Abstrakt

Modlitwa Jezusowa, zwana także Modlitwą Serca, jest krótką, formułowaną modlitwą, często powtarzaną wielokrotnie. Był szeroko stosowany, nauczany i dyskutowany w całej historii Kościoła prawosławnego. Dokładne słowa modlitwy wahały się od najprostszych możliwych, zawierających imię Jezusa, do bardziej powszechnej rozszerzonej formy: Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną, grzesznikiem. Ta Jezusowa Modlitwa składa się z dwóch stwierdzeń. Pierwszym z nich jest wyznanie wiary, uznające boską naturę Chrystusa. Drugim jest uznanie własnej grzeszności. Z nich wyłania się sama prośba: „zmiłuj się”. Hezychastyczna praktyka Modlitwy Jezusowej opiera się na biblijnym poglądzie, zgodnie z którym imię Boga jest postrzegane jako miejsce Jego obecności. Mistycyzm prawosławny nie ma obrazów ani przedstawień. Praktyka mistyczna (modlitwa i medytacja) nie prowadzi do postrzegania wyobrażeń Boga (patrz niżej palamizm). Najważniejszym środkiem życia poświęconego modlitwie jest więc wzywanie imienia Bożego, co od V wieku podkreślają anachoreci z Tebaidy, czy też późniejsi atońscy hezychaści. Dla prawosławnych siła Modlitwy Jezusowej nie wynika z jej treści, ale z samego wezwania imienia Jezusa. Chociaż Modlitwa Jezusowa była praktykowana przez wieki jako część tradycji wschodniej, w XX wieku zaczęto ją również stosować w niektórych kościołach zachodnich, w tym w niektórych kościołach rzymskokatolickich i  anglikańskich.