Preferowane praktyki edukacyjne w placówkach edukacji pozaformalnej w perspektywie uczestników w starszym wieku oraz ich instruktorów

Agnieszka Konieczna

doi:10.21697/fp.2025.1.19

Opublikowane: 2025-08-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Preferowane praktyki edukacyjne w placówkach edukacji pozaformalnej w perspektywie uczestników w starszym wieku oraz ich instruktorów

Agnieszka Konieczna

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.19

Abstrakt

Edukacja seniorów odgrywa coraz większą rolę w starzejącym się społeczeństwie, a tworzenie przyjaznych środowisk edukacyjnych jest kluczowe dla zaangażowania tej grupy. Seniorzy i instruktorzy różnią się jednak w ocenie, jakie cechy są najistotniejsze. Celem badania była identyfikacja elementów przyjaznego i cenionego środowiska edukacyjnego poprzez porównanie perspektywy uczestników w starszym wieku oraz ich instruktorów w zakresie preferowanych praktyk edukacyjnych. Przeprowadzono częściowo ustrukturyzowane wywiady z obiema grupami w polskich placówkach edukacji pozaformalnej. Seniorzy preferowali zajęcia w życzliwej atmosferze, umożliwiające swobodną interakcję, w małych grupach i z empatycznymi instruktorami, bez presji i nadmiernych wymagań formalnych. Instruktorzy podkreślali urozmaicenie metod, dostosowanie tempa i wspieranie w pokonywaniu trudności zdrowotnych i poznawczych. Obie grupy dostrzegały wagę indywidualizacji, lecz różnie ją interpretowały. Wyniki wskazują na potrzebę łączenia obu perspektyw w projektowaniu programów edukacyjnych, by lepiej odpowiadały na zróżnicowane potrzeby seniorów.

Słowa kluczowe:

edukacja seniorów, przyjazne środowiska edukacyjne, edukacja pozaformalna, projektowanie programów edukacyjnych

Inne teksty tego samego autora

Agnieszka Konieczna, Zakłócanie przebiegu lekcji – różnorodność i sytuacyjna zmienność , Forum Pedagogiczne: Tom 12 Nr 1 (2022): 100-lecie pedagogiki specjalnej

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Konieczna, A. (2025). Preferowane praktyki edukacyjne w placówkach edukacji pozaformalnej w perspektywie uczestników w starszym wieku oraz ich instruktorów. Forum Pedagogiczne, 15(1), 225–236. https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.19

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arthanat S. (2019). Promoting information communication technology adoption and acceptance for aging-in-place: A randomized controlled trial. „Journal of Applied Gerontology”, nr 5, s. 471-480. DOI: https://doi.org/10.1177/0733464819891045
Google Scholar

Braun V., Clarke V. (2006). Using thematic analysis in psychology. „Qualitative Research in Psychology”, nr 2, s. 77-101. DOI: https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Google Scholar

Brown L.E., Strommen J. (2018). Training younger volunteers to promote technology use among older adults. „Family and Consumer Sciences Research Journal”, nr 3, s. 297-313. DOI: https://doi.org/10.1111/fcsr.12254
Google Scholar

Castro Rojas M.D., Bygholm A., Hansen T.G.B. (2018). Exercising older people’s brains in Costa Rica: Design principles for using information and communication technologies for cognitive activity and social interaction. „Educational Gerontology”, nr 2-3, s. 171-185. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2018.1433485
Google Scholar

Chabior A. (2011). Kluby Seniora miejscem uczestnictwa kulturalnego i animacji społeczno-kulturalnej. W: Szarota Z. (red.). Aktywizacja, rozwój, integracja – ku niezależnej starości (s. 73-84). Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Google Scholar

Creech A., Varvarigou M., Hallam S., Mc Queen H., Gaunt H. (2014). Scaffolding, organizational structure and interpersonal interaction in musical activities with older people. „Psychology of Music”, nr 3, s. 430-447. DOI: https://doi.org/10.1177/0305735613478313
Google Scholar

Duay D.L., Bryan V.C. (2008). Learning in later life: What seniors want in a learning experience. „Educational Gerontology”, vol. 34, nr 12, s. 1070-1086. DOI: https://doi.org/10.1080/03601270802290177
Google Scholar

Fabiś A. (2014). Educating seniors, conditions for senior education in Poland. „Exlibris Social Gerontology Journal”, nr 1-2, s. 41-61.
Google Scholar

Fabiś A., Konieczna-Woźniak R. (2022). Polski fenomen uniwersytetów trzeciego wieku. „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 22, s. 55-78.
Google Scholar

Flauzino K.D.L., Pimentel M.D.G.C., Batistoni S.S.T., Zaine I., Vieira L.O.B., Rodrigues K., Cachioni M. (2020). Digital literacy for older adults: perceptions about teaching-learning. „Educação & Realidade”, nr 45, artykuł e104913. DOI: https://doi.org/10.1590/2175-6236104913
Google Scholar

Gierszewski D., Kluzowicz J. (2021). The role of the University of the Third Age in meeting the needs of older adult learners in Poland. „Gerontology & Geriatrics Education”, nr 3, s. 437-451. DOI: https://doi.org/10.1080/02701960.2021.1871904
Google Scholar

Gołdys A., Krzyżanowska Ł., Stec M., Ostrowski Ł. (2012). Zoom na UTW. Raport z badania. Warszawa: Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”.
Google Scholar

Hallam S., Creech A., McQueen H., Varvarigou M., Gaunt H. (2016). The facilitator of community music-making with older learners: Characteristics, motivations and challenges. „International Journal of Music Education”, nr 1, s. 19-31. DOI: https://doi.org/10.1177/0255761415617039
Google Scholar

Jurczyk-Romanowska E. (2012). Motywacje, oczekiwania i postulaty towarzyszące seniorom w podjętej edukacji informatycznej. W: Jurczyk-Romanowska E. (red.). Trzecia zmiana. Andragogiczne rozważania na temat projektu @ktywny senior (s. 79-96). Wrocław: Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej.
Google Scholar

Klimczak-Pawlak A., Kossakowska-Pisarek S. (2018). Language learning over 50 at the Open University in Poland: An exploratory study of needs and emotions. „Educational Gerontology”, nr 4, s. 255-264. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2018.1454389
Google Scholar

Ko H. (2020). Teaching older adults: An instructional model from Singapore. „Educational Gerontology”, nr 12, s. 731-745. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2020.1807689
Google Scholar

Kobylarek A. (2010). Uniwersytet trzeciego wieku jako kanał transferu wiedzy i informacji. W: Horyń W., Maciejewski J. (red.). Nauczyciel andragog we współczesnym społeczeństwie (s. 365-371). Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Google Scholar

Kobylarek A. (2018). The University of the Third Age in Poland. A democratic and holistic approach to the education of the elderly. „E-mentor”, nr 77, s. 60-66. DOI: https://doi.org/10.15219/em77.1390
Google Scholar

Koutska I. (2024). Teaching English as a foreign language to older adult learners: a qualitative exploration of four perspectives. „Educational Gerontology”, nr 6, s. 492-508. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2024.2312043
Google Scholar

Kuklewicz A., King J. (2018). „It’s never too late”: A narrative inquiry of older Polish adults’ English language learning experiences. „The Electronic Journal for English as a Second Language”, nr 3, s. 1-22.
Google Scholar

Luppi E. (2009). Education in old age: An exploratory study. „International Journal of Lifelong Education”, vol. 28, nr 2, s. 241-276. DOI: https://doi.org/10.1080/02601370902757125
Google Scholar

Malec-Rawiński M., Bartosz B. (2017). An educational model for work with seniors – experiences of teachers working at the University of the Third Age. „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 18, s. 219-232. DOI: https://doi.org/10.34768/dma.vi18.80
Google Scholar

Schoultz M. (2023). Teachers’ reflections on their practices in older adult non-formal education. „Scandinavian Journal of Educational Research”, nr 5, s. 996-1010. DOI: https://doi.org/10.1080/00313831.2023.2196543
Google Scholar

Słowik-Krogulec A. (2019). Developing efficient foreign language classroom environment for older adult learners. „The Journal of Education, Culture, and Society”, nr 2, s. 189-200. DOI: https://doi.org/10.15503/jecs20192.189.200
Google Scholar

Szarota Z. (2022). Specyfika oferty dla uczących się w starości. „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 23, s. 287-303. DOI: https://doi.org/10.34768/dma.vi23.658
Google Scholar

Szarota Z., Perek-Białas J., (2017). Four types of gerontological education in Poland: the current situation and needs for future. „Studia Edukacyjne”, nr 46, s. 197-214.
Google Scholar

Tomczyk Ł., Mróz A., Potyrała K., Wnęk-Gozdek J. (2020). Digital inclusion from the perspective of teachers of older adults – expectations, experiences, challenges and supporting measures. „Gerontology and Geriatrics Education”, nr 1, s. 132-147. DOI: https://doi.org/10.1080/02701960.2020.1824913
Google Scholar

Villar F., Celdrán M., Pinazo S., Triadó C. (2010). The teacher’s perspective in older education: The experience of teaching in a university for older people in Spain. „Educational Gerontology”, nr 10-11, s. 951-967. DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2010.485037
Google Scholar

Zych A.A. (2012). Globalne starzenie się oraz potrzeby społeczne, kulturalne i edukacyjne ludzi starych – wyzwanie dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku. „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 58, s. 157-164.
Google Scholar