Architektura nowego stylu zakopiańskiego. Odrodzenie stylowe czy popkulturowy kicz i historyczne niezrozumienie?  : Architecture of the New Zakopane Style. Style Revival or Pop-cultural Kitsch and Historical Misunderstanding?

Anna Wiśnicka

doi:10.21697/an.9377

Opublikowane: 2021-12-13

Nr 5 (2021)

Architektura nowego stylu zakopiańskiego. Odrodzenie stylowe czy popkulturowy kicz i historyczne niezrozumienie?

Architecture of the New Zakopane Style. Style Revival or Pop-cultural Kitsch and Historical Misunderstanding?

Anna Wiśnicka

Artifex Novus

Dział: Artykuły tematyczne

https://doi.org/10.21697/an.9377

Abstrakt

Abstrakt:

Tekst porusza kwestie współczesnego budownictwa inspirowanego stylem zakopiańskim, szukając odpowiedzi na pytanie, czy wykazuje ono właściwe cechy, pozwalające określić je mianem rewiwalizmu historycznych wzorów. Wychodząc od założeń Stanisława Witkiewicza oraz teorii architektonicznego odrodzenia i neowernakularyzmu, artykuł przybliża i analizuje przykłady budowli tzw. nowego stylu zakopiańskiego. Komparatystyka obiektów i teorii estetycznych Witkiewicza w zestawieniu z rozszerzonymi definicjami wernakularyzmu stanowi trzon rozważań o możliwej próbie usytuowania rozwijających się obecnie tendencji stylowych na mapie architektury czerpiącej z dziedzictwa przeszłości. Na podstawie reprezentatywnych przykładów architektury powstałej po roku 2000 poddaje analizie słuszność popkulturowo ukonstytuowanego terminu nowy styl zakopiański.

Summary:

The text addresses the questions of contemporary architecture inspired by the Zakopane Style, examining whether or not they present the appropriate features that would predispose them to be described as the revivalism of historical patterns. Beginning with the aesthetic writings of Stanisław Witkiewicz and the theory of architectural revival and neo-vernacularism, the article introduces and analyzes examples of the so-called New Zakopane Style. The comparison of selected buildings with Witkiewicz's aesthetic theories, in combination with extended definitions of vernacularism, is the core of considerations about an attempt to situate the currently developing trends on the map of architectural styles drawing from the late 19th century heritage. On the basis of representative examples of architecture created after 2000, the text aims to analyze the validity of the pop-culturally constituted term of the New Zakopane Style.

Słowa kluczowe:

architektura, styl zakopiański, wernakularyzm, odrodzenie stylowe, neo-styl, estetyka nowego stylu zakopiańskiego, architecture, the Zakopane style, vernacularism, style revival, neo-style, aesthetics of the new Zakopane style

Inne teksty tego samego autora

Anna Wiśnicka, Design w kontekście zrównoważonego rozwoju i ergonomii – projekty Simo Heikkilä , Artifex Novus: Nr 2 (2018): Numer tematyczny: Stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wiśnicka, A. (2021). Architektura nowego stylu zakopiańskiego. Odrodzenie stylowe czy popkulturowy kicz i historyczne niezrozumienie? : Architecture of the New Zakopane Style. Style Revival or Pop-cultural Kitsch and Historical Misunderstanding?. Artifex Novus, (5), 174–187. https://doi.org/10.21697/an.9377

Cited by / Share

Bibliografia

Angutek Dorota, Folkloryzm i postfolkloryzm jako etnologiczna alternatywa terminologiczna obok wernakularyzmu i neowernakularyzmu, w: Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce, red. E. Kal, Słupsk 2019, s. 57–67.
Google Scholar

Biernot Teresa, Budynki witkiewiczowskie w Zakopanem. Materiały z badań inwentaryzacyjno-studialnych obiektów historycznych, Gliwice 2010.
Google Scholar

Bukowska-Floreńska Irena, Kultury regionalne w społeczeństwach nowoczesnych. Problemy i propozycje badawcze, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, t. 2, 1999, s. 15–22.
Google Scholar

Cuijpers Robert, Eummelen Myrthe i in., Redefining revival: a systematic review on vernacular and non-place-bound revival, wystąpienie podczas konferencji Living Cities 5At: Eindhoven, Holandia, tekst oraz wyniki badań udostępnione za pośrednictwem ResearchGate, www.researchgate.net/publication/326462248 [dostęp 4 X 2020].
Google Scholar

Czechowicz Marcin, Nowy styl zakopiański, „Murator”, wyd. online 30 XI 2017, https://architektura.muratorplus.pl/krytyka/nowy-styl-zakopianski-fotoreportaz-marcina-czechowicza_8159.html [dostęp 24 IX 2020].
Google Scholar

Gazda Lucjan, Górski Marcin, Skiba Katarzyna, Analiza możliwości adaptacji drewnianego obiektu rekreacyjnego w funkcjonalny obiekt mieszkalny z zachowaniem rozwiązań i technologii wernakularnych, „Budownictwo i Architektura”, t. 14, 2015, nr 4, s. 29–42. DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1534
Google Scholar

Jabłońska Teresa, Stanisława Witkiewicza styl zakopiański. The Zakopane Style of Stanisław Witkiewicz, Lesko 2008.
Google Scholar

Kent Conrad, Prindle Dennis, Park Güell, New York 1993.
Google Scholar

Kronowski Dariusz, Wpływ architektury neoregionalnej i nowoczesnej na kształtowanie myśli krakowskiej szkoły projektowania architektonicznego, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury O/PAN W Krakowie”, t. 42, 2014, s. 85–129.
Google Scholar

Google Scholar

Kwiatkowski Krzysztof, Konfrontacja stylów narodowych imperiów ze stylami narodowymi terytoriów zależnych, „Przestrzeń/Urbanistyka/Architektura”, 2020, nr 1, s. 67–76. DOI: https://doi.org/10.4467/00000000PUA.20.005.12072
Google Scholar

Murzyn Michał, Wpływ turystyki masowej na dziedzictwo Zakopanego, „Turystyka Kulturowa”, 2015, nr 10, s. 72–85.
Google Scholar

Google Scholar

Pycka Anna Małgorzata, Kreacje i poglądy Stanisława Witkiewicza na tle głosów epoki, Kraków 2010.
Google Scholar

Rytel Grzegorz, Wernakularna, czyli jaka? Uwagi semantyczne na marginesie tematu konferencji, „Budownictwo i Architektura”, t. 14, 2015, nr 3, s. 143–149. DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1623
Google Scholar

Scott George Gilbert, Remarks on Secular & Domestic Architecture, Present & Future, London 1858, reprint: Charleston 2012.
Google Scholar

Sznapik Adrianna D., Tatrzańska Arkadia. Zakopane jako ośrodek artystyczno-intelektualny od około 1880 do 1914 roku, Warszawa 2009.
Google Scholar

Tarnowski Józef, Styl alpejski w środkowej Europie i polska kontrakcja wobec niego – styl zakopiański, „Estetyka i Krytyka”, 2012, nr 25 (2), s. 231–246.
Google Scholar

Tarnowski Józef, Wernakularyzm i neowernakularyzm: zamiast wstępu, w: Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce, red. E. Kal, Słupsk 2019, s. 9–34.
Google Scholar

S. Witkiewicz, Wybór pism estetycznych, red. J. Tarnowski, Kraków 2009.
Google Scholar

www.archiwum.watra.pl/architekt/index.htm [dostęp 17 X 2020].
Google Scholar

www.domki-pod-giewontem.pl [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar

www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/wernakularna-architektura;3994881.html [dostęp 4 X 2020].
Google Scholar

www.karpielsteindel.eu/projekt/bachleda-club-residence [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar

www.rp.pl/artykul/104921-Ostal-wam-sie-ino-spadzisty-dach.html [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar

Google Scholar

www.sjp.pwn.pl/sjp/styl;2576404.html [dostęp 4 X 2020].
Google Scholar

www.vstk.eu/przebudowa-domu-jednorodzinnego [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar

www.wioskajagny.pl [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar

www.witkiewicz.malopolskanagroda.pl/index.php/edycja-2010/dom-w-burowie [dostęp 20 X 2020].
Google Scholar