„O twórczości kobiet”. Maria Dulębianka (1858–1919) jako edukatorka i teoretyczka sztuki

Michalina Chudzińska

doi:10.21697/an.14433

Opublikowane: 2024-12-20

Nr 8 (2024)

„O twórczości kobiet”. Maria Dulębianka (1858–1919) jako edukatorka i teoretyczka sztuki

Michalina Chudzińska

Artifex Novus

Dział: Artykuły tematyczne

https://doi.org/10.21697/an.14433

Abstrakt

Maria Dulębianka, artystka, patriotka i emancypantka, od kilku lat budzi powszechne zainteresowanie. Chociaż w ostatnich latach powstały liczne (głównie popularnonaukowe) artykuły na temat jej życia, a także obszerna biografia artystki, nie poddano dostatecznie wnikliwej analizie jej tekstów o sztuce, będących w dużej mierze spojrzeniem XIX-wiecznej kobiety na wykształcenie i możliwości kobiet zajmujących się sztuką. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie Marii Dulębianki jako jednej z pierwszych i profesjonalnych teoretyczek sztuki i edukatorek, zwłaszcza sztuki kobiet i ich wykształcenia w tej dziedzinie.

Słowa kluczowe:

sztuka kobiet, feminizm, teoria sztuki, Maria Dulębianka, emancypacja, wykształcenie kobiet

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Chudzińska, M. (2024). „O twórczości kobiet”. Maria Dulębianka (1858–1919) jako edukatorka i teoretyczka sztuki. Artifex Novus, (8), 156–171. https://doi.org/10.21697/an.14433

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chudzińska Michalina, Maria Dulębianka – artystka, patriotka i emancypantka. Zarys monograficzny, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. ucz. dr hab. K. Chrudzimskiej-Uhery w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, mps, Warszawa 2022.
Google Scholar

Łopatkiewicz Krystyna, Maria Dulębianka. Zarys życia i twórczości, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Ryszkiewicza w Katedrze Historii Sztuki Nowoczesnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, mps, Lublin 1986.
Google Scholar

Beauvoir Simone de, Druga płeć, tłum. Gabriela Mycielska, Maria Leśniewska, Warszawa 2003.
Google Scholar

Butler Judith, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, tłum. Karolina Krasuska, Warszawa 2008.
Google Scholar

Demko Iwona, Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, „Wiadomości ASP”, 2017, nr 79, s. 112–117.
Google Scholar

Demko Iwona, Walka kobiet o prawo do studiowania w Akademii w latach 1895–1919, „Wiadomości ASP”, 2018, nr 81, s. 39–47.
Google Scholar

Demko Iwona, Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 2018.
Google Scholar

Dulębianka Maria, Kołaczcie a będzie wam otworzono, „Ster”, 1895, nr 2, s. 17–19.
Google Scholar

Dulębianka Maria, O twórczości kobiet, w: Głos kobiet w kwestyi kobiecej, red. Kazimiera Bujwidowa, Kraków 1903, s. 163–197.
Google Scholar

Dulębianka Maria, O twórczości kobiet, w: Emancypantki i modernistki. Teksty kobiet o sztuce 1879–1914. Antologia, wstęp Joanna Maria Sosnowska, wybór i oprac. Magdalena Kasa, Joanna Maria Sosnowska, współpr. Beata Łazarz, Wiktoria Szczupacka, Warszawa 2019, s. 311–336.
Google Scholar

Dzimira-Zarzycka Karolina, Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki, Warszawa 2022.
Google Scholar

Emancypantki i modernistki. Teksty kobiet o sztuce 1879–1914. Antologia, wstęp Joanna Maria Sosnowska, wybór i oprac. Magdalena Kasa, Joanna Maria Sosnowska, współpr. Beata Łazarz, Wiktoria Szczupacka, Warszawa 2019.
Google Scholar

Gerhard Adele, Simon Helene, Mutterschaft und geistige Arbeit, Berlin 1901.
Google Scholar

Gerson Wojciech, Kobiety w Akademii, „Kraj”, dod. „Dział Literacko-Artystyczny”, t. 1, 1896, nr 17, s. 9.
Google Scholar

Głos kobiet w kwestyi kobiecej, „Nowa Reforma”, 1903, nr 3, s. 2.
Google Scholar

Głos kobiet w kwestyi kobiecej, red. Kazimiera Bujwidowa, Kraków 1903.
Google Scholar

Jaworska Maria, Marja Dulębianka, Lwów 1930.
Google Scholar

Konopnicka Maria, Luźne kartki. (Kilka słów o Annie Bilińskiej), „Kraj”, R. XII, 1893, nr 19, s. 5–7.
Google Scholar

Kowalski Leon, Pendzlem i piórem, Kraków 1934.
Google Scholar

Kronika, „Nowe Słowo”, R. 2, 1903, nr 4, s. 90.
Google Scholar

Kronika powszechna, „Przegląd Poznański”, R. 3, 1896, nr 21, s. 252.
Google Scholar

Kuczalska-Reinschmit Paulina, Marya Dulębianka. Rzeczniczka etyki i równości obywatelskiej, „Na Posterunku”, 1919, nr 4, s. 1–5.
Google Scholar

Mill John Stuart, Poddaństwo kobiet, tłum. Maria Chyżyńska, Kraków 1887.
Google Scholar

Mill John Stuart, O wolności (1859), tłum. Juliusz Starkel (1864), w: Modernizm: Spotkania. Antologia, red. Ewa Paczoska, Lena Magnone, Warszawa 2008, s. 11–18.
Google Scholar

Pilikowski Michał, Walka kobiet o prawo do studiowania w Akademii w latach 1818–1895, „Wiadomości ASP”, 2018, nr 81, s. 35–38.
Google Scholar

Pionierki. Krytyka artystyczna kobiet 1839–1879. Antologia, wstęp, wybór i oprac. Joanna Maria Sosnowska, współpr. Magdalena Kasa, Warszawa 2016.
Google Scholar

Prus Bolesław, Kroniki, t. 5, oprac. Zygmunt Szweykowski, red. Jan Baculewski, Warszawa 1955.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław, Confiteor, „Życie”, R. III, 1899, nr 1, s. 1–3.
Google Scholar

Sosnowska Joanna Maria, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939, Warszawa 2003.
Google Scholar

Sosnowska Joanna Maria, Maria Dulębianka przeciw samotności, w: Kobieta i rewolucja obyczajowa: społeczno-kulturowe aspekty seksualności: wiek XIX i XX, red. Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc, Warszawa 2006, s. 457–469.
Google Scholar

Sosnowska Joanna Maria, Wstęp, w: Pionierki. Krytyka artystyczna kobiet 1839–1879. Antologia, wstęp, wybór i oprac. Joanna Maria Sosnowska, współpr. Magdalena Kasa, Warszawa 2016, s. 7–58.
Google Scholar

Sosnowska Joanna Maria, Wstęp, w: Emancypantki i modernistki. Teksty kobiet o sztuce 1879–1914. Antologia, wstęp Joanna Maria Sosnowska, wybór i oprac. Magdalena Kasa, Joanna Maria Sosnowska, współpr. Beata Łazarz, Wiktoria Szczupacka Warszawa 2019, s. 13–118.
Google Scholar

Walęciuk-Dejneka Beata, Galicyjskie portrety kobiet – Maria Dulębianka, w: Kobieta w Galicji: nowoczesność i tradycja, red. Jolanta Kamińska-Kwak, Szczepan Kozak, Dariusz Opaliński, Rzeszów 2016, s. 271–281.
Google Scholar

Wiec kobiet polskich, „Nasz Kraj”, 1906, z. 3, s. 39.
Google Scholar

Zawiszewska Agata, „Ster” pod redakcją Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit, Lwów 1895–1897 (z antologią i bibliografią zawartości), Szczecin 2017.
Google Scholar