Powołanie kapłańskie, kapłaństwo hierarchiczne i kapłani w świetle koncepcji socjologicznych i w ujęciu dorosłych katolików polskich. Na podstawie wyników badań socjologicznych w latach 1986–1987 w Kaliszu, Kotłowie i Przedborowie

Józef Baniak

doi:10.21697/ucs.2022.30.2.04

Opublikowane: 2023-01-21

Tom 30 Nr 2 (2022)

Powołanie kapłańskie, kapłaństwo hierarchiczne i kapłani w świetle koncepcji socjologicznych i w ujęciu dorosłych katolików polskich. Na podstawie wyników badań socjologicznych w latach 1986–1987 w Kaliszu, Kotłowie i Przedborowie

Józef Baniak

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ucs.2022.30.2.04

Abstrakt

Artykuł składa się z dwóch części – teoretycznej i empirycznej. W części teoretycznej prezentuję różne socjologiczne koncepcje powołania kapłańskiego, kapłaństwa hierarchicznego i zawodu księdza katolickiego, z wyeksponowaniem koncepcji Edwarda Ciupaka i Joachima Wacha. W części empirycznej ukazuję powołanie kapłańskie, kapłaństwo hierarchiczne i kapłanów w wyobrażeniach i ocenie badanych przeze mnie dorosłych katolików polskich w latach 80. XX wieku. Uwzględniam tu następujące kwestie: ujęcie istoty powołania kapłańskiego; strukturę kapłaństwa hierarchicznego; okoliczności określające religijny charakter kapłaństwa hierarchicznego. Inaczej mówiąc, odpowiadam na następujące pytania: jak badani wówczas przeze mnie dorośli katolicy miejscy w Kaliszu oraz wiejscy Kotłowie i Przedborowie wyjaśniali istotę powołania kapłańskiego i jego rolę w wyborze kapłaństwa hierarchicznego przez mężczyznę i trwałości w nim księdza? Jak badani dorośli katolicy miejscy i wiejscy postrzegali strukturę kapłaństwa hierarchicznego? Jak badani katolicy dorośli wyjaśniali trwałość kapłaństwa sprawowanego przez księdza – czy ksiądz jest kapłanem w każdej sytuacji i okoliczności (zawsze i wszędzie), czy też jest nim wyłącznie w określonych okolicznościach życia kapłańskiego? Podstawę analizy postaw dorosłych katolików polskich wobec powołania kapłańskiego i kapłaństwa hierarchicznego stanowią wyniki badań socjologicznych zrealizowanych w tamtym okresie.

Słowa kluczowe:

socjologiczne koncepcje powołania kapłańskiego i kapłaństwa, istota powołania kapłańskiego, struktura kapłaństwa hierarchicznego, katolicy dorośli

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Baniak, J. (2023). Powołanie kapłańskie, kapłaństwo hierarchiczne i kapłani w świetle koncepcji socjologicznych i w ujęciu dorosłych katolików polskich. Na podstawie wyników badań socjologicznych w latach 1986–1987 w Kaliszu, Kotłowie i Przedborowie. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 30(2), 35–52. https://doi.org/10.21697/ucs.2022.30.2.04

Cited by / Share

Bibliografia

Augustyn J. (2000), Wychowanie do czystości i celibatu kapłańskiego. Kraków – Ząbki: Wydawnictwo Apostolicum.
Google Scholar

Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, J. Haman, A. Jasiewicz, A. Kloskowska-Dudzińska, M. Kowalski, M Mozga. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: 353–360.
Google Scholar

Baniak J. (1980), Społeczna geneza i ewolucja powołania kapłańskiego – próba syntezy zagadnienia. „Zeszyty Naukowe UJ. Studia Religiologica”, z. 16: 7–32.
Google Scholar

Baniak J. (1987), Kapłan i kapłaństwo w świetle badań socjologicznych i postulatów Vaticanum II. „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie”, z. 1: 81–102.
Google Scholar

Baniak J. (1992), Model kapłana w świadomości i ocenie katolików świeckich. „W drodze”, nr 9: 90–95.
Google Scholar

Baniak J. (1994), Obraz kapłana w świadomości katolików świeckich (na przykładzie Kalisza, Kotłowa i Przedborowa). Studium socjologiczne. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Google Scholar

Baniak J. (2000), Wierność powołaniu a kryzys tożsamości kapłańskiej. Studium socjologiczne na przykładzie Kościoła w Polsce. Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UAM.
Google Scholar

Baniak J. (2001), Rezygnacja z kapłaństwa i wybór życia małżeńsko-rodzinnego przez księży rzymskokatolickich w Polsce. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Baniak J. (2002), Problem roli społecznej kapłana. „Teologia Praktyczna”, t. 3: 251–274.
Google Scholar

Baniak J. (2007), Czynniki kryzysu tożsamości kapłańskiej wśród księży rzymskokatolickich w Polsce. Studium socjologiczne. „Teologia Praktyczna”, t. 8: 209–263.
Google Scholar

Baniak J. (2012), Powołania do kapłaństwa i do życia zakonnego w Polsce w latach 1900– 2010. Studium socjologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
Google Scholar

Baniak J. (2013), Portret księdza w wyobrażeniach i ocenach polskiej młodzieży. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Baniak J. (2017), Bezżenność i czystość seksualna księży rzymskokatolickich w świadomości katolików świeckich i osób duchownych w Polsce. Założenia i rzeczywistość. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Baniak J. (2019), Losy powołań kapłańskich i zakonnych w Kościele rzymskokatolickim w Polsce w latach 1900–2018. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Blalock H.M. (1977), Statystyka dla socjologów, tłum. M. Tabin i in. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Blizzard S.W. (1958), The Parish Minister’s Self-Image of his Master Role. „Pastoral Psychology”, nr 12: 124–146. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01743571
Google Scholar

Brothers J. (1963), Social Change and the Role of the Priest, „Social Compass”, nr 10: 477–489. DOI: https://doi.org/10.1177/003776866301000211
Google Scholar

Ciupak E. (1965), Kapłaństwo: powołanie i zawód [w:] E. Ciupak, Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Davie E. (2007), Illicit Celibacy and the Deposit of Faith. Nashville: Create Space.
Google Scholar

Deschwanden L. von (1968), Eine Rollenanalyse des katholischen Pfarreipriesters, „Internationales Jahrbuch fur Religionssoziologie”, t. 4: Beitrage zur religionssoziologischen Forschung, Koln–Opladen: 125–135.
Google Scholar

Deschwanden L. von (1972), Die Rolle des Gemeindepriesters zwischen Kirche und Gesellschaft [w:] J. Wossner (red.), Religion im Umbruch. Stuttgart: Enke: 385–409.
Google Scholar

Dingemans L. (1962), Przyczynek do socjologii powołań, tłum. Z. Skórzyńska i K. Wróblewska [w:] F. Houtart (red.), Socjologia religii. Wprowadzenie. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar

Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, tłum. E. Hornowska. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Głowa S. (1968), Kapłaństwo według myśli Soboru [w:] S. Moysa (red.), Kościół w świetle Soboru. Poznań: Pallottinum: 194–200.
Google Scholar

Goddijn W. (1965), Rola kapłana w Kościele i w społeczeństwie, „Znak”, nr 139–140: 6–21.
Google Scholar

Grabowski I. (1948), Prawo kanoniczne. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolfa.
Google Scholar

Houtart F., Remy J. (1970), Sacerdoce, autorite et innovation dans l’Eglise. Paris: Mame.
Google Scholar

Ichheiser G. (1937), Zagadnienie selekcji zawodowych. Analiza i krytyka. Warszawa: Nasza Drukarnia.
Google Scholar

Kowalewski M. (1959), Mały słownik teologiczny. Poznań - Warszawa - Lublin: Wydawnictwo Księgarni św. Wojciecha.
Google Scholar

Kung H. (1979), Wozu Priester?, Zurich - Einsiedeln - Koln: Benziger.
Google Scholar

Lasbax E. (1927), La Civite Humaine, t. 1, Paris.
Google Scholar

Lindner T., Lentner L., Holl A. (1963), Priesterbild und Berufswahlmotive. Wien: Verlag Herder.
Google Scholar

Majka J. (1976) (red.), Osobowość kapłańska. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Google Scholar

Mynarek H. (1978), Eros und Klerus. Vom Elend des Zolibats. Munchen–Zurich: Droemer-Knaur.
Google Scholar

Nowak S. (1970), Metodologia badań socjologicznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Nowak S. (1985), Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Pawlina K. (2002), Kandydaci do kapłaństwa trzeciego tysiąclecia. Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek.
Google Scholar

Pieter J. (1975), Zarys metodoloii pracy naukowej. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Piwowarski W. (1963), Księża w opinii parafian wiejskich, „Homo Dei” nr 2: 96–124.
Google Scholar

Piwowarski W. (1964), Księża w opinii parafian miejskich, „Więź” nr 2: 106–117.
Google Scholar

Piwowarski W. (1973), Religijność miejska w warunkach uprzemysłowienia (na przykładzie Puław), „Studia Warmińskie” t. 10: 438–459.
Google Scholar

Podlewski Cz. (1981), Model prezbitera diecezjalnego w opinii kleryków i księży, „Collectanea Theologica”, nr 51: 153–172.
Google Scholar

Postawa A. (2005), Powołania kapłańskie w Towarzystwie Salezjańskim w Polsce. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Pytkowski W. (1985), Organizacja badań i ocena prac naukowych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Schreuder O. (1965), Le caractere professionel du sacerdoce, „Social Cmpass”, t. 12, nr 2: 5–15. DOI: https://doi.org/10.1177/003776866501200101
Google Scholar

Słowiński R. (2010), Ksiądz wczoraj i dziś. Społeczne konstruowanie powołania do kapłaństwa [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos: 408–423.
Google Scholar

Spencer H. (1891), Instytucje kościelne, tłum. J.K. Potocki. Warszawa: Wydawnictwo Głos.
Google Scholar

Szostkiewicz S. (1964), Procedury i techniki badań socjologicznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Szulc S. (1968), Metody statystyczne. Warszawa: PWE.
Google Scholar

Świątkiewicz W. (2004), Portret księdza [w:] W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba (red.), Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków. Warszawa: ISKK: 107–120.
Google Scholar

Taras P. (1968), Problem modelu kapłana w Kościele katolickim, „Znak”, nr 20: 1110–1132.
Google Scholar

Taras P. (1972), Społeczne uwarunkowania i motywy wstąpienia do zakonnego seminarium duchownego. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar

Taras P. (1986), Znaczenie religii w życiu społeczeństwa a powołania kapłańskie [w:] W. Piwowarski, W. Zdaniewicz (red.), Z badań nad religijnością polską. Studia i materiały. Warszawa–Poznań: Pallottinum: 143–167.
Google Scholar

Thomas W.I., Znaniecki F. (1976), Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1: Organizacja grupy pierwotnej, tłum. M. Metelska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Wach J. (1961), Socjologia religii, tłum. Z. Poniatowski. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar