Rola sumienności w religijno-moralnym funkcjonowaniu młodych dorosłych

Sebastian Śmiałek

doi:10.21852/sem.1813

Opublikowane: 2024-06-30

Tom 45 Nr 1 (2024)

Rola sumienności w religijno-moralnym funkcjonowaniu młodych dorosłych

Sebastian Śmiałek

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21852/sem.1813

Abstrakt

Według Pięcioczynnikowego Modelu Osobowości autorstwa P. Costy i R. McCrae osoba sumienna charakteryzuje się silną wolą, jest zmotywowana do działania, wytrwała i obowiązkowa. Wszystkie te predyspozycje można wykorzystać także w sferze religijno-moralnej. Okresem rozwojowym, który obfituje w zadania wymagające sumienności, a jednocześnie stanowi okazję do dokonywania wyborów moralnych i religijnych jest okres wczesnej dorosłości.

Celem niniejszego artykułu było zaprezentowanie roli, jaką sumienność może pełnić w moralno-religijnym funkcjonowaniu młodych dorosłych. W pracy zestawiono w sposób teoretyczny sumienność jako cechę osobowości ze zdolnościami moralnymi i religijnymi charakterystycznymi dla osób znajdujących się w okresie wczesnej dorosłości. W tym celu zastosowano analizę jakościową w oparciu o teorie naukowe z dziedziny psychologii oraz wyniki badań socjologicznych i psychologicznych. Zestawienie to dało podstawy do sformułowania wniosku, iż sumienność łączy się z aspektem moralno-religijnym, a jej czynniki, takie jak obowiązkowość i samodyscyplina, mogą pomagać w religijno-moralnym funkcjonowaniu młodych dorosłych. Obowiązkowość może wspierać jednostkę w dążeniu do spójności pomiędzy wyznawanymi normami a podejmowanymi decyzjami. Samodyscyplina pozwala realizować te normy, zwłaszcza gdy osoba musi konfrontować je z innymi życiowymi wyzwaniami. Otwiera to także pole do dalszych badań oraz do tworzenia skutecznych form pomocy w realizacji zadań rozwojowych w okresie wczesnej dorosłości.

Słowa kluczowe:

sumienność, moralność, religijność, wczesna dorosłość, osobowość

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Śmiałek, S. (2024). Rola sumienności w religijno-moralnym funkcjonowaniu młodych dorosłych. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 45(1), 45–57. https://doi.org/10.21852/sem.1813

Cited by / Share

Licencja

Bibliografia

Al Otaibi, Sameera M.B. 2012. “The relationship between cognitive dissonance and the Big-5 factors model of the personality and the academic achievement in a sample of female students at the university of UMM Al-Qura.” Education 132(3): 607-624.
Google Scholar

Amstad, Fabienne T. et al. 2011. “A meta-analysis of work-family conflict and various outcomes with a special emphasis on cross-domain versus matching-domain relations.” Journal of Occupational Health Psychology 16: 151-169. DOI:10.1037/a0022170.
Google Scholar

Barrick, Murray R., Michael K. Mount, and Timothy A. Judge. 2001. “Personality and Performance at the Beginning of the New Millennium: What Do We Know and Where Do We Go Next?” International Journal of Selection and Assessment 9(1-2): 9-30. DOI:10.1111/1468-2389.00160.
Google Scholar

Bee, Helen. 2004. Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Bem, Daryl J. 1967. “Self-perception: An alternative interpretation of cognitive dissonance phenomena.” Psychological Review 74(3): 183-200. DOI: 10.1037/h0024835.
Google Scholar

Bocknek, Gene. 1986. The young adult. Development after adolescence. New York: Gardner Press Inc.
Google Scholar

Boguszewski, Rafał, and Marta Bożewicz. 2019. „Religijność i moralność polskiej młodzieży – zależność czy autonomia?” Zeszyty Naukowe KUL 62(4): 31-51. DOI: 10.31743/zn.2019.62.4.02.
Google Scholar

Bożewicz, Marta. 2020. „Religijność Polaków w ostatnich 20 latach.” Komunikat z badań CBOS 63.
Google Scholar

Cervone, Daniel, and Laurence A. Pervin. 2011. Osobowość. Teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Cialdini, Robert B. 2009. Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Cieciuch, Jan, and Mariola Łaguna. 2014. „Wielka Piątka i nie tylko. Cechy osobowości i ich pomiar.” Roczniki Psychologiczne 17(2): 239-247.
Google Scholar

Czyżowska, Dorota. 2008. „O celu i granicach rozwoju moralnego.” Analiza i Egzystencja 8: 85-101.
Google Scholar

Dacka, Monika, and Elżbieta Rydz. 2023. “Personality Traits and the Spiritual and Moral Intelligence of Early Adulthood in Poland: Research Reports.” Religions 14(1): 78. DOI: 10.3390/rel14010078.
Google Scholar

Doliński, Dariusz. 2005. Techniki wpływu społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Eriksson, Py L. et al. 2020. “Identity development in early adulthood.” Developmental Psychology 56(10): 1968-1983. DOI:10.1037/dev0001093.
Google Scholar

Festinger, Leon. 1957. A theory of cognitive dissonance. Peterson: Evanston IL, Row.
Google Scholar

Gilligan, Carol, and Jane Attanucci. 1988. “Two Moral Orientations: Gender Differences and Similarities.” Merrill-Palmer Quarterly 34(3): 223-237.
Google Scholar

Gurba, Ewa. 2011. “Wczesna dorosłość.” In Psychologia rozwoju człowieka, edited by Janusz Trempała, 287-311. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Hogan, Joyce, and Deniz S. Ones. 1997. „Conscientiousness and integrity at work.” In Handbook of personality psychology, edited by Robert Hogan, John A. Johnson, and Stephen R. Briggs, 849-870. Massachusetts: Academic Press. DOI:10.1016/B978-012134645-4/50033-0.
Google Scholar

Kallman, Douglas A., Chris C. Plato, and Jordan D. Tobin. 1990. “The role of muscle loss in the age-related decline of grip strength: Cross-sectional and longitudinal perspective.” The Journals of Gerontology 45: 82-88.
Google Scholar

Kielar, Marzanna B. 2016. „Przeszkody na drodze ku postkonwencjonalnym poziomom moralności i poznania.” Forum Pedagogiczne 2(1): 196-183. DOI: 10.21697/fp.2016.2.11.
Google Scholar

Kilian, Robert. 2020. „Osobowość pracownika a wybór ścieżki kariery zawodowej.” Studia i Prace 178: 53-80. DOI: 10.33119/SIP.2020.178.3.
Google Scholar

Kornas-Biela, Dorota. 2020. „Kształtowanie inteligencji moralnej dzieci jako zadanie wychowawcze rodziców.” In Rodzicielstwo. Ujęcie interdyscyplinarne, edited by Lucyna Bakiera, 99-117. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Kraczla, Magdalena. 2017. „Osobowość jako czynnik zachowań menedżerskich w świetle teorii Wielkiej Piątki.” Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej 105: 195-208.
Google Scholar

Lennick, Doug, and Fred Kiel. 2005. Moral Intelligence. Philadelphia: Wharton University of Pennsylvania.
Google Scholar

Łaguna, Mariola et al. 2014. „Krótki inwentarz osobowości TIPI-P w badaniach polskich.” Roczniki Humanistyczne 17(2): 403-419.
Google Scholar

Łukaszewski, Wiesław. 2004. „Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych.” In Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna, edited by Jan Strelau, 427-440. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Mateusiak, Joanna. 2004. „W poszukiwaniu psychologicznych przejawów duchowości.” Przegląd Psychologiczny 47(1), 33-46.
Google Scholar

Matuszewska, Mirosława. 1997. „Zmiany rozwojowe wczesnej dorosłości.” Forum Psychologiczne 2(1): 31-44.
Google Scholar

Mroczkowska, Dorota. 2013. „Wpływ sumienności i sposobów radzenia sobie w sytuacjach stresowych na jakość życia.” Hygeia Public Health 48(2): 205-210.
Google Scholar

Oleś, Piotr. 2003. Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Rękosiewicz, Małgorzata. 2020. „Czy orientacje życiowe studentów mediują relację między sumiennością jako cechą osobowości a osiągnięciami akademickimi?” Studia Edukacyjne 57: 267-282. DOI: 10.14746/se.2020.57.19.
Google Scholar

Robbins, Stephen P., and Timothy A. Judge. 2012. Zachowania w organizacji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Google Scholar

Roberts, Brent et al. 2007. “The Power of Personality: The Comparative Validity of Personality Traits, Socioeconomic Status, and Cognitive Ability for Predicting Important Life Outcomes.” Perspectives on Psychological Science 2: 313-345. DOI:10.1111/j.1745-6916.2007.00047.x.
Google Scholar

Robinson, Oliver C., and Gordon R.T. Wright. 2013. “The prevalence, types and perceived outcomes of crisis episodes in early adulthood and midlife.” International Journal of Behavioral Development 37(5): 407-416. DOI:10.1177/0165025413492464.
Google Scholar

Rogers, Carl R. 1950. “The significance of the self-regarding attitudes and perceptions.” In Feelings and emotions; The Mooseheart Symposium, edited by Martin Reymert, 374-382. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar

Roof, Wade C. 1993. A generation of seekers: The spiritual journeys of the boom generations. New York: Harper Collins.
Google Scholar

Rydz, Elżbieta. 2012. Tendencje rozwojowe religijności młodych dorosłych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Sikorska, Iwona. 2003. „Refleksje nad ludzkim rozwojem.” Profilaktyka uzależnienia i współuzależnienia 3: 16-20.
Google Scholar

Siuta, Jerzy. 2006. Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta R. McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Google Scholar

Spławska, Joanna. 2008. „Poziom rozwoju rozumowania moralnego w świetle badań metodą Lawrence’a Kohlberga.” Przegląd Pedagogiczny 2: 107-120.
Google Scholar

Szarota, Piotr. 1995. „Polska Lista Przymiotnikowa (PLP): Narzędzie do diagnozy pięciu wielkich czynników osobowości.” Studia Psychologiczne 33: 227-255.
Google Scholar

Śmiałek, Sebastian. 2023. „Moralność w okresie wczesnej dorosłości – koncepcja inteligencji moralnej.” Warszawskie Studia Teologiczne 36(1): 170-181. DOI:10.30439/WST.2023.1.10.
Google Scholar

Tanner, Carmen, and Marcus Christen. 2014. “Moral Intelligence – A framework for understanding moral competences.” In Empirically informed ethics: Morality between facts and norms, edited by Marcus Christen et al., 119-136. New York: Springer International Publishing AG.
Google Scholar

Wieradzka-Pilarczyk, Anna. 2015. Tożsamość religijna młodych Polaków. Próba zastosowania koncepcji Koena Luyckxa w obszarze rozwoju religijnego. Poznań: Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Zagórska, Wanda, and Aleksander Łączyński. 2020. „Centralność religijności i personalny charakter relacji z Bogiem a integracja osobowa we wczesnej dorosłości.” In Konteksty religijności i rodziny, edited by Monika Borowska, and Jolanta Kraśniewska, 61-111. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII. DOI: 10.15633/9788374389327.03.
Google Scholar

Zawadzki, Bogdan et al. 1998. Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Podręcznik do polskiej adaptacji. Warszawa: Wydawnictwo Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Google Scholar