Formy kanonicznej zależności indywidualnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa kościoła łacińskiego

MARCIN BIDER

doi:10.21697/pk.2019.62.2.03

Opublikowane: 2019-06-08

Tom 62 Nr 2 (2019)

Formy kanonicznej zależności indywidualnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa kościoła łacińskiego

MARCIN BIDER

Prawo Kanoniczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/pk.2019.62.2.03

Abstrakt

Celem artykułu było przedstawienie form kanonicznej zależności indywidualnego i niezależnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa Kościoła łacińskiego. Artykuł ma charakter naukowy, w którym zastosowano metodę historyczno-prawną. Przemiany teologiczne oraz społeczno-polityczne w okresie potrydenckim w Europie przyczyniły się do tego, że niezależny i indywidualny eremityzm, rozkwitający w krajach katolickich jeszcze w XVII w., na tyle stracił na swej intensywności w XVIII w., że rewolucja francuska przyczyniła się do jego wygaszenia. Rezydencjalni biskupi, erygujący lub zatwierdzając niezakonne zgromadzenia eremickie, podejmowali próby przeprowadzenia reform niezależnego i indywidualnego eremickiego życia. Kanoniści m.in. ze względu na niezakonny charakter indywidualnego i niezależnego eremityzmu, nie poświęcali mu zbytniej uwagi. Autor doszedł do wniosku, że działalność legislacyjna rezydencjalnych biskupów zmierzała do upodobnienia pod względem kanonicznym indywidualnego i niezależnego życia pustelniczego lub anchoreckiego do życia zakonnego.

Słowa kluczowe:

anachoreta, zgromadzenie zakonne, konstytucje, kwesta, privilegium fori

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

BIDER, M. (2019). Formy kanonicznej zależności indywidualnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa kościoła łacińskiego . Prawo Kanoniczne, 62(2), 55–73. https://doi.org/10.21697/pk.2019.62.2.03

Cited by / Share

Bibliografia

Bibliografia
Google Scholar

Bellarmino R.F., Dispvtationvm Roberti Bellarmini Politiani Societatis Iesv. De Controversiis Christianae Fidei. Adversvs Hvius Temporis Haereticos, t. II, Venetiis: apud Ioan. Bapt. Ciottum Senensem, 1599, kol. 312-313.
Google Scholar

Benedicti Papae XIV, De synodo dioecesana libri tredecim in duos tomos distributi, lib. V, cap. III, nr 6, Ferrariae: Manfrè, 1756, s. 236-237, nr 6.
Google Scholar

Blouet de Camilly F., Ordonnance de M. l'Evêque de Toul, sur les obligations de la vie èrèmitique, adress aux Freres de la Cogregations de Saint-Antione, 3 września 1708 r., w: Martin, Histoire des diocèses, s. 421, przyp. 2; F. Blouet de Camilly, Qui ordonne l'Execution d'un Decret de M. l'Evêque de Toul, touchant les Gardes-Chapelles Champêtres, du 4 Avril 1716, w: Recueil des édits, ordonnances, declarations, traitez et concordats du regne de Leopold I., t. II, Nancy: Cusson, 1733, s. 93-95.
Google Scholar

Bł. Ivan, czeski eremita, którego działalność datuje się na X w.; wiadomości o jego życiu czerpiemy z dzieła „Vita“ powstałego w języku prasłowiańskim w XIV-XV w. (Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis, t. I, red. Société des Bollandistes, Bruxelles: Société des Bollandistes, 1898, s. 684, nr 4618). Jego kult swymi początkami sięga XV w., chociaż kaplicę jemu dedykowaną zw. „Svatý Jan pod Skalou“ erygowano już w 1205 r., gdzie prascy benedyktyni podczas wojen husyckich znaleźli schronienie (T. Špidlík, Eremiti, di Boemia o Ivaniti, w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1157).
Google Scholar

Concilium Bisutin. (1605), w: Collectio Conciliorum Recentiorum Ecclesiae Universale. Synodi occidentales, 1569-1609, red. L. Petit, I.B. Martin, Parisiis: Huberti Welter, 1913, kol. 959.
Google Scholar

Concilium Bisutin. (1656), w: Sacrorum Conciliorum, 1610-1719, kol. 347.
Google Scholar

Concilium Brugen. (1693), w: Sacrorum Conciliorum, 1610-1719, kol. 651.
Google Scholar

Concilium Burdigalen. [1624], Decreta Concilii Provincialis Burdegale ab Eminentissis et Reverendissimis Cardinalibus correcta, cap. XVII, De Monasteriis 3, w: Archives historiques du département de la Gironde, t. XVII, red. M. Jules Delpit, Bordeaux: Charles Lefebvre 1877, s. 460; dostęp: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k341166/f496.item [31.10.2018].
Google Scholar

Concilium Cameracen. (1631), Decreta et statuta, tit. XXII. De regularibus et monialibus 24, w: Sacrorum Conciliorum Recentiorum Ecclesiae Universale. Synodi occidentales, 1610-1719, red. L. Petit, I.B. Martin, Arhem, Leipzig: H. Welter, 1924, kol. 191.
Google Scholar

Concilium Dien. (1698), Ordonnances synodales du diocese de Die, XXIII, Grenoble: A. Giroud, 1698, s. 113-123; dostęp: https://books.google.pl/books?id=l-4c2hIzg58C&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false (31.01.2018).
Google Scholar

Concilium Gratianopolitan. (1690), Ordonnances synodales du diocèse de Grenoble , lib. III, art. 1, Ordre de la visite, 13, Grenoble: Giroud 1691, s. 131 (dostęp: https://books.google.pl/books?redir_esc=y&hl=pl&id=B9t7EGhggXoC&q=ermit#v=onepage&q=eremita&f=false, [31.10.2018].
Google Scholar

Concilium Romanum in Sacrosancta Basilica Lateranensi Celebratum Anno Universalis Jubilaei MDCCXXV 1725. a Sanctissimo Patre et Domino Nostro Benedicto Papa XIII. Pontificatus Sui Anno I., tit. XXII, De statu Monachorum et Eremitarum, Romae: Ex Typographia Rocchi Bernabò, 1725, s. 89-90; dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=epReQxOChaAC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP5 (21.01.2018).
Google Scholar

Concilium Romanum in Sacrosancta Basilica Lateranensi, s. 89-90; dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=epReQxOChaAC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP5 (21.01.2018).
Google Scholar

Concilium Tridentinum, sessio V, 17 iunii 1546, [sub Paulo III], II. Decretum secundum: super lectione et praedictione, nr 17, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. IV, [1511-1870]. Lateran V. Trydent, Watykan I, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, 2005, s. 248, w. 26-30.
Google Scholar

Concilium Tridentinum, sessio XXI, 16 iulii 1562, [sub Pio V], II. Decretum de reformatione, can. 9, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. IV [1511-1870]. Lateran V. Trydent, Watykan I, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, 2005, s. 624, w. 10-15.
Google Scholar

Cousin P., Eremiti di San Giovanni Battista, in Francia, w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1209-1210.
Google Scholar

Daniluk M., Devotio moderna, w: Encyklopedia katolicka, t. III, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL 1989, kol. 1220-1222.
Google Scholar

Daniluk M., Duchniewski Jerzy, Eremici. IV. Wspólnoty, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1081.
Google Scholar

Daniluk M., Eremici. III. W Kościele zachodnim, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1076.
Google Scholar

Daniluk M., Kwesta, w: Encyklopedia katolicka, t. X, red. E. Ziemann i [in.], Lublina: TN KUL 2004, kol. 294-295.
Google Scholar

Daniluk, Kwesta, kol. 295; Pius Papa V, Dum indefessae, 7 iulii 1571, w: Institutum Societatis Iesu, t. I, Bullarium et compendium privilegiorum, Florentiae: Typographia a SS. Conceptione, 1892, str. 46-49.
Google Scholar

Daza A., Essercitii spirituali delli romitorii. Instituiti dal nostro serafico p. S. Francesco per vtilità de i suoi frati. Dichiarati, e dedicati all'istesso santo dal p. fr. Antonio Daza dell'Ordine dei minori osseruanti [...]. Tradotti dalla lingua spagnuola nell'italiana dal padre fr. Luigi di Roma, theologo, e predicatore dell'istess'Ordine, In Roma: Per l'erede di Bartolomeo Zannetti, 1626.
Google Scholar

Ferraris L., Prompta bibliotheca, canonica, juridico-moralis, theologica partim ascetica, polemica, rubricistica, historica, t. III, Lutetiae Parisiorum: J.-P. Migne, 1852, hasło: Eremita, kol. 724-725; pop. E. Pirhing, Jus canonicum. Nova methodo explicatum omnibus capitulis titulorum, t. II, Dilingae: formis academicis per Joannem Federle, 1722, s. 64.
Google Scholar

Ferrero F., Eremitismo individuale in Occidente (dal sec. XV), w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1246.
Google Scholar

Heuclin J., L'érémitisme au diocèse de Cambrai d'après l'institut des ermites de Fénelon (1714), w: Fénelon, évêque et pasteur en son temps, 1695-1715. Actes du colloque, Cambrai, 15-16 septembre 1995, red. A. Martine i [in.], Villeneuve-d'Ascq: Université Charles de Gaulle Lille III, Centre d'Histoire de la Région du Nord et de l'Europe du Nord-Oues, 1996, s. 109-124.
Google Scholar

J. Świnka, Camus, w: Encyklopedia katolicka, t. II, red. F. Gryglewicz i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1308.
Google Scholar

Kałowski J., Ewolucja prawodawstwa kościelnego dotyczącego instytutów zakonnych o ślubach prostych, „Prawo Kanoniczne” 34 (1991), nr 3-4, s. 78.
Google Scholar

Lambertini P.L. (Benedictus PP. XIV), De servorum Dei beatificatione et beatorum canonizatione, t. III, cap. 35, nr 15, Bononiae: Longhi, 1737, s. 518-519.
Google Scholar

Leopold I, Portant Réglement pour les Hermites résidans en Lorraine, 9 lipca 1701, w: Recueil des édits, ordonnances, declarations, traitez et concordats du regne de Leopold I., t. I, Nancy: Cusson, 1733, s. 294-295; Tenże, Qui régle que les Hermites, quoique véritablement Laiques, 4 lipca 1701, w: Recueil des édits, t. I, s. 364-367; Tenże, Qui défend aux Hermites, 15 stycznia 1703, w: Recueil des édits, t. I, s. 376-378; Tenże, Portant union des Chapitres de Hattonhcatel, 20 lipca 1707, w: Recueil des édits, t. I, s. 600-615.
Google Scholar

Lucii Ferraris, Prompta bibliotheca canonica, juridico-moralis, theologica partim ascetica, polemica, rubricistica, historica, t. II, Lutetiae Parisiorum: J.-P. Migne, 1852, hasło: Clericus, kol. 594.
Google Scholar

Martin E., Histoire des diocèses de Toul, de Nancy et de Saint-Dié, t. II, Nancy: A. Crépin-Leblond, 1901, s. 421, przyp. 2.
Google Scholar

Pérez de Urbel J., Eremitismo, w: Diccionario de historia ecclesiastica de España, t. II, red. Q. Aldea Vaquero I i [in.], Madrid: Instituto Enrique Florez, 1972, s. 801-804; pop. Ph. Rouillard, Eremitismo. II. In Occidente, w: Dizionario degli istituti di perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1230-1236).
Google Scholar

Ph Rouillard, Eremiti di San Giovanni Battista, 3., w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1210.
Google Scholar

Pius PP. X, Motu proprio Dei providentis, w: Pii X Pontificis Maximi Acta, t. III, Romae: Ex Typographia Polyglotta Vaticana, 1908, s. 141-143.
Google Scholar

S. Coram-Mekkey, Sales Charles-Auguste de, w: Dictionnaire historique de la Suisse, t. XI (De Sal à Stadtmann), Basel: Schwabe, Hauterive: G. Attinger, 2012, s. 825; dostęp: http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F26362.php (31.01.2018).
Google Scholar

S. Pius V, Constitutio Circa pastoralis, 29 maii 1566, w: Codicis Iuris Canonici Fontes, t. I, red. P. Gasparri, Romae: Typis Polyglottis Vaticanis, 1926, s. 201-203, nr 112.
Google Scholar

S. Pius V, Constitutio Etsi mendicantium, 16 iunii 1567, w: Codicis Iuris Canonici Fontes, t. I, red. P. Gasparri, Romae: Typis Polyglottis Vaticanis, 1926, s. 217-220, nr 121.
Google Scholar

Sancti Thomae Aquinatis, Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. X, Secunda secundae Summae theologiae, q. 188 a. 8 co., Romae: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1899, s. 535; w języku polskim: Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. XXIII, Charyzmaty. Szczególne dary i powołania w Kościele [2-2. 171-189], red. P. Bełch, London: Veritas, 1982, s. 221.
Google Scholar

Synodus dioecesana Albanensis ab Eminentis. ac Reverendis. D.D. Flavio S.R.E Card. Chisio Episcopo Albanensis Celebrata in Ecclesia Cathedrali sub diebus XXV. XXVI. et XXVII. mensis maii Anno à reparata salute MDCLXXXVII, §§ 8-10, Romae: Typis Io. Iacobi Komarek Bohemi, 1689, s. 109-110); dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=c3eapdcx5MEC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP7
Google Scholar

Wit Z., Fénelon de Salignac de la Mothe, w: Encyklopedia katolicka, t. V, red. L. Bieńkowski i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 116-117.
Google Scholar

Wróblewska T., Problem opieki nad dzieckiem. Rys historyczny, „Mazowieckie Studia Humanistyczne‟ 1 [1998], s. 36.
Google Scholar