Abstrakt

Feliks Nowowiejski, autor muzyki do jednej z polskich pieśni narodowych „Rota” urodził się 7 lutego 1877 roku w Barczewie na Warmii. Wychowywał się w bardzo religijnej i patriotycznej polskiej rodzinie. Warmia należała wówczas do Prus, gdzie Polacy byli poddani bardzo intensywnej polityce germanizacyjnej. Dlatego w domu Nowowiejskiego można było używać języka polskiego, poza domem tylko niemieckiego. Spowodowało to, że dużo lepiej mówił po niemiecku niż po polsku – w następnych latach było to powodem oskarżania go o sprzyjanie Niemcom.
Jego muzyczne zdolności i zainteresowania zostały odkryte już w młodości. Uczęszczał do Seminarium Musicum – Szkoły Klasztornej w Świętej Lipce. W 1898 r. otrzymał pierwszą nagrodę na konkursie „The British Musician” w Londynie za marsz „Pod sztandarem pokoju”. W tym samym roku rozpoczął studia muzyczne w Berlinie. W 1902 otrzymał nagrodę Meyerbeera za oratorium „Powrót syna marnotrawnego”. Nagroda ta zapoczątkowała wyjazdy artystyczne do Niemiec, Włoch, Francji i Belgii. Ten pobyt w obcych krajach obudził w nim świadomość narodową i polskość. Zaczął propagować polską muzykę i komponować własne pieśni patriotyczne. Od czasu skomponowania dwóch oratoriów „Quo vadis” (1903 na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem) i „Odnalezienie krzyża świętego” Nowowiejski był znany w Europie i obu Amerykach. W 1909 został powołany na stanowisko dyrektora muzycznego Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. W 1910 Nowowiejski skomponował muzykę do wiersza Marii Konopnickiej „Rota”. Piosenka powstała z okazji odsłonięcia Grunwaldu Pomnik, podczas obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem.
W 1911 ożenił się z Elżbietą Mironow – Mirocką, która dała mu pięcioro dzieci. W 1914 ponownie wyjechał do Berlina, gdzie pracował jako profesor kompozycji w „Konserwatorium”. Pracę tę przerwała I wojna światowa. Jako obywatel pruski został powołany do wojska. Po wojnie dał liczne koncerty, na których wykonał polskie pieśni narodowe i kompozycje patriotyczne. Z tego powodu nie został przyjęty do Akademii Muzycznej w Berlinie.
W 1919 wrócił na Warmię, gdzie brał udział w narodowych plebiscytach na Warmii i Mazurach. Dał koncert poparcia dla Komitetu, który walczył o przyłączenie tych regionów do państwa polskiego. Wśród uczestników koncertu byli m.in. nuncjusz papieski Achilles Ratti (późniejszy papież Pius XI) oraz Ignacy Jan Paderewski.
Po plebiscycie, który był dla państwa polskiego niekorzystny, Nowowiejski wyemigrował do Poznania, gdzie objął posadę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie pracował do 1927 roku. W Poznaniu skomponował liczne utwory muzyki patriotycznej, m.in.: „Hymn Powstańców Śląskich”, „Hymn do Polaków za granicą”, „Marsylianka Wielkopolska”. W Poznaniu powstała też słynna opera „Legenda Bałtyku”. W 1936 otrzymał Nagrodę Honorową Związku Polskich Chórów i Zespołów Instrumentalnych za umacnianie kultury muzycznej w Polsce.
Szczególną rolę w życiu Nowowiejskiego odgrywała muzyka religijna – na wszystkich etapach jego kariery komponował utwory religijne, a nawet liturgiczne. Był głęboko wierzącym i praktykującym katolikiem. W uznaniu zasług na tym polu został mianowany przez papieża Piusa XI szambelanem papieskim. W 1936 został także odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez gestapo. Po przesłuchaniu został zwolniony, ale w obawie przed prześladowaniami ukrywał się. W końcu wyjechał do Krakowa, gdzie mimo trudnych warunków życia kontynuował pracę. Niestety, w grudniu 1941 wylew krwi do mózgu uniemożliwił mu dalszą pracę.
Po wojnie Nowowiejski wrócił do Poznania, gdzie zmarł 18 stycznia 1946 r.
Jego przyjaciel, kardynał August Hlond SDB, pożegnał go po raz ostatni w poznańskim kościele parafialnym. Jego ciało spoczęło na poznańskiej „Skałce”.