Emocjonalny charakter więzi rodzinnych – perspektywa rodziców dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu

Diana Müller-Siekierska

doi:10.21697/snr.2018.49.4.02

Opublikowane:

Tom 22 Nr 4(49) (2018)

Emocjonalny charakter więzi rodzinnych – perspektywa rodziców dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu

Diana Müller-Siekierska

Studia nad Rodziną

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/snr.2018.49.4.02

Abstrakt

Pomimo, że w polskiej literaturze naukowej jak i specjalistycznej problem współuzależnienia oraz psychologicznego systemu wsparcia członków rodzin osób uzależnionych od alkoholu jest szeroko opisany, to pomijanym aspektem wciąż pozostaje emocjonalne funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholowym z perspektywy rodziców dorosłych uzależnionych dzieci. W dostępnym piśmiennictwie naukowym trudno wyodrębnić i wskazać specyficzne problemy będące udziałem jedynie rodziców dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu. Zazwyczaj wnioski z tychże badań dotyczą ogółu krewnych osób uzależnionych. W niniejszym artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytania jakich emocji wynikających z uzależnienia od alkoholu dorosłego dziecka doświadczają ich rodzice, jakie znaczenie nadają tym emocjom, oraz w jaki sposób doświadczane przez rodziców emocje oddziaływają na ich więzi z uzależnionymi od alkoholu dziećmi. Pierwszą część artykułu stanowi podbudowa teoretyczna. Omówiono w niej problematykę więzi psychicznej, ze szczególnym uwzględnieniem więzi emocjonalnych w rodzinie z problemem alkoholowym. Druga część artykułu to analiza fragmentu badań prowadzonych w ramach projektu pn. „Rodzina w systemie wsparcia społecznego i pomocy osobom z problemem alkoholowym. Badania biograficzne z udziałem rodziców (dorosłych) dzieci uzależnionych od alkoholu”. Zadanie „Wspieranie badań naukowych w obszarze problemów wynikających z używania alkoholu”. Projekt ten realizowany jest ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Artykuł kończą konkluzje dotyczące emocji doświadczanych i odczuwanych przez rodziców dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu.

Słowa kluczowe:

więzi w rodzinie alkoholowej, rodzice dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu, emocje w rodzinie alkoholowej

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Müller-Siekierska, D. (2021). Emocjonalny charakter więzi rodzinnych – perspektywa rodziców dorosłych dzieci uzależnionych od alkoholu. Studia Nad Rodziną, 22(4(49), 9–31. https://doi.org/10.21697/snr.2018.49.4.02

Cited by / Share

Bibliografia

Adler, R. B., Rosenfeld, L. B., Proctor II, R. F., Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2014.
Google Scholar

Asher R.M., Women with alcoholic husbands: Ambivalence and the trap of codependency. University of North Carolina Press 2018.
Google Scholar

Atkinson R., The Life Story Interview, Sage Publications, Thousand Oaks 1998. DOI: https://doi.org/10.4135/9781412986205
Google Scholar

Badora S., Miłość rodzicielska – reguła czy przypadek? „Pedagogika rodziny. Family pedagogy”, nr 1 (1)/2011, s. 41-56.
Google Scholar

Bahr S. J., Marcos A. C., Maughan S. L., Family, educational and peer influences on the alcohol use of female and male adolescents. “Journal of Studies on Alcohol”, nr 56(4), (1999), s. 457-469. DOI: https://doi.org/10.15288/jsa.1995.56.457
Google Scholar

Bakuła P., Rodzice uzależnionego dziecka, „Świat problemów”, nr 7-8, (2004), s. 34-36.
Google Scholar

Barcik J., Wierzę Bogu, ufam człowiekowi. Rozmowy z o. Janem Andrzejem Kłoczowskim, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze, Poznań 2015.
Google Scholar

Bell N. J., Forthun L. F., Sun S.-W., Attachment, adolescent competencies, and substance use: developmental considerations in the study of risk behaviors. “Substance Use and Misuse”, 35, (2000), s. 1177–1206. DOI: https://doi.org/10.3109/10826080009147478
Google Scholar

Berg M. J., Kremelberg D., Dwivedi P., Verma S., Schensul J. J., Gupta K., Chandran D., Singh S. K. The effects of husband’s alcohol consumption on married women in three low-income areas of Greater Mumbai, “AIDS and Behavior” 14(1), (2010), s. 126-135. DOI: https://doi.org/10.1007/s10461-010-9735-7
Google Scholar

Berkowitz A., Perkins H. W., Personality characteristics of children of alcoholics, ”Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 2, (1988), s. 206-209. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.2.206
Google Scholar

Brągiel J., Kawula S., Więzi społeczne w rodzinie, w: S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke (red.). Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009, s. 115-134.
Google Scholar

Brudek P., Choroba alkoholowa jako czynnik dysfunkcjonalności rodziny, w: Rodzina w nurcie współczesnych przemian, red. D. Krok, P. Landwójtowicz, Redakcja Wydawnictw WTUO, Opole 2010, s. 309-325.
Google Scholar

Brown S. A., Creamer V. A., Stetson B. A., Adolescent alcohol expectancies in relation to personal and parental drinking patterns, “Journal of Abnormal Psychology”, 96, (1987), s. 117-121. DOI: https://doi.org/10.1037/0021-843X.96.2.117
Google Scholar

Burk J. P., Sher K. J., The “forgotten children” Revisited: Neglected areas of COA research, “Clinical Psychology Review”, (1988), s. 285-302. DOI: https://doi.org/10.1016/0272-7358(88)90092-X
Google Scholar

Carroll J. J., Robinson B. E., Flowers C., Marital Estrangement, Positive Feelings Toward Partners, and Locus of Control: Female Counselors Married to Alcohol‐Abusing and Non‐Alcohol‐Abusing Spouses, “Journal of Addictions & Offender Counseling”, 23(1), (2002), s. 30-40. DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-1874.2002.tb00168.x
Google Scholar

Casas-Gil M. J., Navarro-Guzman J. I., School characteristics among children of alcoholic parents, “Psychological Reports”, 90(1), (2002), s. 341-348. DOI: https://doi.org/10.2466/pr0.2002.90.1.341
Google Scholar

Ciosek M., Sekretny świat rodziny z problemem alkoholowym, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, t. 7, (2010), s. 270-282.
Google Scholar

Chase S. E. Wywiad narracyjny. Wielość perspektyw, podejść, głosów, tłum. Filip Schmidt, w: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.). Metody badań jakościowych, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 15-55.
Google Scholar

Chodkiewicz J., Wilska A., Stan zdrowia, wsparcie społeczne i zadowolenie z życia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) korzystających z pomocy terapeutycznej, „Alkoholizm i Narkomania”, tom 21, nr 2, (2008), s. 135-152.
Google Scholar

Cork R. M., The forgotten children: A study of children with alcoholic parents. Birmingham: PaperJacks; 1969.
Google Scholar

Cudak S., Znaczenie więzi emocjonalnych w rodzinie dla prawidłowego funkcjonowania dzieci, „Pedagogika Rodziny. Family Pedagogy”, nr 2(4), (2012), s. 31-39.
Google Scholar

Danieluk B., Czy wstyd i poczucie winy to różne emocje?, w: Bliżej emocji, red. A. Błachnio, A. Gózik, Wydawnictwo KUL, Lublin 2007, s.11-19.
Google Scholar

Dawson D. A., Grant B. F., Chou S. P., Stinson F. S., The impact of partner alcohol problems on women’s physical and mental health, “Journal of Studies on Alcohol and Drugs”, 68(1), (2007), s. 66-75. DOI: https://doi.org/10.15288/jsad.2007.68.66
Google Scholar

Dubte S. R., Anda R. F., Felitti V. J., Edwards V. J., Croft J. B., Adverse childhood experiences and personal alcohol abuse as an adult, “Addictive Behaviors” 27(5), (2002), s. 713-725. DOI: https://doi.org/10.1016/S0306-4603(01)00204-0
Google Scholar

Dyczewski L., Więź rodzinna a media elektroniczne, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny”, Rok LXVII, zeszyt 1, (2005), s. 225-226.
Google Scholar

El-Guebaly N., Oxford D. R., The offspring of alcoholics: A critical review, “American Journal of Psychiatry”, 134, (1977), s. 357-365. DOI: https://doi.org/10.1176/ajp.134.4.357
Google Scholar

Fuller J. A., Warner R. M., Family stressors as predictors of codependency, “Genetic Social and General Psychology Monographs”, 126(1), (2000), s. 5-24.
Google Scholar

Gałęska U., Przeobrażenia więzi rodzinno-społecznych w rodzinie w XXI wieku, „Wychowanie w Rodzinie”, t. XI (1/2015), s. 27-41.
Google Scholar

Gąsior K., Diversifying childhood experiences of Adult Children of Alcoholics. “Alcoholism and Drug Addiction”, volume 27, issue 4, (2014), p. 289-304. DOI: https://doi.org/10.1016/S0867-4361(14)70021-5
Google Scholar

Gudkova S., Wywiad w badaniach jakościowych, w: Badania jakościowe. Metody i narzędzia, t. 2, red. D. Jemielniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 111-129.
Google Scholar

Gupta A., Priya B., Williams J., Sharma M., Gupta R., Jha D.K., Ebrahim S., Dhillon P. K., Intra-household evaluations of alcohol abuse in men with depression and suicide in women: a cross-sectional community-based study in Chennai, India, “BMC Public Health”, 15(1), (2015), s. 636. DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-015-1864-5
Google Scholar

Harter S. L., Psychosocial adjustment of adult children of alcoholics: a review of the recent empirical literature, “Clinical Psychology Review”, 20(3), (2000), s. 311-337. DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-7358(98)00084-1
Google Scholar

Hudson C., Kirby K. C., Clements N. T., Nick C. E., Benishek L. A., Social Adjustment of Women with and without a Substance-Abusing Partner, “Journal of Psychoactive Drugs”, 46(2), (2014), s. 106-113. DOI: https://doi.org/10.1080/02791072.2014.880536
Google Scholar

Hussong A. M., Zucker R. A., Wong M. M., Fitzgerald H. E., Puttler L. I., Social Competence in Children of Alcoholic Parents over Time, “Developmental Psychology”, 41(5), (2005), s. 747-759. DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.41.5.747
Google Scholar

Kaźmierska K., Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych, „Przegląd Socjologiczny”, t. 53, nr 1, (2004), s. 71-96.
Google Scholar

Konecki K., Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Google Scholar

Kvale S. Prowadzenie wywiadów, tłum. Agata Dziuban, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Google Scholar

Lee K., Kirsh B., An occupational journey: Narratives of two women who divorced a spouse with alcoholism, “Journal of Occupational Science” 13(2-3), (2016), s. 134-144. DOI: https://doi.org/10.1080/14427591.2006.9726506
Google Scholar

Leonard K. E., Alcohol and intimate partner violence: when can we say that heavy drinking is a contributing cause of violence?, “Addiction”, 100(4), (2005), s. 422-425. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2005.00994.x
Google Scholar

Leonard K. E., Eiden R. D., Marital and family processes in the context of alcohol use and alcohol disorders, “Annual Review of Clinical Psychology”, 3, (2007), s. 285-310. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.3.022806.091424
Google Scholar

Łaguna M., Bąk W., Emocje i przekonania na temat Ja, w: A. Błachnio, A. Gózik (red.). Bliżej emocji, Wydawnictwo KUL, Lublin 2007, s.205-217.
Google Scholar

Łosiak W., Psychologia emocji. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Google Scholar

Łuczyński A., Więź rodzinna a rozwój osobowy człowieka, w: J. Jęczeń, M. Z. Stepulak (red.). Wartość i dobro rodziny, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011, s. 419-430.
Google Scholar

Majchrzyk-Mikuła, J., Konsekwencje związku z osobą uzależnioną od alkoholu: współuzależnienie, PARPA, Warszawa 2006.
Google Scholar

Margasiński A., Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
Google Scholar

Margasiński A., Rodziny alkoholowe w leczeniu w świetle Modelu Kołowego Systemów Małżeńskich i Rodzinnych, w: A. Margasiński (red.). Rodzina w ujęciu systemowym. Teoria i badania, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa 2015, s. 166-180.
Google Scholar

Marshal M. P., For better or for worse? The effects of alcohol use on marital functioning, “Clinical Psychology Review”, 23(7), (2003), s. 959-997. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cpr.2003.09.002
Google Scholar

Mellibruda J., Szczepańska H., Współuzależnienie i inne problemy psychologiczne żon pacjentów uzależnionych, Wydawnictwo IPZiT PTP, Warszawa 1989.
Google Scholar

McKenna T., Pickens R., Alcoholic children of alcoholics, ” Journal of Studies on Alcohol and Drugs”, Nov: 42 (11), (1981), s. 1021-1029. DOI: https://doi.org/10.15288/jsa.1981.42.1021
Google Scholar

Namysłowska I., Woronowicz B. T., Bogulas M., Beauvale A., Assessment of family relations by persons dependent on alcohol and their spouses, “Alkoholizm i Narkomania”, 17(3-4), (2004), s.173-185.
Google Scholar

Naved I., Mehfooz A., Chanchal R., Marital adjustment, stress, and mental health of wives of alcoholics and non-alcoholics, “Indian Journal of Health and Wellbeing”, 6(1), (2015), s. 18- 21.
Google Scholar

Niedbalski J., Ślęzak I., Analiza danych jakościowych przy użyciu programu NVivo a zastosowanie procedur metodologii teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 1, (2012), s. 126–165.
Google Scholar

Nikodemska S., Funkcjonowanie psychospołeczne DDA przed i po terapii, „Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia” 6(27), (2002), s. 6-10.
Google Scholar

Nowak B. M., Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Google Scholar

Osterndorf C. L., Enright R. D., Holter A. C., Klatt J. S., Treating Adult Children of Alcoholics Through Forgiveness Therapy, “Alcoholism Treatment Quarterly”, 29(3), (2011), s. 274-292. DOI: https://doi.org/10.1080/07347324.2011.586285
Google Scholar

Pasternak A., Schier K., Doświadczanie własnej cielesności przez kobiety pochodzące z rodzin z problemem alkoholowym, „Alkoholizm i Narkomania” 26(3), 2013, s. 295-312.
Google Scholar

Peled E., Sacks I., The Self‐Perception of Women who Live with an Alcoholic Partner: Dialoging with Deviance, Strength, and Self‐Fulfillment. “Family Relations”, 57(3), (2008), s. 390-403. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2008.00508.x
Google Scholar

Roosa M. W., Sandler I. N., Gehring M., Beals J., Cappo L., The children of alcoholics life-events schedule: A stress scale for children of alcohol abusing parents, “Journal od Studies on Alcohol”, 49(5), (1988), s. 422-429. DOI: https://doi.org/10.15288/jsa.1988.49.422
Google Scholar

Rubacha K., Metodologia badań nad edukacją, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2011.
Google Scholar

Snow, D. L., Sullivan, T. P., Swan, S. C., Tate, D. C., Klein, I., The role of coping and problem drinking in men’s abuse of female partners: Test of a path model, “Violence and Victims”, 21(3), (2006), 267–285. DOI: https://doi.org/10.1891/vivi.21.3.267
Google Scholar

Snyder C. R., Hope theory: rainbows in the mind. “Psychological Inquiry”, 13 (4), (2002), s. 249-275. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01
Google Scholar

Sobolewska Z., W poszukiwaniu koncepcji współuzależnienia, „Świat Problemów”, 1-2, (1996), s. 4-10.
Google Scholar

Szczepanik R., Okólska K., Zapomniani rodzice (dorosłych) dzieci uzależnionych od alkoholu, „Alkoholizm i narkomania”, 31(4), (2018), s. 243-270. DOI: https://doi.org/10.5114/ain.2018.83751
Google Scholar

Sztander W., Poza kontrolą, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1994.
Google Scholar

Tinnfalt A., Eriksson Ch., Brunnberg E., Adolescent Children of Alcoholics on Disclosure, Support, and Assessment of Trustworthy Adults, “Child and Adolescent Social Work Journal”, 28, (1994), s. 133-151. DOI: https://doi.org/10.1007/s10560-011-0225-1
Google Scholar

Tsirigotis K., Gruszczyński W., Cechy osobowości dorosłych córek i synów alkoholików (DDA) leczonych w PZP, „Alkoholizm i Narkomania”, 14(3), (2001), s. 365-373.
Google Scholar

Trębińska-Szumigraj E., Współuzależnienie matek narkomanów, GWP, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Walczak-Duraj D., Podstawy współczesnej socjologii, Wydawnictwo Omega-Praksis, Pabianice 2006.
Google Scholar

Wegcheider-Cruse S., Nowa szansa. Nadzieja dla rodziny alkoholowej, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2000.
Google Scholar

Windle M., Stan badań nad dziećmi alkoholików: aktualne koncepcje i problemy, w: Badania nad dziećmi alkoholików. Alkohol a zdrowie, Raport 26, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 2000, s. 10-25.
Google Scholar

Wobiz, A., Współuzależnienie w rodzinie alkoholowej. Czym to się je i jak się tym nie udławić?, Wydawnictwo Akuracik, Warszawa 2001.
Google Scholar

Włodarczyk E., Konsekwencje wychowywania się w rodzinie z problemem alkoholowym – bagaż na całe życie, „Seminare”, t. 37, nr 2, (2016), s. 45-57. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2016.2.04
Google Scholar