Abstrakt

Jednym z najważniejszych konstruktów psychoanalizy jest mechanizm obronny. Chociaż inne aspekty teorii psychoanalitycznej zostały zakwestionowane, a czasem bardzo zmodyfikowane, mechanizmy zostały powszechnie zaakceptowane nawet w kręgach poza psychoanalizą. Również ich znaczenie dla rozwoju, osobowości, adaptacji, oceny klinicznej i psychoterapii został rozpoznany. W ciągu ostatnich trzydziestu lat przeprowadzono wiele badań empirycznych nad mechanizmami, które znacznie poszerzyły naszą wiedzę na ich temat. W niniejszym artykule omówiono wyniki badanie rozwoju mechanizmów obronnych wśród 223 kandydatów do zakonu studenci życia, filozofii i teologii, członkowie Zgromadzenia Salezjańskiego w Polsce, w wieku 19-32.’ Na podstawie Kwestionariusza Stylu Obronnego (DSQ) opracowanego przez M. Bonda i jego współpracowników z Kliniki Psychiatrycznej im. Sir Mortimera B. Davisa – Żydowskiego Szpitala Ogólnego w Montrealu (Kanada) opracowano nowy kwestionariusz w języku polskim do pomiaru mechanizmy obronne. Kwestionariusz, zwany Kwestionariuszem Mechanizmów Obronnych (KMO), posiada 13 skal mierzących mechanizmy obronne (niedojrzałe: odreagowywanie, bierna agresja, rozszczepienie, zaprzeczenie, projekcja; neurotyczne: omnipotencja-dewaluacja, tworzenie reakcji, intelektualizacja izolacji; dojrzałych: afiliacja, altruizm, antycypacja, humor, sublimacja) i skalę kontroli. KMO udzielono 223 podmiotom badań. Na początku roku W badaniach sformułowano hipotezę, zgodnie z którą najstarsi badani będą częściej korzystać mechanizmy dojrzałe i odwrotnie, rzadziej mechanizmy niedojrzałe i nerwicowe w odniesieniu do najmłodszych przedmiotów. Weryfikacja hipotezy o wynikach podania KMO osobom badanym przeprowadzono analizę wariancji z wiekiem jako niezależnym zmienna, podzielona na trzy poziomy wiekowe (19-22, 23-26, 27-32) oraz ze skalami obrony mechanizmy jako zmienne zależne. Następnie poziomy istotności statystycznej między średnimi przebadano grupy wiekowe. Hipoteza została zasadniczo potwierdzona: istotne różnice między średnimi grup wiekowych stwierdzono dla 6 obron mierzonych KMO. Dla rozszczepienie, tworzenie reakcji, izolacja-intelektualizacja, afiliacja i sublimacja różnic szły w kierunku przewidzianym przez hipotezę. Dla altruizmu kierunek był przeciwny, ale fakt ten można wytłumaczyć specyficznym typem podmiotów wybranych do badań. Zmiany w stosowaniu środków obronnych odzwierciedlają z dużym prawdopodobieństwem procesy dojrzewania badanych i wskazuje, że formacja do życia zakonnego nie utrudnia ani nie szkodzi psychice dojrzewania kandydatów, przynajmniej w aspekcie mechanizmów obronnych.