RUCHY SPOŁECZNE A POTRZEBA ZMIANY W SPOŁECZEŃSTWIE OBYWATELSKIM. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA TEORETYCZNE

Agata Rozalska

Opublikowane: 2018-11-26

Tom 12 Nr 3 (2015)

RUCHY SPOŁECZNE A POTRZEBA ZMIANY W SPOŁECZEŃSTWIE OBYWATELSKIM. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA TEORETYCZNE

Agata Rozalska

Abstrakt

Krajobraz przejawów obywatelskiego zaangażowania uległ w ostatnim czasie znaczącym przeobrażeniom. W miejsce dotychczas dominującej pozycji organizacji należących do III sektora pojawiły się ruchy społeczne. Są to nowi i niezmiernie istotni aktorzy polskiej sceny obywatelskiej, aktorzy z niepowtarzalnymi, dynamicznie aktualizującymi się tożsamościami zbiorowymi. W przeciwieństwie do wspomnianych organizacji pozarządowych nie dają się sprowadzić, a więc ograniczyć, wyłącznie do ram instytucji i prawnych aspektów życia społecznego. Celem niniejszego artykułu jest omówienie podstawowych zagadnień teoretycznych, dotyczących ruchów społecznych, a związanych z kryteriami ich wyodrębniania, problemami definicyjnymi czy propozycjami ich typologizowania, przy jednoczesnym ukazaniu ich związku oraz dążeń do szeroko pojętej zmiany społecznej. Ponadto, w syntetyczny sposób, przedstawiam „miejsce” ruchów społecznych w społeczeństwie obywatelskim. Z jednej strony, widząc je jako istotne elementy społeczeństwa obywatelskiego, z drugiej, traktując je jako podmioty determinujące jego kształt.

Słowa kluczowe:

ruchy społeczne, społeczeństwo obywatelskie, zmiana społeczna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Rozalska, A. (2018). RUCHY SPOŁECZNE A POTRZEBA ZMIANY W SPOŁECZEŃSTWIE OBYWATELSKIM. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA TEORETYCZNE. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 12(3). Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/ucs/article/view/3037

Cited by / Share

Bibliografia

Antoszewski A. (2000), Społeczeństwo obywatelskie a proces konsolidacji demokracji. [w:] A. Czajkowski, L. Sobkowiak (red.), Studia z teorii polityki, t. 3. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Bilewicz A., Potkańska D. (2013), Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie. Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego. „Trzeci Sektor” 31: 25–44.
Google Scholar

Blicharz J. (2012), Administracja publiczna i społeczeństwo obywatelskie w państwie prawa, Prace naukowe WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Bokszański Z. (2008), Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Google Scholar

Buechler M.S. (2008), Teorie nowych ruchów społecznych. [w:] K. Gorlach, H.P. Mooney, Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.
Google Scholar

Castells M. (2008), Siła tożsamości. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Google Scholar

Dahrendorf R. (1994), Zagrożone społeczeństwo obywatelskie. [w:] K. Michalski, Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo. Kraków: Wyd. Znak.
Google Scholar

Della Porta D., Diani M. (2009), Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Diani M. (1992), The Concept of Social Movement. “The Sociological Review” 40: 1–25.
Google Scholar

Domański A. (2003), Aktualność koncepcji zachowań zbiorowych. „Studia Socjologiczne” 4: 27–54.
Google Scholar

Dziubka K. (1998), Społeczeństwo obywatelskie: wybrane aspekty ewolucji pojęcia [w:] „Studia z teorii polityki”, t. II, A. Jabłoński, L. Sobkowiak (red.), Wrocław.
Google Scholar

Eyerman R., Jamison A. (1991), Social Movements. A Cognitive Approach. Cambridge: Wyd. Polity Press.
Google Scholar

Frybes M. (2002), Alain Touraine i socjologia ruchów społecznych. [w:] M. Frybes, P. Kuczyński (red.), Panorama ruchów społecznych w Polsce. Warszawa: Wyd. Collegium Civitas Press.
Google Scholar

Fuchs Ch. (2006), The Self-Organization of Social Movements. “Systemic Practice and Action Research” nr 1: 101–137.
Google Scholar

Giddens A. (2003), Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. S. Amsterdamski (przeł.), Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
Google Scholar

Gliński P. (1996), Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie przemian. Warszawa: Wyd. IFiS PAN – Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Heller P. (2013), Challenges and Opportunities: Civil Society in a Globalizing World. Nowy Jork: Human Development Report Office.
Google Scholar

Jenkins C.J. (1983), Resource mobilization theory and the study of social movements. “Annual Review of Sociology” 9: 527–553.
Google Scholar

Klandermans B. (1984), Mobilization and participation: Social-psychological expansions of resource mobilization theory. “American Sociological Review” 49(5): 583–600.
Google Scholar

McCarthy D.J., Mayer N. Zald, (2009), Social Movement Organizations. [w:] J. Goodwin, J.M. Jasper (red.), The Social Movements Reader: Cases and Concepts. Oxford: Wyd. Wiley-Blackwell.
Google Scholar

Kornhauser W. (1959), The Politics of Mass Society. Nowy Jork: Wyd. Southern Political Science Association.
Google Scholar

Krieken van R., Habibis D., Smith P., Hutchins B., Martin G, Maton K. (2014), Sociology, Australia: Wyd. Pearson Education.
Google Scholar

Kuczyński P. (2002), Powrót socjologii ruchów społecznych. [w:] M. Frybes. P. Kuczyński (red.), Panorama ruchów społecznych w Polsce. Warszawa: Wyd. Collegium Civitas Press.
Google Scholar

Lang E.G., Lang K. (1961), Collective Dynamics. Nowy Jork: Wyd. Crowell.
Google Scholar

Le Bon G. (2012), Psychologia tłumu. Studium powszechnego umysłu. Gliwice: Wyd. Helion.
Google Scholar

McAdam D. (1982), Political Process and the Development of Black Insurgency 1930–1970. Chicago: Wyd. University of Chicago Press.
Google Scholar

McCarthy D.J., Zald N.M. (1977), Resource Mobilization and Social Movements: A Partial Theory. “American Journal of Sociology” 82(6): 1217–1218.
Google Scholar

Misztal B. (1984), Socjologiczna teoria ruchów społecznych. „Studia Socjologiczne” 1(92): 193–201.
Google Scholar

Misztal B. (2005), Zachowania zbiorowe. [w:] W. Kwaśniewicz (red.), Encyklopedia Socjologii, Suplement. Warszawa: Wyd. Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Modzelewski W (1991), Zmiana społeczna i ruchy społeczne. [w:] Z. Krawczyk, W. Morawski (red.), Socjologia. Problemy podstawowe. Warszawa: Państw. Wydawnictwa Naukowe.
Google Scholar

Modzelewski W. (1976), Z problematyki teorii ruchów społecznych. „Studia Nauk Politycznych” 1: 50–
Google Scholar

Nowak J. (2012), Globalne usieciowienie aktywizmu: nowe media a rozwój nowych ruchów społecznych. „Kultura i Historia”, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3503, (data dostępu: 02.02.2015)
Google Scholar

Nowosielski M., (2012), Ruchy społeczne jako czynnik i wynik zmian społecznych, „Kultura i Edukacja” 4: 7–33.
Google Scholar

Paleczny T. (2010), Nowe ruchy społeczne. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Shils E. (1994), Co to jest społeczeństwo obywatelskie. [w:] K. Michalski, Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo. Kraków: Wyd. Znak.
Google Scholar

Simon B., Loewy M., Sturmer S. (1998), Collective Identification and Social Movement Participation. “Journal of Personality and Social Psychology”, nr 3: 646–658.
Google Scholar

Smelser N. (1962), Theory of Collective Behaviour. Nowy Jork: Wyd. The Free Press.
Google Scholar

Snow A.D., Soule A.S., Kriesi H. (2004), The Blackwell Companion to Social Movements. Oxford: Wyd. Wiley-Blackwell.
Google Scholar

Społeczeństwo obywatelskie i jego instytucje, Opracowania tematyczne, OT-627, Warszawa 2014, http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/58/plik/ot-_627_internet.pdf, (data dostępu: 02.02.2015)
Google Scholar

Stolley S. K. (2005), The Basics of Sociology. Westport: Wyd. Greenwood Publishing Group.
Google Scholar

Szacki J. (red.) (1997), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Warszawa: Wyd. Znak, Kraków.
Google Scholar

Szczepański J. (1997), Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe.
Google Scholar

Sztompka P. (2005), Ruchy społeczne – struktury In statu nascendi. [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.),Socjologia. Lektury. Kraków: Wyd. Znak.
Google Scholar

Sztompka P. (2005), Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wyd. Znak.
Google Scholar

Touraine A. (1995), Wprowadzenie do analizy ruchów społecznych. [w:] J. Szczupaczyński, Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.
Google Scholar

Turner H.R., Killian M.L. (1972), Collective Behavior. Nowy Jork: Wyd. Pearson Education Canada.
Google Scholar

Ulicka G. (1993), Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw. Warszawa: Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Warren E.M. (2001), Civil Society and Democracy. The Oxford Handbook of Civil Society, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Wawrowski Ł. (2011), Dynamika ruchów społecznych i politycznych. [w:] S. Wróbel (red.), Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych. Toruń: Wyd. Naukowe Grado.
Google Scholar

Wiktorska-Święcka A. (2007), Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – refleksje nad teorią i genezą oraz próba oceny stanu i rozwoju. [w:] W. Bokajło. A. Wiktorska-Święcka (red.), Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut –Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar

Witkowska M., Wierzbicki A. (2005), Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Google Scholar

Yinger M.J. (1982), Countercultures. Nowy Jork: Wyd. The Free Press.
Google Scholar

Żuk P. (2001), Społeczeństwo w działaniu. Ekolodzy, feministki, skłotersi. Socjologiczna analiza nowych ruchów społecznych w Polsce. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.
Google Scholar