WSPÓŁCZESNE WYZWANIA EDUKACYJNE W KONTEKŚCIE KRYZYSU EKOLOGICZNO-KLIMATYCZNEGO. EDUKACJA KLIMATYCZNA W POLSCE „W TOKU”

Beata Gola

doi:10.21697/fp.2023.1.12

Opublikowane: 2023-09-01

Tom 13 Nr 1 (2023)

WSPÓŁCZESNE WYZWANIA EDUKACYJNE W KONTEKŚCIE KRYZYSU EKOLOGICZNO-KLIMATYCZNEGO. EDUKACJA KLIMATYCZNA W POLSCE „W TOKU”

Beata Gola

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2023.1.12

Abstrakt

Jednym z najpilniejszych wyzwań edukacyjnych w kontekście kryzysu klimatyczno-ekologicznego jest edukacja na rzecz klimatu. Obecnie łączy się ona z edukacją do zrównoważonego rozwoju, edukacją globalną i edukacją konsumencką. Zmiany klimatu przyczyniają się do nierówności i pogłębiania niesprawiedliwości społecznej. Stąd konieczność jednoczesnego przeciwdziałania utracie bioróżnorodności i kryzysowi klimatycznemu oraz ich skutkom społecznym. Pedagogika otwierając się na aktualne, globalne problemy może kształtować filozofię wychowania i kształcenia, wpływać na politykę edukacyjną, programy szkolne etc. Humanistyka ekologiczna, także za sprawą pedagogiki, może tworzyć perspektywę zmiany współczesnych paradygmatów na takie, w których w większym stopniu dostrzeżona zostanie nieinstrumentalna wartość istot pozaludzkich i potrzeba integralnej troski o całą biosferę. W artykule przedstawione zostaną rekomendacje Okrągłego Stołu w zakresie edukacji klimatycznej w Polsce.

Słowa kluczowe:

kryzys ekologiczno-klimatyczny, pedagogika wobec zmiany klimatu, edukacja klimatyczna, zmiana klimatu, podstawa programowa

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

ACM
ACS
APA
ABNT
Chicago
Harvard
IEEE
MLA
Turabian
Vancouver
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Gola, B. (2023). WSPÓŁCZESNE WYZWANIA EDUKACYJNE W KONTEKŚCIE KRYZYSU EKOLOGICZNO-KLIMATYCZNEGO. EDUKACJA KLIMATYCZNA W POLSCE „W TOKU”. Forum Pedagogiczne, 13(1), 169–183. https://doi.org/10.21697/fp.2023.1.12

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Apel Komitetu Naukowego Koalicji Klimatycznej (2022). Dostępny na: https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/11296-KN-apel-edu-klimatyczna.pdf (otwarty: 23.12.2022).
Google Scholar

Bar-On Y.M., Phillips R., Milo R. (2018). The biomass distribution on Earth. „Proceedings of the National Academy of Sciences”, 115 (25), s. 6506-6511. https://doi.org/10.1073/pnas.1711842115 DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1711842115
Google Scholar

Basset Y., Lamarre G.P.A. (2019). Toward a world that values insects. „Science”, Vol. 364, Issue 6447, s. 1230-1231. DOI: 10.1126/science.aaw7071 DOI: https://doi.org/10.1126/science.aaw7071
Google Scholar

Budziszewska M., Kardaś A., Bohdanowicz Z. (red.). (2021). Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu. Dostępny na: https://www.wuw.pl/product-pol-13475-Klimatyczne-ABC-Interdyscyplinarne-podstawy-wspolczesnej-wiedzy-o-zmianie-klimatu-PDF.html (otwarty: 01.10.2022). DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323547303
Google Scholar

Cardoso P., Barton P.S., Birkhofer K., Chichorro F., Deacon Ch., Fartmann T. i in. (2020). Scientists’ Warning to Humanity on Insect Extinctions. „Biological Conservation”, nr 242, s. 1-12. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108426 DOI: https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108426
Google Scholar

Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change, Working Group III contribution to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (AR6). Dostępny na: https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_FullReport.pdf (otwarty: 28.08.2022).
Google Scholar

Dunne A., Bijwaard, D. (2021). Co młodzież mówi o zmianach klimatu? Wyniki sondażu, Ipsos Belgium. Dostępny na: https://www.ekonsument.pl/materialy/publ_688_co_mlodziez_mowi_o_zmianach_klimatu.pdf
Google Scholar

Gola B. (2018). Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Goodall J, Abrams D. (2022). Księga nadziei. Podręcznik przetrwania w trudnych czasach, tłum. Popławska M. Poznań: Media Rodzina.
Google Scholar

Gough N. (2013). Thinking Globally in Environmental Education: A Critical History. W: Stevenson R.B., Brody M., Dillon J., Wals A.E.J. (red.), International Handbook of Research on Environmental Education, s. 33–44. New York–London. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203813331-3
Google Scholar

Guterres A. (2021). Test klimatyczny w Glasgow, 26 października 2021. Dostępny na: https://www.unic.un.org.pl/oionz/test-klimatyczny-w-glasgow-sekretarz-generalny-onz/3438# (otwarto: 23.12.2022).
Google Scholar

Guzy A., Ochwat M. (2021). Poloniści wobec zmian klimatu. Dostępny na: https://us.edu.pl/wp-content/uploads/pliki/Raport_polonisc_dla_klimat_2021.pdf (otwarty: 20.08.2022).
Google Scholar

Hansen J., Sato M. (2016). Regional Climate Change and National Responsibilities. „Environmental Research Letters”, 11 (3), s. 1-9. DOI 10.1088/1748-9326/11/3/034009 DOI: https://doi.org/10.1088/1748-9326/11/3/034009
Google Scholar

Hickel J. (2021). Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Kraków: Karakter.
Google Scholar

Jasikowska K., Sierpowski P., Styrnol N., Guzik D. (2022). (Nie)sprawiedliwość klimatyczna. W: Jasikowska K., Pałasz, M. (red.). Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, s. 181–232. Za512.uj.edu.pl
Google Scholar

Kallis G., Demaria F., D’Alisa G. (2020). Wprowadzenie Dewzrost. W: D’Alisa G., Demaria F., Kallis G. (red.). DEWZROST Słownik nowej ery, tłum. Lange Ł. Łódź: LangeL-Łucja Lange, s. 35-58.
Google Scholar

Kassenberg A. (2022). Kluczowe rekomendacje Okrągłego Stołu dla Edukacji Klimatycznej, w: UN Global Compact Network Poland, Edukacja Klimatyczna w Polsce 2022 – rekomendacje Okrągłego Stołu. Raport, s. 36-43. Dostępny na: https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Edukacja-klimatyczna-w-Polsce.pdf (otwarty: 20.08.2022).
Google Scholar

Kolbert E. (2016). Szóste wymieranie. Historia nienaturalna, tłum. Grzegorzewska T., Grzegorzewski P. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Google Scholar

Kozłowska A. (2021a). Climate change education in Polish and British national curriculum frameworks. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, vol. 40, no 3, s. 103-118. DOI: 10.17951/lrp.2021.40.3.103-118 (otwarty: 20.09.2022). DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.103-118
Google Scholar

Kozłowska A. (2021b). Edukacja ekologiczna w polskiej podstawie programowej. „Rocznik Pedagogiczny”, nr 44, s. 123-150. https://doi.org/10.2478/rp-2021-0009 (otwarty: 20.09.2022). DOI: https://doi.org/10.2478/rp-2021-0009
Google Scholar

Kramarz P. (2022). Jak nakarmić świat w dobie kryzysu klimatyczno-ekologicznego. W: Jasikowska K., Pałasz M. (red.). Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, s. 415–454. za512.uj.edu.pl
Google Scholar

Kułakowski Sz. (2018). Jak edukować, żeby nie zwariować? Jak chronić klimat? Poradnik dla aktywistów. Dostępny na: https://koalicjaklimatyczna.org/jak-chronic-klimat-poradnik-dla-aktywistow (otwarty: 20.09.2022).
Google Scholar

Łukaszewicz R.M. (2020). Wrocławska Szkoła Przyszłości czyli lepsze jest możliwe. Działania praktyczne, wizje i projekcje nowego – innego – twórczego. Wrocław: Fundacja Wolne Inicjatywy Edukacyjne.
Google Scholar

Michalak R., Parczewska T. (2019). (Nie)obecność outdoor education w kształceniu szkolnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Michalak R., Parczewska T. (2022). Kształcenie w plenerze: perspektywa polskich nauczycieli edukacji elementarnej. „Studia z Teorii Wychowania”, t. XIII, nr 2(39), s. 83-101. DOI: 10.5604/01.3001.0015.9261 DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9261
Google Scholar

Nabór do programu EcoSchools (EkoSzkoły) 2022/23. Dostępny na: https://fdee.org/ekoszkoly/nabor-zielona-flaga-eco-schools-eko-szkoly/ (otwarty: 02.09.2022).
Google Scholar

Odpowiedź na interpelację nr 9540 w sprawie poszerzania świadomości klimatycznej wśród dzieci i młodzieży. (2020). Dostępny na: https://sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=BSWHSG (otwarty: 23.12.2022).
Google Scholar

Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S. (2019). Nauka o klimacie. Warszawa: Wydawnictwo Nieoczywiste.
Google Scholar

Popkiewicz M. (2022). Zrozumieć transformację energetyczną. Katowice: Post Factum.
Google Scholar

Portney K.E. (2015). Sustainability. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
Google Scholar

Przekształcamy nasz świat. Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/70/1 z dnia 25 września 2015 roku. Dostępny na: https://www.unic.un.org.pl/files/164/Agenda%202030_pl_2016_ostateczna.pdf (otwarty: 22.10.2022).
Google Scholar

Ripple W.J., Wolf Ch., Newsome T.M, Gregg J. W, Lenton T.M, Palomo I., Eikelboom J.A.J., Law B. E., Huq S., Duffy P.B., Rockström J. (2021). World Scientists’ Warning of a Climate Emergency 2021. „BioScience”, Vol. 71, Issue 9, s. 894–898. https://doi.org/10.1093/biosci/biab079 DOI: https://doi.org/10.1093/biosci/biab079
Google Scholar

Ritchie H., Roser M. (2019). Land Use, Published online at Our World In Data.org. Dostępny na: https://ourworldindata.org/land-use?fbclid=IwAR3Fhyl16NPvM7pPhuSeOPtUKBOpMrfXUyP4McA4lOztK5P8XrdhtMsZ 0w
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 r. Dz.U.2017 poz. 356. Dostępny na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf (otwarty: 23.12.2022).
Google Scholar

Sągin B., Boczarowski A., Sęktas M. (2018). Puls życia. Podręcznik do biologii dla klasy ósmej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
Google Scholar

Skrzypczyński R. (2020). Postwzrost, dewzrost, awzrost… Polska terminologia dla różnych wariantów przyszłości bez wzrostu. „Czas Kultury” 3(206), s. 7-13.
Google Scholar

Szkoły dla Ekorozwoju – Fundusz Partnerstwa. Dostępny na: http://www.ffp.org.pl/programy-ekologiczne/zakonczone-programy-wspierania/eco-schools (otwarty: 02.09.2022).
Google Scholar

Suchodolski B. (1990). Wychowanie mimo wszystko. Warszawa: WSiP.
Google Scholar

Szkolenia dla nauczycieli „Edukacja klimatyczna”. (2022). Dostępny na: https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/szkolenia-dla-nauczycieli) (otwarty: 23.12.2022).
Google Scholar

Taylor P.W. (1989). Respect for Nature. A Theory of Environmental Ethics. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

UNESCO. (2021a). Getting every school climate-ready: how countries are integrating climate change issues in education. Dostępny na: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000379591 (otwarty: 20.08.2022).
Google Scholar

UNESCO. (2021b). Learn for our planet: a global review of how environmental issues are integrated in education. Dostępny na: https://unesdoc.unesco. org/ark:/48223/pf0000377362 (otwarty: 18.08.2022).
Google Scholar

UN Global Compact Network Poland. (2021). Edukacja Klimatyczna w Polsce. Raport. Dostępny na: https://edukacjaklimatyczna.org.pl/wp-content/uploads/2021/10/Raport_Edukacja_klimatyczna_w_Polsce.pdf (otwarty: 10.09.2022).
Google Scholar

UN Global Compact Network Poland. (2022). Edukacja Klimatyczna w Polsce 2022 – rekomendacje Okrągłego Stołu. Raport. Dostępny na: https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Edukacja-klimatyczna-w-Polsce.pdf (otwarty: 10.09.2022).
Google Scholar

Wojnar I. (2006). Edukacyjna kultura przyszłości. Praca studyjna Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Warszawa: PAN.
Google Scholar

WWF (2022). Living Planet Report 2022 – Building a nature-positive society. Almond, R.E.A., Grooten, M., Juffe Bignoli, D. Petersen, T. (red.). Gland: WWF. Dostępny na: https://wwfint.awsassets.panda.org/downloads/embargo_13_10_2022_lpr_2022_full_report_single_page_1.pdf (otwarty: 23.12.2022).
Google Scholar

Beata Gola

beata.gola@uj.edu.pl

Afiliacja:

a:1:{s:5:"pl_PL";s:25:"Uniwersytet Jagielloński";} Polska