Abstrakt

Inspiracją do powstania niniejszego artykułu była monografia zatytułowana Sergiusz Hessen – pedagog odpowiedzialny autorstwa współczesnej filozofki edukacji Andrei Folkierskiej. We wspomnianej pracy pominięto w zupełnym milczeniu religijny wątek myśli pedagogicznej w twórczości spolonizowanego Rosjanina, który jak żaden inny pisarz nadał specyficzność XX-wiecznej pedagogice filozoficznej w Polsce. Artykuł składa się z pięciu punktów. Po pierwsze, autor podejmuje próbę określenia przyczyn, które doprowadziły do ​​współczesnego renesansu myśli Hessena do deprecjacji zawartych w jego tekstach odniesień religijnych. W kolejnym punkcie wskazuje locus philosophicus, w którym Hessenowska koncepcja „związku dialektycznego” między wychowaniem moralnym a religią. Następnie w punkcie trzecim autor postuluje zastąpienie dialektyki nieczystej, czyli dialektyki dwuczynnikowej, przyjmowanej niemal jednogłośnie w najnowszych interpretacjach jako paradygmat filozofii wychowania słynnego Rosjanina, aporetyką (gr. aporia – trudność) . Na tym tle punkt czwarty zawiera rozważania nad Hesseńską definicją pedagogiki jako „filozofii stosowanej”. Na koniec autor rozważa przedstawiony przez Hessena wpływ religii na proces moralnego stawania się człowiekiem, zwłaszcza w odniesieniu do chrześcijańskiego rozumienia Boga jako najwyższego (zbawczego) Dobra i pełnego Miłości.