Zderzenie ideologii i utopii. Jakobińskie ruchy społeczne XXI w. w świeckiej odsłonie

Tomasz M. Korczyński

doi:10.21697/ucs.2022.29.1.02

Published: 2022-06-30

Vol. 29 No. 1 (2022)

The clash of utopia and ideology. Jacobin social movements in the XXI century in secular version

Tomasz M. Korczyński

Academic Journal of Sociology

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ucs.2022.29.1.02

Abstract

The starting point of the paper makes a theoretical analysis of the phenomena of ideology and utopia from the classical opus by Karl Mannheim, which has been consequently confronted by the ideas from the Shmuel N. Eisenstadt treatise The Jacobin Component Of Fundamentalist Movements. The following synthesis represents the theoretical model that can be used to follow the aforementioned “Jacobin component” in social movements, which seem to be fundamentally divergent. Different secular movements have been analyzed along similar critical lines. Opposite movements were selected for this analysis. Among secular movements there are anarchist and feminist movements. In conclusion, the indications are that, firstly both ideological and utopian stands are no strangers to divergent social knowledge structures, social action, intellectual and social processes. The second one underlines the fact that social knowledge, which is generated, distributed and sustained in diverse and divergent social environments, has actually similar sources, origins and structure.

Keywords:

ideology, Utopia, social movements, Mannheim, Eisenstadt, feminism, anarchism

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Korczyński, T. M. (2022). The clash of utopia and ideology. Jacobin social movements in the XXI century in secular version. Academic Journal of Sociology, 29(1), 9–21. https://doi.org/10.21697/ucs.2022.29.1.02

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Antonów R. (2014), O metodzie anarchistycznej polityki w XIX wieku. „Wrocławskie Studia Erazmiańskie”, z. VIII: 147–162.
Google Scholar

Appelt E., Neyer G. (1994), Feministische Politikwissenschaft. Wien: Verlag für Gesellschaftskritik.
Google Scholar

Aron R. (1956), Koniec wieku ideologii. Paryż: Instytut Literacki.
Google Scholar

Baszkiewicz J. (2009), Państwo. Rewolucja. Kultura polityczna. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Bulira W. (2015), Feminizm i biopolityka [w:] M. Marczewska-Rytko, D. Maj, M. Pomarański (red.), Feminizm. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 53–61.
Google Scholar

Chomsky N. (2007), Polityka. Anarchizm. Lingwistyka. Terror, wojna i globalny kapitalizm. W stronę utopii. Język i polityka. Poznań: Trojka.
Google Scholar

De Maistre J. (2008), O papieżu. Warszawa-Ząbki: Fronda. DOI: https://doi.org/10.12775/DP.2007.039
Google Scholar

Eisenstadt S.N. (2009), Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Kołodziej W. (2009), Anarchizm. Źródła, jego twórcy, metody walki. Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Korczyński T.M. (2014), Stereotyp narodowy a socjologia wiedzy. Przyczynek do teoretyczno-metodologicznego modelu socjologicznego badania zjawiska stereotypu narodowego w ujęciu fenomenologicznej socjologii wiedzy. Warszawa: ISKK.
Google Scholar

Lukács G. (1988), Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Mannheim K. (1992), Ideologia i utopia. Lublin: Test.
Google Scholar

Nadgrodkiewicz S. (2010), Seyla Benhabib – feminizm i polityka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar

Pawlus M. (2015), Wpływ kontekstu politycznego na działania ruchu feministycznego w Polsce [w:] M. Marczewska-Rytko, W. Ziętara (red.), Ideologie, doktryny, ruchy społeczne i polityczne. Wybrane problemy. Lublin 2015P: 409–420.
Google Scholar

Ritzer G. (2004), Klasyczna teoria socjologiczna. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Skarzyński R. (1991), Intelektualiści a kryzys. Warszawa: Zakład Typograficzny.
Google Scholar

Sontheimer M. (2010), Natürlich kann geschossen werden. Eine kurze Geschichte der Roten Armee Fraktion. München: Deutsche Verlags-Anstalt (DVA).
Google Scholar

Śpiewak P. (1977), Gramsci. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Tokarczyk R. (2010), Współczesne doktryny polityczne. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Uhl-Herkoperec D., Słowiński P. (2011), Naturalnie wolno strzelać. Biografia Ulrike Meinhoff. Rzecz o terrorze, seksie i polityce. Warszawa: Wydawnictwo Twoje.
Google Scholar

Żelazny W. (2016), Asymilacja, integracja „versus” uległość [w:] T.M. Korczyński, A. Orla-Bukowska (red.), Obcy w labiryncie kultur. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne: 59–71.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Balut M. (2009), Prasa anarchistyczna w PRL cz. 1 oraz tenże, Prasa anarchistyczna w PRL cz. 2, Portal A! Przegląd anarchistyczny. Teoria w ruchu, ruch w teorii, http://www.przeglad-anarchistyczny.org/historia/121-prasaanarchistyczna-w-prl oraz http://www.przeglad-anarchistyczny.org/historia/123-prasa-anarchistyczna-w-prl-cz-2 [dostęp 29.06.2022].
Google Scholar

Grzona E. (2009), „Holocaust na twoim talerzu” – obrońcy praw zwierząt używają terapii szokowej, https://pomorska.pl/holocaust-na-twoim-talerzu-obroncy-praw-zwierzat-uzywaja-terapii-szokowej/ar/7071717 [dostęp 29.06.2022].
Google Scholar

Mako (2017), Skandaliczny incydent. Zabili owcę, rozebrali się do naga i skuli łańcuchem przy bramie Auschwitz, Portal internetowy gazeta.pl, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/51,114871,21543683.html?i=0 [dostęp 29.06.2022].
Google Scholar

Portal Federacja Anarchistyczna, https://federacja-anarchistyczna.pl/tak/, [dostęp: 29.06.2022].
Google Scholar

Portal Władza Rad (2017), O terroryzmie i partyzantkach miejskich (W odpowiedzi „Black Sheep”), http://www.1917.net.pl/node/22018 [dostęp 29.06.2022].
Google Scholar