostowicz, H. Mizerska, J. Wrzesiński, Poznań-Ląd 2005, s. 61-100.

Wyrwa A.M., Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą. Zarys historii budowy, stan badań archeologiczno-architektonicznych i wstępne sondażowe badania wykopaliskowe w 2006 roku (stan. L9 – wirydarz), „Architectus”, 1/2008, s. 34-55. Google Scholar

Ewa Łużyniecka

http://orcid.org/0000-0001-9664-0720

Affiliation:

Politechnika Wrocławska Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Prof. dr hab. Ewa Łużyniecka pracuje na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, zajmuje się badaniami architektury i konserwacją zabytków.