Przyczynek do ideografii pojęcia całości społecznej

Andrzej Wójtowicz

doi:10.21697/ucs.2020.26.1.03

Opublikowane: 2020-12-31

Tom 26 Nr 1-2 (2020)

Przyczynek do ideografii pojęcia całości społecznej

Andrzej Wójtowicz

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ucs.2020.26.1.03

Abstrakt

Idea całości pojawia się w każdym rodzaju i gatunku myśli społecznej. Jej pojęcia ustanawiają myślenie społeczne i myśl społeczną pierwej, zanim doczeka się ona jakiejś teorii siebie samej. Gdy się jej dorobi, zasady sprecyzowane w procedurach metodologicznego i teoretycznego holizmu mają ugruntowanie w intuicjach i pojęciach ogólnych, jeśli tylko dają się one wysłowić w językach naturalnych. Pojęcia całości społecznej fundowały podstawy socjologii i pytania o ontologię rzeczywistości, którą opisują. W szczególności miały one i nadal mają udział w kształtowaniu dyskursu teoretycznego nauk społecznych. Od początku ich samowiedzy teoretycznej, od czasu dyskusji z przełomu XIX i XX wieku o statusie naukowym socjologii, uzasadnienie wiedzy socjologicznej domagało się przygotowania filozoficznego, odpowiedzi na pytanie, czym jest jej przedmiot jako struktura ontologiczna. Artykuł przedstawia te odpowiedzi w wybranych konfiguracjach dyskursu o narodzie na przełomie XIX i XX wieku w Polsce.

Słowa kluczowe:

nowoczesność, całość społeczna, naród, byt i bycie społeczne

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wójtowicz, A. (2020). Przyczynek do ideografii pojęcia całości społecznej. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 26(1-2), 35–54. https://doi.org/10.21697/ucs.2020.26.1.03

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abrutyn S. (2009), Toward a General Theory of Institutional Autonomy, „Sociological Theory”, vol. 27(3), s. 449–465. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9558.2009.01358.x
Google Scholar

Adorno T. (1986), Dialektyka negatywna, tłu. K. Krzemieniowa. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Adorno T. (1994), Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne (z Maxem Horkheimerem), wyd. I, tłum. M. Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 449–465.
Google Scholar

Archer S.M. (2019), Kultura i sprawczość, tłum. P. Tomanek. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Archer S.M. (2010), Routine, Reflexivity and Realism, „Sociological Theory”, vol. 28(3), s. 272–303. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9558.2010.01375.x
Google Scholar

Archer S.M. (2013), Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. A. Dziuban. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar

Archer S.M. (1995), Realist Social Theory: The Morphogenetic Approach. Cambridge University Press DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511557675
Google Scholar

Arendt H. (1983), Korzenie totalitaryzmu, tłum. M. Szawiel i D. Grinberg. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.
Google Scholar

Berlin I. (1994), Cztery eseje o wolności, tłum. H. Bartoszewicz, D. Grynberg, D. Lachowska, A. Tanalska-Dulęba. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Bhaskar R. (1979), The Possibility of Naturalism. New York: Harvester Press.
Google Scholar

Bhaskar R. (1994), Plato, Etc. The Problems of Philosophy and their Resolution. New York: Verso.
Google Scholar

Blumenberg H. (2019), Prawowitość epoki nowożytnej, tłum. T. Zatorski. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Brzozowski S. (1973), Kultura i życie. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Brzozowski S. (1979), Sam wśród ludzi. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Brzozowski S. (1990), Legenda Młodej Polski [w:] Eseje i studia o literaturze, t. II. Wrocław -Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Brzozowski S. (1997), Płomienie. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Brzozowski S. (2007), Pamiętnik. Wrocław - Warszawa - Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Cywiński B. (2010), Rodowody niepokornych. Warszawa: Literatura Faktu PWN.
Google Scholar

Cywiński B. (bdw), Dzieje narodów Europy Wschodniej. Editions Spotkania. wyd. II, bmw.
Google Scholar

Dmowski R. (1990), Myśli nowoczesnego Polaka [w:] Wybór pism. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Dmowski R. (2004), Upadek myśli konserwatywnej w Polsce. Wrocław: Wydawnictwo „NORTOM”.
Google Scholar

Dmowski R. (2014), Kościół, Naród i Państwo [w:] Wybór pism, t. I, Poznań: Zysk-i S-ka s. 755–782.
Google Scholar

Durkheim É. (1990), Elementarne formy życia religijnego, tłum. A. Zadrożyńska, wstęp i red. nauk. E. Tarkowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Hamelin A.-M., OFM, (1966/7), Zasada całości (Principe de Totalite) i swoboda rosporządzania sobą, „Concilium. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”. Poznań–Warszawa: Pallotinum, s. 202–210.
Google Scholar

Hesse H. (1999), Gra szklanych paciorków, tłum. M. Kurecka. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Fromm E. (1997), Ucieczka od wolności, tłum. O. i A. Ziemilscy. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Jabłońska-Deptuła E. (1983), Przystosowanie i opór. Zakony męskie w Królestwie Kongresowym. Warszawa: PAX.
Google Scholar

Jan Paweł II (1990), W imię przyszłości kultury. Przemówienie Ojca Świętego. Poznań.
Google Scholar

Kumor B. (1980), Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej 1772–1918. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
Google Scholar

Kurczewska J. (1979), Naród w socjologii i ideologii polskiej, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Kurczewska J. (2002), Naród w socjologii polskiej. Od Józefa Supińskiego do Aleksandra Hertza [w:] Dusza społeczeństwa. Naród w polskiej myśli socjologicznej, wybór tekstów pod red. J. Kurczewskiej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Lachowska D. (2002), Wstęp [w:] M. Weber, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Lévinas E. (1998), Całość i nieskończoność, tłum. M. Kowalska. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Limanowski B. (1906) Naród i państwo. Studium socjologiczne. Kraków.
Google Scholar

Limanowski B. (1911), Odrodzenie i rozwój narodowości polskiej na Śląsku. Kraków.
Google Scholar

Limanowski B. (1918), Państwo unarodowione i unarodowienie ziemi, Warszawa.
Google Scholar

Limanowski B. (1921), Socjologia, część I. Kraków–Warszawa: Gebethner i Wolf.
Google Scholar

Limanowski B. (1921), Socjologia, część II. Kraków–Warszawa: Gebethner i Wolf, s. XX–XXXI.
Google Scholar

Limanowski B. (1946), Historia demokracji polskiej, część I i II. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”.
Google Scholar

Łepkowski T. (1967) Polska – narodziny nowoczesnego narodu 1764–1870, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mencwel A. (1990), Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Miłosz C. (2000), Człowiek wśród skorpionów. Studium o Stanisławie Brzozowskim. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Google Scholar

Newman J.H. (1915), Przyświadczenie wiary, przekład z przedmową S. Brzozowskiego. Lwów: Biblioteka Sympozjonu.
Google Scholar

Platon (1960), Prawa, tłum. M. Maykowska, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Plotyn (1959), Enneady, tłum. i wstęp A. Krokiewicz. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Popper R.K (1993), Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1, Urok Platona, tłum. H. Krahelska, oprac. A. Chmielewski. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Reed I. (2008), Justifying Sociological Knowledge: From Realism to Interpretation, „Sociological Theory”, vol. 28(2). DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9558.2008.00321.x
Google Scholar

Sewell H.W. Jr (1980), Work and Revolution in France: The Language of Labor from the Old Regime to 1848. New York: Cambridge University Press.
Google Scholar

Sewell H.W. Jr (1992), A Theory of Structure: Duality, Agency and Transformation, „American Journal of Sociology”, vol. 98, s. 1–29. DOI: https://doi.org/10.1086/229967
Google Scholar

Sharpe E. (1986), Comparative Religion: A History, 2nd edn. La Salle, III, Open Court.
Google Scholar

Smith Z.J. (1979), Map is not Territory: Studies in the History of Religions. Chicago: University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004667464
Google Scholar

Smith Z.J. (1987), To take Place. Toward Theory in Ritual. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Smith Z.J. (2005), Relating Religion: Essays in the Study of Religion. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Snyder T. (2010), Nacjonalizm, marksizm i nowoczesna Europa Środkowa. Biografia Kazimierza Kelles-Krauza (1872–1905). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Steinmetz G. (1998), Critical Realism and Historical Sociology, „Comparative Studies in Society and History”, vol. 40(1). DOI: https://doi.org/10.1017/S0010417598980069
Google Scholar

Stein E. – Święta Teresa Benedykta od Krzyża (2002), Autoportret z listów (1916–1933), tłum. I. Adamska OCD, A. Talarek. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Google Scholar

Szacki J. (1991), Dylematy historiografii idei. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Tarkowska E. (1990), Wstęp [w:] E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego. Warszawa: PWN.
Google Scholar

The New Institutionalism in Organizational Analysis (1991), edited by W.W. Powell, P.J. Di Maggio. London: The University of Chicago Press, Chicago.
Google Scholar

Walicki A. (1990), Filozofia dojrzałości dziejowej [w:] S. Brzozowski (1990), Idee, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Weber M. (1976), The Agrarian Sociology of Ancient Civilizations. London: New Left Book.
Google Scholar

Weber M. (2000), Etyka gospodarcza religii światowych, t. 1-3. Kraków: NOMOS.
Google Scholar

Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. i wstęp D. Lachowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Wereszycki H. (1975), Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Żeromski S. (1957), Uroda życia. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar