Wartości emancypacyjne i obywatelsko – narodowe w wychowaniu skautowym dziewcząt na ziemiach polskich do 1921 roku

Edyta Głowacka Sobiech

doi:10.21697/sc.2021.28.2.15

Opublikowane: 2024-09-09

Tom 28 Nr 2 (2021)

Wartości emancypacyjne i obywatelsko – narodowe w wychowaniu skautowym dziewcząt na ziemiach polskich do 1921 roku

Edyta Głowacka Sobiech

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.2.15

Abstrakt

Celem artykułu jest opisanie procesu emancypacji w skautingu oraz edukacji obywatelskiej w wychowaniu skautowym dziewcząt/kobiet/skautek na ziemiach polskich do 1921 roku. Rok 1921 jest kluczowy, bo zamyka kwestię wywalczenia przez kobiety w Polsce części praw (prawa wyborcze) oraz prostuje sprawy narodowe – Polska odzyskuje niepodległość i kończą się walki o jej granice, jednoczy się harcerstwo. W artykule pokazano, jaką rolę w życiu skautek odegrały ścieżka samodzielności i emancypowania, a przede wszystkim edukacja obywatelska i wychowanie skautowe. Tekst odpowiada na pytanie, na ile imperatyw „mówić i działać” odzwierciedlający kompetencje emancypacyjne i obywatelskie znajduje odzwierciedlenie w historii skautingu żeńskiego na ziemiach polskich (do 1921 roku).

Słowa kluczowe:

emancypacja, żeński skauting, harcerstwo, wychowanie obywatelskie, wychowanie narodowe

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Głowacka Sobiech, E. (2024). Wartości emancypacyjne i obywatelsko – narodowe w wychowaniu skautowym dziewcząt na ziemiach polskich do 1921 roku. Saeculum Christianum, 28(2), 210–221. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.2.15

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baden-Powell A., Dziewczęta przewodniczki. Skauting dla panienek, tłum. K. Skrzyńska, Nakład Księgarni E. Wende i Spółka, Lwów, H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende i Spółka (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1914.
Baden-Powell R., Scauting for boys, 1908, https://bpsa-us.org/pdf/yarns00-281.pdf (dostęp: 17.01.2021).
Daszyńska-Golińska Z., Socjalizm i kwestia kobieca. Wybór pism, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2018.
Grodecka E., Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, cz. 1: 1911-1914, Wydawnictwo na Tropie (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1937.
Grodecka E., Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, cz. 2: Służba wojenna I, Nakładem Harcerskiej Szkoły Instruktorskiej na Buczu (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1938.
Grodecka E., Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, cz. 3: Służba wojenna II, Nakładem Harcerskiej Szkoły Instruktorskiej na Buczu (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1938.
Grodecka E., Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, cz. 4: Służba wojenna III, Nakładem Harcerskiej Szkoły Instruktorskiej na Buczu (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1938.
Harcerstwo żeńskie w ruchu niepodległościowym 1911-1920. Wspomnienia (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), [b.m.w], 1927-1929.
Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w XIX wieku, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1939.
Instruktor, Gawęda obozowa, „Skaut”, 1911, nr 1, s. 2-6.
Nawroczyński B., Polska myśl pedagogiczna, Książnica Atlas, Warszawa-Lwów 1938.
Polskie skautki. Zarys organizacyjny, Nakładem Związku Polskich Tow. Sokolich i Związkowej Drukarni we Lwowie (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Lwów 1913.
Tworkowska J., Zastęp harcerek, Książnica Harcerstwa i Kultury Fizycznej W. Niklewicz, Sedlaczek, Glass i S-ka (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1922.
Witkowska H., Nauka obywatelska, Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, Warszawa 1919.
Zasady skautowego ruchu żeńskiego, Nakładem Harcerskiej Szkoły Instruktorskie na Buczu (reprint Oficyna Wydawnicza Impuls), Warszawa 1937.
Araszkiewicz F., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
Czerepaniak-Walczak M., Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Dufrat J., Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908-1918/19), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.
Gardiner R., Gender, Authenticity and Leadership. Thinking with Arendt, Palgrave Macmillan, New York 2015.
Głowacka E., Wychowanie i miejsce dziewcząt w początkach polskiego skautingu, w: Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, red. K. Jakubiak, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000, s. 536-543.
Głowacka-Sobiech E., Twórcy polskiego skautingu – Olga i Andrzej Małkowscy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2003.
Głowacka-Sobiech E., Wychowanie i działalność społeczno-edukacyjna kobiet w rodzinach ziemiańskich na przykładzie rodu Zachertów, w: Z badań nad tradycją polskiej pedagogiki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Koźmian, t. 2, red. E. Magiera, J. Król, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego Minerwa, Szczecin 2016, s. 151-159.
Gromkowska-Melosik A., Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.
Koźmian D., Wychowanie obywatelskie i kształcenie kobiet w poglądach Heleny Witkowskiej (1870-1938), w: Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, red. K. Jakubiak, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000, s. 509-521.
Miszczuk M., Ewa Konstancja Grodecka – jej życie i książki, w: E. Grodecka, Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, cz. 1: 1911-1914, Wydawnictwo na Tropie, Warszawa 1937, s. 183-219.
Zawadzka A., Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1948/49, Harcerskie Biuro Wydawnicze Horyzonty, Warszawa 2004. Google Scholar

Edyta Głowacka Sobiech

http://orcid.org/0000-0003-3958-3859

Afiliacja:

Zakład Historii Wychowania Wydział Studiów Edukacyjnych UAM Poznań Polska

Biogram

Dr hab. prof. UAM Edyta Głowacka-Sobiech, historyczka i romanistka pracująca w Zakładzie Historii Wychowania WSE UAM. Absolwentka Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Szczecińskiego. Jej zainteresowania naukowe ogniskują się wokół metodologii historii, historii wychowania (specjalnego) XIX i XX wieku, charyzmatycznych wychowawców/wychowawczyń oraz nauczycieli/nauczycielek, dziejów organizacji dziecięco-młodzieżowych ze szczególnym uwzględnieniem historii polskiego skautingu, dziejów i edukacji kobiet, nauczania historii, szkolnictwa w krajach francuskojęzycznych oraz szeroko pojętej tematyce genderowej w dziejach.