Katedra gnieźnieńska: polsko-niemieckie zmagania o symbole w czasie zaborów, dwudziestolecia międzywojennego i okupacji hitlerowskiej

Michał Przemysław Sołomieniuk

doi:10.21852/sem.2018.3.13

Opublikowane: 2022-10-30

Tom 39 Nr 3 (2018)

Katedra gnieźnieńska: polsko-niemieckie zmagania o symbole w czasie zaborów, dwudziestolecia międzywojennego i okupacji hitlerowskiej

Michał Przemysław Sołomieniuk

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Z problematyki historycznej

https://doi.org/10.21852/sem.2018.3.13

Abstrakt

W czasie niewoli narodowej oraz w dwudziestoleciu międzywojennym rosła symboliczna rola Gniezna, religijna i narodowa. Symbolika ta skupiała się wokół katedry i wyraziła się w upamiętnianiu tablicami i pomnikami ważnych osób i wydarzeń, w publikacjach książkowych o charakterze historycznym oraz w uroczystościach religijnych. W czasie zaborów Niemcy starali się ograniczać symboliczną rolę katedry. Podczas II wojny światowej zamknęli katedrę dla Polaków a z czasem wykluczyli z niej kult religijny. Dzieła zniszczenia niemal dopełniła Armia Czerwona, która bez powodu zbombardowała katedrę dwa dni po „wyzwoleniu”.

Słowa kluczowe:

Gniezno, katedra gnieźnieńska, symbolika, okupacja niemiecka

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sołomieniuk , M. P. (2022). Katedra gnieźnieńska: polsko-niemieckie zmagania o symbole w czasie zaborów, dwudziestolecia międzywojennego i okupacji hitlerowskiej . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 39(3), 169–181. https://doi.org/10.21852/sem.2018.3.13

Cited by / Share

Bibliografia

AAG AMG. Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Akta Miejskie Gniezna 1939-1945.
Google Scholar

Banaszak, Marian. 1982. Marcin Dunin 1830-1842. W: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i w Poznaniu, red. Feliks Lenort, 121-159. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Casselmann, Heinrich et al. 1941. Da liegt im Osten… Jahrbuch des Kreises Gnesen der NSADP 1939/40. Gnesen (Gniezno): NSDAP Kreisleitung Gnesen.
Google Scholar

Janicki, Tadeusz. 2016. Gniezno podczas II wojny światowej. W: Dzieje Gniezna pierwszej stolicy Polski, red. Józef Dobosz, 607-628. Gniezno: Miasto Gniezno, Powiat Gnieźnieński.
Google Scholar

Kohte, Julius. 1897. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. 4. Berlin: Verlag von Julius SpringerKrawczyk, Arkadiusz. 2016. Od pomysłu do realizacji. Kilka uwag o ikonografii pomnika Bolesława Chrobrego i warsztacie artystycznym Marcina Rożka. W: Narodziny nowoczesności. Studia o polskiej rzeźbie dwudziestolecia międzywojennego, red. Katarzyna Janicka i Arkadiusz Krawczyk, 81-98. Wolsztyn: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera.
Google Scholar

Klimkiewicz, Witold. 1987. Kardynał Ledóchowski na tle swej epoki 1822-1902. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Krzyżanowski, Lech. 1970. Epitafium ku czci abpa Marcina Dunina, zm. 1842. W: Katedra gnieźnieńska, red. Aleksandra Świechowska, 273. Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha.
Google Scholar

Laube, Stefan. 2006. Die Kathedrale in Gnesen – die Schlosskirche in Wittenberg. Erinnerungsorte sakraler Nation oder nationaler Religion zwischen Napoleon und Ersten Weltkrieg. W: Visuelle Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939, red. Robert Born, Adam Labuda i Beate Störtkuhl, 185-203.Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Google Scholar

Lelewel, Joachim. 1857. Drzwi kościelne płockie i gnieźnieńskie z lat 1133, 1155. Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego.
Google Scholar

Pamiątka pielgrzymki do Gniezna. 1909. Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Pest, Czesław. 2004. Kardynał Edmund Dalbor (1869-1926) pierwszy prymas Polski Odrodzonej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Polkowski, Ignacy. 1874. Katedra gnieźnieńska. Gniezno: J. B. Lange.
Google Scholar

Powidzki, Janusz. 1947. Losy katedry gnieźnieńskiej podczas okupacji 1939-1945. W: Święty Wojciech 997-1947, red. Zbigniew Bernacki, Feliks Jordan, Kirył Sosnowski i Mieczysław Suchocki, 293-318. Gniezno: Wydawnictwo Kurii Metropolitalnej.
Google Scholar

Raczyński, Edward. 1843. Wspomnienia Wielkopolski, to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego, t. 2. Poznań: Drukarnia „Orędownika”.
Google Scholar

Rył, Jadwiga. 1982. Katalog rękopisów Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 45, 7-201.
Google Scholar

Schloemann, Gerhard. St. Adalberts Dom Gnesen. [Gnesen 1941].
Google Scholar

Sołomieniuk, Michał. 2012. Biskup Wojciech Anzelm Brodziszewski i jego intuicje naukowe. W: Europa Środkowa i Wschodnia jako przestrzeń spotkania. Na szlakach tradycji kultury, red. Klaudiusz Święcicki, 41-51. Gniezno: Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Milenium.
Google Scholar

Skonieczny, Mieczysław. 1915. Przewodnik po Gnieźnie wraz z planem miasta. Gniezno: J. B. Lange.
Google Scholar

Syrokomla, Władysław. 1913. Gniezno. W: Ziemia polska w pieśni. Antologia, red. Jan Lorentowicz, 421. Warszawa-Lublin-Łódź: Gebethner i Wolf.
Google Scholar

Szczepaniak, Marek et al. 2015. Podpalenie katedry gnieźnieńskiej. Gniezno: Gaudentinum.
Google Scholar

Śmigiel, Kazimierz. 1968. Walka władz hitlerowskich z katolickim kultem religijnym na terenie Archidiecezji Gnieźnieńskiej w latach 1939-1945. W: Studia historyczne, red. Mieczysław Żywczyński i Zygmunt Zieliński, t. 2, 251-388. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Śmigiel, Kazimierz. 1978. Kościół katolicki w tzw. Okręgu Warty 1939-1945. Lublin: KUL.
Google Scholar

Śmigiel, Kazimierz. 1993. Florian Stablewski. Arcybiskup Gnieźnieński i Poznański (1841-1906). Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum.
Google Scholar

Śmigiel, Kazimierz. 1994. Biskup Antoni Laubitz 1861-1939. Gniezno: Kuria Metropolitalna.
Google Scholar

Warschauer, Adolf. 1918. Geschichte der Stadt Gnesen. Posen: Verlag der historischen Gesselschaft für die Prov. Posen.
Google Scholar

Wilk, Stanisław. 1987. Archidiecezja gnieźnieńska w II Rzeczypospolitej. Administracja archidiecezji pod rządami prymasów kard. Edmunda Dalbora i kard. Augusta Hlonda. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Zachwatowicz, Jan. 1970. Przebudowa katedry po roku 1760 i dalsze przebudowy do roku 1945. W: Katedra gnieźnieńska, red. Aleksandra Świechowska, t. 1, 160-171. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Google Scholar