Czy można mówić o tolerancji religijnej na ziemiach polskich w osiemnastym wieku? Przypadek Dowa Bera z Bolechowa

Roman Marcinkowski

doi:10.26142/stgd-2025-015

Opublikowane: 23-12-2025

Tom 57 (2025)

Czy można mówić o tolerancji religijnej na ziemiach polskich w osiemnastym wieku? Przypadek Dowa Bera z Bolechowa

Roman Marcinkowski

Studia Gdańskie

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2025-015

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie relacji chrześcijańsko-żydowskich na ziemiach polskich, a w szczególności w Galicji Wschodniej w XVIII wieku z żydowskiej perspektywy w opisie Dowa Bera z Bolechowa. Tekst źródłowy stanowi tu rękopis hebrajski Diwre bina (Słowa rozumu). Czy w świetle opisu wzajemnych relacji chrześcijańsko-żydowskich można mówić o tolerancji religijnej, czy raczej o jej braku?

Słowa kluczowe:

chrześcijaństwo, Dow Ber z Bolechowa, judaizm, relacje międzyreligijne, tolerancja religijna

Inne teksty tego samego autora

Roman Marcinkowski, Kary śmierci według Miszny , Studia Gdańskie: Tom 48 (2021)
Roman Marcinkowski, Dusza a wiara w życie po śmierci w judaizmie , Studia Gdańskie: Tom 49 (2021)
Roman Marcinkowski, Specyfika języka religijnego Miszny , Studia Gdańskie: Tom 45 (2019)
Roman Marcinkowski, Tannaickie rozważania wokół tematu biczowania i fałszywych świadków , Studia Gdańskie: Tom 47 (2020)
Roman Marcinkowski, Miszna o konsekwencjach pomyłek Sanhedrynu, arcykapłana lub rządzących , Studia Gdańskie: Tom 46 (2020)
Roman Marcinkowski, Ofiary krwawe w świetle wybranych fragmentów Miszny , Studia Gdańskie: Tom 53 (2023)
Roman Marcinkowski, Funkcja szabat goj w wybranej literaturze rabinicznej , Studia Gdańskie: Tom 42 (2018)
Roman Marcinkowski, Religijne oszacowanie człowieka w judaizmie , Studia Gdańskie: Tom 54 (2024)
Roman Marcinkowski, Ofiary pokarmowe w świetle wybranych fragmentów Miszny , Studia Gdańskie: Tom 54 (2024)
Roman Marcinkowski, Zarzynanie zwierząt na użytek własny w świetle wybranych fragmentów Miszny , Studia Gdańskie: Tom 55 (2024)

1 2 > >>

Podobne artykuły

Wojciech Wasiak, Wolność religijna w mowach św. Pawła w Dz , Studia Gdańskie: Tom 53 (2023)
Marcelina Zdenkowska, Teoria kultury w ujęciu Josepha Ratzingera – Benedykta XVI – zarys problematyki , Studia Gdańskie: Tom 49 (2021)
Roman Marcinkowski, Dusza a wiara w życie po śmierci w judaizmie , Studia Gdańskie: Tom 49 (2021)
Roman Marcinkowski, Czy da się zrozumieć to, co wydaje się niezrozumiałe? Traktat Miszny Ukcin (Szypułki) , Studia Gdańskie: Tom 56 (2025)
Roman Marcinkowski, Ofiary pokarmowe w świetle wybranych fragmentów Miszny , Studia Gdańskie: Tom 54 (2024)
Marijana Kolednjak, The Limits of Tolerance and Responsibility , Studia Gdańskie: Tom 57 (2025)
Andrzej Łukasz Jędrzejczak, Zagadkowe relacje pomiędzy bohaterami sagi o Samsonie. Analiza wybranych elementów Sdz 13-16 , Studia Gdańskie: Tom 44 (2019)
Edward Martinek, Last Kapu: Limits in the Modern Hawaiian Practice of Tolerance , Studia Gdańskie: Tom 57 (2025)
Marcelina Zdenkowska, Wartości i relacje międzyludzkie jako podstawa skutecznej ochrony środowiska: perspektywa Josepha Ratzingera/Benedykta XVI , Studia Gdańskie: Tom 52 (2023)
Włodzimierz S. Kosiacki , Organizacja systemu penitencjarnego w Polsce po 1989 roku , Studia Gdańskie: Tom 43 (2018)

1 2 3 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Marcinkowski, R. (2025). Czy można mówić o tolerancji religijnej na ziemiach polskich w osiemnastym wieku? Przypadek Dowa Bera z Bolechowa. Studia Gdańskie, 57, 68–77. https://doi.org/10.26142/stgd-2025-015

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bałaban, M. 1925. Historia i literatura żydowska, t. 3, Lwów–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich (Reprint: Warszawa 1982: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe).
Google Scholar

Bolechower, B. Diwre bina דברי בינה (rękopis), http://beta.nli.org.il/en/manuscripts/NNL_ALEPH000043898/NLI#$FL32405689.
Google Scholar

Hundert, G. 1986. The Implications of Jewish Economic Activities for Christian-Jewish Relations in the Polish Commonwealth, [w:] C. Abramsky i in. (red.), The Jews in Poland, Oxford–New York: Basil Blackwell, s. 55–63, 226–231.
Google Scholar

Hundert, G. 2009. The Introduction to Divre binah by Dov Ber of Bolechów: An Unexamined Source for the History of Jews in the Lwów Region in the Second Half of the
Google Scholar

Maimon, S. 1792. Salomons Maimons Lebensgeschichte, Berlin: K.P. Moritz.
Google Scholar

Majmon, S. 1913. Autobiografia Salomona Majmona z portretem oraz list autora do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, cz. 2, z oryginału niem., wyd. w r. 1792, tłum. i przedm. L. Belmont, Warszawa: nakł. Józefa Gutgelda.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 1993. Dow Ber z Bolechowa – prekursor żydowskiego oświecenia na ziemiach polskich, „Przegląd Orientalistyczny”, nr 3/4, s. 214–220.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 1994a. Pamiętniki reba Dowa z Bolechowa, Warszawa: Formica.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 1997b. Dow Ber z Bolechowa: „Uzupełniać Torę wiedzą światową”, w: Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, materiały z konferencji, Kraków 21–23 listopada 1995, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 183–190.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 2001. Reszit „haHaskala” hajehudit al admat Polin, „Reeh – Revue Européenne des Etudes Hébraïques”, nr 5, s. 30–39.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 2003. The Precursor of the Jewish Enlightenment in the Polish Lands?, „Rocznik Orientalistyczny”, t. 55, z. 1, s. 45–56.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 2006. Critical Edition of the Hebrew Manuscript No. 42 from Jews’ College London, Kraków: Antykwa.
Google Scholar

Marcinkowski, R. 2022. Miszna: Nezikin (Szkody), wstęp, tłum. z hebr. i oprac. R. Marcinkowski, Warszawa–Bellerive-sur-Allier: Wydawnictwo DiG – Edition La Rama.
Google Scholar

Pikulski, G. 1760. Złość żydowska Przeciwko Bogu y bliźniemu Prawdzie y Sumnieniu na obiaśnienie Talmudystów. Na dowód ich zaślepienia y Religii dalekiey od prawa Boskiego przez Moyżesza danego. Rozdielona na trzy części opisana, Lwów: w Drukarni Jana Szlichtyna (wyd. 1, 1758).
Google Scholar

Prideaux, H. 1717–1718. Connection of the Old and New Testament in the History of the Jews and Neighbouring Nations from Declension of the Kingdom of Israel and Judah to the Time of Christ, London: printed by W. Bowyer for R. Knaplock, and J. Tonson.
Google Scholar

Prideaux, H. 1726. Alt und Neu Testament in eine Connexion mit der Juden und benachbarten Völkern Historie gebracht, Dresden: Druckts Johann Wilhelm Harpeter.
Google Scholar

Tomaszewski, J. 1990. Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Zinberg, I. (i in.) 1959. Toldot sifrut Jisrael, t. 7, Tel Awiw: Y. Śreberk.
Google Scholar