„Ecclesia est paradisus” – interpretacja Kościoła jako raju na „Planie z Sankt Gallen” z 819 r.

Janusz Maciej Nowiński

Opublikowane: 2022-09-22

Tom 41 Nr 2 (2020)

„Ecclesia est paradisus” – interpretacja Kościoła jako raju na „Planie z Sankt Gallen” z 819 r.

Janusz Maciej Nowiński

Abstrakt

Wśród symbolicznych interpretacji chrześcijańskiej świątyni ważne było postrzeganie Kościoła jako odwzorowania rzeczywistości Raju (ecclesia est paradisus). Taka interpretacja znalazła w średniowieczu szczególną popularność wśród wspólnot mniszych (claustrum est paradisus). Na Planie z Sankt Gallen kościół opactwa został przedstawiony jako przestrzeń raju, do którego wejścia bronią dwie wieże dedykowane archaniołom Rafałowi i Gabrielowi. Krzyż w centrum świątyni reprezentuje drzewo życia (arbor vitae). Taki sam krzyż został powtórzony w centrum klasztornego cmentarza, pośród drzew rajskiego arboretum, jako zapowiedź nagrody w dniu paruzji. Oba monumenty krzyża na Planie z Sankt Gallen – w centrum kościoła jako drzewo życia pośrodku raju i w centrum cmentarza jako zapowiedź paruzji i rajskiej nagrody – stanowią syntezę historii zbawienia, której początkiem był paradisus, a końcem będzie parusia.

Słowa kluczowe:

symbolika świątyni, paradisus, Raj, arbor vitae, drzewo życia, Plan z Sankt Gallen

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Nowiński , J. M. (2022). „Ecclesia est paradisus” – interpretacja Kościoła jako raju na „Planie z Sankt Gallen” z 819 r . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 41(2), 127–135. Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/s/article/view/10227

Cited by / Share

Bibliografia

Alcuin 1881. Alcuini (Albini), Carmina. W: Monumenta Germaniae Historica, Poetarum Latinorum Medii Aevi, t. 1, 160-351. Berolini: Apud Weidmannos.
Google Scholar

Ahn, Jae-Lyong. 2004. Altar und Liturgieraum im römisch-katholischen Kirchenbau. Eine bauhistorische Betrachtung unter besonderer Berücksichtigung der Veränderung des Standorts des Altars nach dem Zweiten Vatikanischen Konzil (1962-1965). Aachen: Publikationsserver der RWTH Aachen University.
Google Scholar

Bandmann, Günter. 1962. Früh- und hochmittelalterliche Altaranordnung als Darstellung. W: Das erste Jahrtausend. Kultur und Kunst im werdenden Abendland an Rhein und Ruhr, red. Viktor H. Elbern, Textband I, 371-411. Düsseldorf: Verlag L. Schwann.
Google Scholar

Bandmann, Günter. 1972. Die vorgotische Kirche als Himmelsstadt. Frühmittelalterliche Studien, 6, 67-93.
Google Scholar

Bernard z Clairvaux, Sermo XLII. S. Bernardi Claraevallensis. Sermones de diversis. Sermo XLII. „Patrologia Latina“ 183, 661-665.
Google Scholar

Berschin, Walter. 2014. Die schriftlichen Quellen zur Baugeschichte von St. Gallen ca. 680-1200 n. Chr. Dostęp: 18.11.2019. http://www.fsma.ch/fileadmin/user_upload/Dokumente/Berschin_Quellen.pdf.
Google Scholar

Börsch-Supan, Eva. 1967. Garten-, Landschafts- und Paradiesmotive im Innenraum. Eine ikonographische Untersuchung. Berlin: Bruno Hessling.
Google Scholar

Dehio, Georg i Gustaw Bezold. 1887. Kirchliche Baukunst des Abendlandes. Historisch und systematisch dargestellt, Atlas, t. 1. Stuttgart: J.G. Cotta.
Google Scholar

Expositio in Cantica Canticorum. Honorii Augustodunensi. Expositio in Cantica Canticorum. Secundus Tractatus. „Patrologia Latina“ 172, 397-496.
Google Scholar

Jacobsen, Werner. 1992. Der Klosterplan von St. Gallen und die Karolingische Architektur. Entwicklung und Wandel von Form und Bedeutung im fränkischen Kirchenbau zwischen 751 und 840. Berlin: Deutscher Verlag für Kunstwissenschaft.
Google Scholar

Kobielus, Stanisław. 1995. Sposoby przywracania rajskiej harmonii w życiu zakonnym w epoce średniowiecza. Studia Theologica Varsaviensia, 1, 151-160.
Google Scholar

Kobielus, Stanisław. 1997. Człowiek i Ogród Rajski w kulturze religijnej średniowiecza. Warszawa: PAX.
Google Scholar

Muza łacińska. 2007. Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej (III-XIV/XV w.), oprac. Marek Starowieyski. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy Im. Ossolińskich.
Google Scholar

Nowiński, Janusz. 2000. Ars eucharistica. Idee, miejsca i formy towarzyszące przechowywaniu Eucharystii w sztuce wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej. Warszawa: Neriton.
Google Scholar

Nowiński, Janusz. 2016. Ars cisterciensis. Kościół cysterski w średniowieczu – wyposażenie i wystrój. Warszawa: New Media Concept.
Google Scholar

Petrus Damiani, Sermo LIX. S. Petri Damiani. Sermones. Sermo LIX. “Patrologia Latina” 144, 835-839.
Google Scholar

Scholz, Sebastian. 2008. Ein Chronogramm im St. Galler Klosterplan? Anmerkungen zur Neudatierung des Klosterplans und zur Verwendung von Chronogramen im frühen Mittelalter. Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, 64, 109-118.
Google Scholar

Sennhauser, Hans Rudolf. 2001. Klosterplan und Gozbertbau – zur Rekonstruktion des Gozbertbaues und zur Symbolik des Klosterplanes. Zürich: Hochschulverlag AG an der ETH.
Google Scholar