Towards a Neurodiversity Paradigm in the Education of Students with Dyslexia

Małgorzata Kowalik-Olubińska

doi:10.21697/fp.2024.2.1.7

Opublikowane: 2024-12-31

Tom 14 Nr 2.1 (2024)

Towards a Neurodiversity Paradigm in the Education of Students with Dyslexia

Małgorzata Kowalik-Olubińska

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2024.2.1.7

Abstrakt

Celem artykułu uczyniła autorka omówienie dysleksji - jednego z rodzajów specyficznych trudności w uczeniu się - przez pryzmat paradygmatu neuroróżnorodności. W paradygmacie tym ceni się różnice między ludźmi, które wiążą się z prezentowanymi przez nich unikatowymi wzorcami funkcjonowania mózgu. W świetle tego poglądu dysleksja rozpatrywana jest w kategoriach pozytywnie postrzeganej różnicy a nie zaburzenia. Zamierzeniem autorki jest też rozważenie edukacyjnych implikacji takiego podejścia do dysleksji. Za zasadniczą kwestię w tym względzie uznaje potrzebę całościowego postrzegania rozwoju i szkolnego funkcjonowania uczniów z dysleksją. Zdaniem autorki wiąże się to z koniecznością dostrzegania przez nauczycieli nie tyko trudności i problemów tych uczniów, ale także ich atutów, zdolności i talentów. Wymaga to od nauczycieli budowania kontekstu edukacyjnego przyjaznego uczniom z odmiennymi profilami rozwojowymi, kontekstu umożliwiającego wydobycie tkwiącego w nich potencjału.

Słowa kluczowe:

trudności w uczeniu się, dysleksja, paradygmat neuroróżnorodności, edukacja przyjazna uczniom z dysleksją

Inne teksty tego samego autora

Małgorzata Kowalik-Olubińska, Dzieci w obliczu zmiany klimatu – obraz dziecięcej partycypacji w raportach międzynarodowych organizacji pozarządowych , Forum Pedagogiczne: Tom 10 Nr 1 (2020)

Pobierz pliki

pdf (English)

Zasady cytowania

Kowalik-Olubińska, M. (2024). Towards a Neurodiversity Paradigm in the Education of Students with Dyslexia. Forum Pedagogiczne, 14(2.1), 87–96. https://doi.org/10.21697/fp.2024.2.1.7

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Armstrong T. (2010). Neurodiversity. Discovering the extraordinary gifts of spectrum of autism, ADHD, dyslexia and other brain differences. Cambridge, MA: Da Capo Press.
Google Scholar

Barga N.K. (1996). Students with Learning Disabilities in Education: Managing a Disability. „Journal of Learning Disabilities”, nr 4, s. 413-421. DOI: https://doi.org/10.1177/002221949602900409
Google Scholar

Barnes C., Oliver M., Barton L. (red.) (2002), Disability Studies Today. Bodmin: Polity Press.
Google Scholar

Chapman R. (2020). Neurodiversity, disability, wellbeing. W: H. B. Rosqvist, N. Chown, A. Stenning (red.), Neurodiversity studies: A new critical paradigm. London: Routledge Taylor & Francis Group. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429322297-7
Google Scholar

Dwyer P. (2022). The Neurodiversity Approach(es): What Are They and What Do They Mean for Researchers? „Human Development”, 66, s. 73-92. https://doi.org/10.1159/000523723 DOI: https://doi.org/10.1159/000523723
Google Scholar

Eide B.L., Eide F.F. (2019). Dyslektyczne talenty. Jak wydobyć ukryty potencjał dyslektycznego mózgu, tłum. Szatkowska-Jaskuła D., Gdańsk: Harmonia Universalis.
Google Scholar

Ferri B.A., Connor D.J., Soli S., Valle J., Volpitta D. (2005). Teachers with LD: Ongoing Negotiations with Discourses of Disability. „Journal of Learning Disabilities”, nr 1, s.62-78. https://doi.org/10.1177/00222194050380010501 DOI: https://doi.org/10.1177/00222194050380010501
Google Scholar

Fletcher J.M, Lyon G.R., Fuchs L.S., Barnes M.A. (2007). Learning Disabilities. From Identification to Intervention. New York, London: The Guilford Press.
Google Scholar

Goodley D. (2011). Disability Studies. An Interdisciplinary Introduction. London: MPG Books Group, Bodmin and King’s Lynn.
Google Scholar

Granger D. (2010). A Tribute to my Dyslexic Body, As I Travel in the Form of a Ghost. „Disability Studies Quarterly” 2010, nr 2. DOI: https://doi.org/10.18061/dsq.v30i2.1236
Google Scholar

Higgins E.L., Raskind M.H., Goldberg R.J., Herman K.L. (2002). Stages of Acceptance of a Learning Disability: The Impact of Labeling. „Learning Disability Quarterly”, nr 1, s. 3-18. DOI: https://doi.org/10.2307/1511187
Google Scholar

Krasowicz-Kupis G. (2019). Nowa psychologia dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Linton S. (1998). Claiming Disability: Knowledge and Identity. New York: University Press.
Google Scholar

Reid D.K., Button L.J. (1995). Anna’s Story: Narrative of Personal Experience Abort Being Labeled Learning Disabled. „Journal of Learning Disabilities”, nr 10, s. 602-614. DOI: https://doi.org/10.1177/002221949502801001
Google Scholar

Reid, D.K., Weatherly Valle J. (2004). The Discursive Practice of Learning Disability: Implications for Instruction and Parent—School Relations. “Journal of Learning Disabilities”, nr 37(6), s. 466-481. https://doi.org/10.1177/00222194040370060101 DOI: https://doi.org/10.1177/00222194040370060101
Google Scholar

Rentenbach B., Prislovsky L., Gabriel R. (2017). Valuing difference: Neurodiversity in the classroom. Phi Delta Kappan, nr 98(8), s. 59-63. https://kappanonline.org/rentenbach-prislovsky-gabriel-valuing-differences-neurodiversity-classroom/ DOI: https://doi.org/10.1177/0031721717708297
Google Scholar

Rogers C. (1992). Tworzenie klimatu wolności. W: K. Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Rosqvist H. B., Stenning A., Chown N. (2020). Introduction. W: H. B. Rosqvist, N. Chown, A. Stenning (red.), Neurodiversity Studies: A New Critical Paradigm. London: Routledge Taylor & Francis Group. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429322297
Google Scholar

Runswick-Cole K. (2014). ‘Us’ and ‘them’: The limits and possibilities of a ‘politics of neurodiversity’ in neoliberal times. “Disability & Society”, 29(7), s. 1117- 1129. DOI: https://doi.org/10.1080/09687599.2014.910107
Google Scholar

Spionek H. (1965). Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

van Schaik M. (2021), “Accept the Idea that Neurodiverse Kids Exist”: Dyslexic Narratives and Neurodiversity Paradigm Visions. Theses and Dissertations (Comprehensive). 2403.
Google Scholar

https://scholars.wlu.ca/etd/2403
Google Scholar