Szkolna nauka czytania i pisania z wykorzystaniem wybranych elementarzy – refleksje metodyczne

Marta Krasuska-Betiuk

doi:10.21697/fp.2018.2.06

Opublikowane: 2018-10-06

Tom 8 Nr 2 (2018)

Szkolna nauka czytania i pisania z wykorzystaniem wybranych elementarzy – refleksje metodyczne

Marta Krasuska-Betiuk

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2018.2.06

Abstrakt

Tekst dotyczy nauki czytania i pisania na początkowym etapie nauczania szkolnegooraz roli elementarzy w procesie alfabetyzacji dziecka. Artykuł ma charakter przeglądowy. W części pierwszej wskazano psycholingwistyczne podstawy czytania i pisania oraz różnice między systemami językowymi, warunkujące zastosowanie określonych metod nauki czytania i pisania. Opisano strukturę, funkcję i metodyczne aspekty pracy z elementarzem, który potraktowany został jako efektywna pomoc dydaktyczna i skuteczna forma inicjacji dziecka w świat pisma. W części drugiej scharakteryzowano wybrane elementarze oraz proponowane przez ich autorów koncepcje nauki czytania i pisania. Do analizy elementarzy zastosowano podejście tradycyjne – dydaktyczne i nieoceniające. Na koniec wskazano przykłady współczesnych elementarzy polskich, niemieckich i jeden rosyjski. Kryterium ich doboru był długoletni okres wykorzystywania (blisko pół wieku) w pierwszych latach nauki szkolnej oraz dominacja metod analityczno-syntetycznych w nauczaniu czytania i pisania.

Słowa kluczowe:

wczesna alfabetyzacja, czytanie i pisanie, współczesne elementarze

Inne teksty tego samego autora

Marta Krasuska-Betiuk, Reprezentacje pisania w pedagogicznym myśleniu humanistycznym , Forum Pedagogiczne: Tom 11 Nr 1 (2021): Numer jubileuszowy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Krasuska-Betiuk, M. (2018). Szkolna nauka czytania i pisania z wykorzystaniem wybranych elementarzy – refleksje metodyczne. Forum Pedagogiczne, 8(2), 73–92. https://doi.org/10.21697/fp.2018.2.06

Cited by / Share

Bibliografia

Arlette D., De Coster I., Baidak N., Motiejunaite A., Noorani S., (red.). (2011). Nauka czytania w Europie. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Google Scholar

Awramiuk E. (2006). Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.
Google Scholar

Awramiuk E., Krasowicz-Kupis G. (2014). Reading and spelling acquisition in Polish: Educational and linguistic determinants. „L1-Educational Studies in Language and Literature”, 14, s. 1–24.
Google Scholar

Awramiuk E., Krasowicz-Kupis G., Smoczyńska M. (2017). Early literacy policy and practice in Poland. W: Kucirkova N., Snow C. E., Grøver V., McBride C. (red.). The Routledge International Handbook of Early Literacy Education A Contemporary Guide to Literacy Teaching and Interventions in a Global Context, London & New York: Routledge.
Google Scholar

Brzezińska A. (red.). (1987). Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Cackowska M. (1984). W poszukiwaniu koncepcji optymalnego elementarza. Lublin: UMCS.
Google Scholar

Coulmans F. (1999). The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Oxford: Wiley-Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118932667
Google Scholar

Czelakowska D. (2009). Znaczenie elementarza w procesie nauki czytania i pisania. W: Metodyka edukacji polonistycznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Kraków:”Impuls”.
Google Scholar

Elkonin D. (2015). Jak uczyć dzieci czytania. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (2003). Polański K. (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Falk P. (2010). UNESCO Guidebook on Textbook Research and Textbook Revision. 2nd revised and updated edition, Paris: Braunschweig.
Google Scholar

Frith U. (1985). Beneath the surface of developmental dyslexia. W: Patterson K., Coltheart M., Marshall J. (red). Surface Dyslexia. Londyn: LEA.
Google Scholar

Grundschule Mit Beenen Lehrmitteln. Katalog. (2016). Cornelsen (e-book), dostępny na: http://www.cornelsen.de/lehrkraefte/reihe/r-2929/ra-10629/titel?back_link=search (otwarto: 31.07.2016).
Google Scholar

Jakubowicz-Bryx A. (2010). Historia pewnego elementarza. „Życie Szkoły”, nr 7, s. 26–36.
Google Scholar

Jaszczyszyn E. (2010). Modele edukacji czytelniczej w przedszkolu a gotowość do czytania i umiejętności czytania dzieci sześcioletnich. Białystok: Trans Humana. Wydawnictwo Uniwersyteckie.
Google Scholar

Jurek A. (2012). Rozwój dziecka a metody nauczania czytania i pisania. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Google Scholar

Klus-Stańska D. (2014). „Nasz elementarz” – krótki opis daru, który zubaża obdarowanych. „Problemy Wczesnej Edukacji”, nr 4, s. 24–44.
Google Scholar

Konarzewski K. (2007). PIRLS 2006. Jak czytają dzieci w Polsce i na świecie. Warszawa: CKE.
Google Scholar

Konarzewski K., Bulkowski K. (2017). Wyniki międzynarodowego badania osiągnięć czwartoklasistów w czytaniu. PIRLS 2016. Warszawa: IBE.
Google Scholar

Kostouli T. (2002). Teaching Greek as l1: curriculum and textbooks in Greek elementary education. „L1 – Educational Studies in Language and Literature”, nr 2, s. 5–23. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1015511803066
Google Scholar

Krasowicz-Kupis G. (1999). Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Krasowicz-Kupis G. (2008). Psychologia dysleksji. Warszawa: WN PWN.
Google Scholar

Krzyżyk D. (2015). Odzwierciedlenie funkcji podręcznika w języku i stylu. W: Opinie edukacyjne Polskiej Akademii Umiejętności. Prace Komisji PAU do oceny podręczników szkolnych. T. XIII. Kraków: Wydawnictwo PAU, s. 61–81.
Google Scholar

Landau-Czajka A. (2002). Diet patterns in 19th–20th c. School manuals. „Acta Poloniae Historica”, 85.
Google Scholar

Machcińska M. (2015). Abecadlniki karaimskie. „Kwartalnik Historii Żydów”, 4 (256), s. 691–697.
Google Scholar

Malmquist E. (1982). Nauka czytania w szkole podstawowej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Reading the past, writing the future: Fifty years of promoting literacy. (2017). Paryż: UNESCO. Education Sector.
Google Scholar

Seymour P H.K., Aro M., Erskine J., (2003). Foundation literacy acquisition in European orthographies. „British Journal of Psychology”, 94 (2), s. 143. DOI: https://doi.org/10.1348/000712603321661859
Google Scholar

Seymour P. (1999). Cognitive architecture of early reading. W: Lundberg I., Toennessen F. E., Austad I. (red.). Dyslexia: Advances in theory and practice. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, s. 59–73.
Google Scholar

Sochacka K. (2004). Rozwój umiejętności czytania. Białystok: „Trans Humana”.
Google Scholar

Swędrowska M. (2017). Elementarz w podskokach. Poznań: Centrum Edukacji Dziecięcej – Publicat.
Google Scholar

Szefler E. (2017). Nietypowy (międzynarodowy) elementarz. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 2, s. 53–60.
Google Scholar

Szewczuk K. (2015). Language Education of Children at the Early Schooling Age in the Aspect of Handbooks Used. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 4 (38), s. 71–90.
Google Scholar

Tainio L., Winkler I. (2014). The construction of ideal reader in German and Finnish textbooks for literacy education. „L1-Educational Studies in Language and Literature”, vol. 14, s. 1–25, dostępny na: http://dx.doi.org/10.17239/L1ESLL (otwarto: 2014.01.05).
Google Scholar

Uszyńska-Jarmoc J., Żak M. (2013). The first schoolbook – the tool of reproducing culture by the child or the tool of child's participation in culture?. „L1-Educational Studies in Language and Literature”, vol.13, s. 1–18.
Google Scholar

Wiejak K., Krasowicz-Kupis G., Awramiuk E. (2017). Językowe uwarunkowania wczesnych umiejętności czytania i pisania na podstawie oceny nauczyciela z wykorzystaniem skali prognoz edukacyjnych IBE. „Psychologia Wychowawcza”, nr 11, s. 41–63.
Google Scholar

Wieszczeczyńska E. (2007). Wczesnoszkolna edukacja językowa a nauczanie czytania. Program alfabetyzacji w języku niemieckim jako obcym na przykładzie wybranych metod i elementarzy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar

Wiśniewska-Kin M. (2013). Dominacja a wyzwolenie: wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Wroczyński R. (1988). Marian Falski i reformy szkolne w Rzeczypospolitej. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Zabawa K. (2015). Elementarze XXI wieku. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 4, s. 153–158.
Google Scholar

Zarych E. Elementarze. W: Encyklopedia Dzieciństwa, dostępny na: http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php?title=Elementarz (otwarto: 30.03.2018).
Google Scholar

http://www.cornelsen.de/lehrkraefte/reihe/r-5247/ra- 10175/titel/9783060835140/back_link/search (otwarto: dostęp 31.07.2016).
Google Scholar

https://verlage.westermanngruppe.de/westermann/artikel/978-3-14-121068-2/Karibu-Ausgabe-2016-Fibel-fuer-die-Ausleihe (otwarto: dostęp 31.07.2016).
Google Scholar

Marta Krasuska-Betiuk

mbkar@aps.edu.pl
http://orcid.org/0000-0002-8743-1481

Afiliacja:

Wydział Nauk Pedagogicznych Akademia Pedagogiki Specjalnejw Warszawie Polska

Biogram

Marta Krasuska-Betiuk– doktor, starszy wykładowca w Instytucie Wspomagania Rozwoju Człowieka i Edukacji Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie. Autorka i współautorka publikacji: O poszukiwaniu, poznawaniu i tworzeniu samego siebie. Perspektywa teoretyczna i praktyczna (2016); Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji(2017) oraz artykułów w czasopismach, m.in.: „Problemy Wczesnej Edukacji’, „Forum Oświatowe”, „Kultura i Edukacja”, „Studia z Teorii Wychowania”, „Kwartalnik Pedagogiczny”. Adres do korespondencji: ul. Szczęśliwicka 40; 02-353 Warszawa. Adres e-mailowy: mbkar@aps.edu.pl.