Sposoby zapobiegania trudnościom w wyborze szkoły ponadpodstawowej w opinii nauczycieli przedmiotów zawodowych

Katarzyna Pardej

doi:10.21852/sem.1852

Opublikowane: 30.06.2025

Tom 46 Nr 1 (2025)

Sposoby zapobiegania trudnościom w wyborze szkoły ponadpodstawowej w opinii nauczycieli przedmiotów zawodowych

Katarzyna Pardej

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21852/sem.1852

Abstrakt

Uczniowie stojący na III progu edukacyjnym, decydując się na kontynuowanie edukacji w technikum, zobligowani są do wyboru kierunku kształcenia. Wybór ten powinien być podyktowany ich predyspozycjami zawodowymi i zainteresowaniami, które powinny być rozpoznane już w szkole podstawowej. Niewłaściwie podjęta decyzja może mieć dla ucznia konsekwencje w przyszłości w postaci niepowodzeń edukacyjnych, np. nieotrzymania świadectwa potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, które uprawnia do wykonywania zawodu. Zgodnie z danymi CKE w przeciągu trzech ostatnich lat zdawalność na egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie nie przekroczyła 79%, przy czym trudniejsza dla zdających okazała się część praktyczna w porównaniu do części pisemnej. Racjonalnie podjęta decyzja zwiększy zdawalność na egzaminach i zredukuje niepowodzenia edukacyjne. W artykule przedstawiono wyniki badań własnych przeprowadzonych w polskich szkołach średnich, których celem było poznanie sposobów zapobiegania trudnościom w wyborze szkoły ponadpodstawowej w opinii nauczycieli przedmiotów zawodowych. W badaniach jakościowych wykorzystano metodę wywiadu. Analizę materiału badawczego przeprowadzono z wykorzystaniem programu MAXQDA 2022. W opinii nauczycieli przedmiotów zawodowych skutecznych rozwiązań zapobiegających trudnościom w wyborze szkoły ponadpodstawowej i kierunku kształcenia należy szukać zarówno w środowisku rodzinnym, jak i szkolnym. Przedstawiono szereg rozwiązań, których zaimplementowanie w szkole podstawowej i szkole ponadpodstawowej oraz w środowisku rodzinnym usprawniłoby proces decyzyjny i ułatwiłoby przejście do szkoły średniej.

Słowa kluczowe:

polska szkoła średnia, technikum, wybór szkoły ponadpodstawowej, przejście, trzeci próg edukacyjny, doradztwo zawodowe, proces decyzyjny

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Pardej, K. (2025). Sposoby zapobiegania trudnościom w wyborze szkoły ponadpodstawowej w opinii nauczycieli przedmiotów zawodowych. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 46(1), 185–195. https://doi.org/10.21852/sem.1852

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bagnall, Charlotte L., Yvonne Skipper and Claire L. Fox. 2020. “‘You’re in this world now:’ Students’, teachers’ and parents’ experiences of school transition and how they feel it can be improved.” British Journal of Educational Psychology 90(1): 206-226. https://doi.org/10.1111/bjep.12273.
Google Scholar

Curson, Sally, Kevin Wilson-Smith, and Andrew J. Holliman. 2019. “Exploring the experience of students making the transition from primary school to secondary school: An interpretative phenomenological analysis of the role of friendship and family support.” Psychology Teaching Review 25(1): 30-41.
Google Scholar

Czerw, Monika and Klaudia Bielas. 2020. “Rola doradcy zawodowego w kształtowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej w opinii studentów” [The role of the career counselor in the formation of the educational and professional path in the opinion of students]. Edukacja Ustawiczna Dorosłych 4: 79-88.
Google Scholar

Duda, Wioleta and Daniel Kukla. 2012. “Rodzice jako podstawowy determinant wyborów edukacyjno-zawodowych dzieci” [Parents as the primary determinant of children’s educational and career choices]. Doradca Zawodowy 1(14): 32-39.
Google Scholar

Evangelou, Maria et al. 2008. What Makes a Successful Transition from Primary to Secondary School? Nottingham, UK: The Department for Children, Schools and Families. Accessed on: 31 May 2025 https://dera.ioe.ac.uk/id/eprint/8618/1/DCSF-RR019.pdf.
Google Scholar

Galton, Maurice, Ian Morrison and Tony Pell. 2000. “Transfer and transition in English schools: Reviewing the evidence.” International Journal of Educational Research 33(4): 341-363. https://doi.org/10.1016/S0883-0355(00)00021-5m.
Google Scholar

Galton, Maurice and Ros McLellan. 2018. “A transition Odyssey: pupils’ experiences of transfer to secondary school across five decades.” Research Papers in Education 33(2): 255-277. Accessed on: 17 March 2017 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/02671522.2017.1302496.
Google Scholar

Gutman, Leslie M. and Jacquelynne S. Eccles. 2007. “Stage-environment fit during adolescence: Trajectories of family relations and adolescent outcomes.” Developmental Psychology 43(2): 522-537. Accessed on: 31 May 2025 http://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.43.2.522.
Google Scholar

Jindal-Snape, Divya and David J. Miller. 2008. “A Challenge of Living? Understanding the Psycho-social Processes of the Cild During Primary-scecondary Transition Through Resilience and Self-esteem Tehories.” Educational Psychology Review 20(3): 217-236.
Google Scholar

Kamieniecka, Magdalena. 2015. Decyzje edukacyjno-zawodowe uczniów szkół gimnazjalnych. Raport podsumowujący [Educational and career decisions of junior high school students. Summary Report]. Warsaw: Educational Research Institute.
Google Scholar

Klementowska, Aneta. 2018. “Aktywność uczniów w zakresie wyboru drogi edukacyjno-zawodowej na III etapie edukacyjnym” [Activity of students in the choice of educational and professional path at the third educational stage]. Problemy Profesjologii 1: 163-170.
Google Scholar

Mackenzie, Erin, Anne McMaugh and Kerry-Ann O’Sullivan. 2012. “Perceptions of primary to secondary school transitions: Challenge or treat?” Issues in Educational Research 22(3): 298-314. Accessed on: January 2012 https://www.researchgate.net/publication/289230082_Perceptions_of_primary_to_secondary_school_transitions_Challenge_or_threat.
Google Scholar

Monitor Polski. 2023. Announcement of the Minister of Education and Science of 20 January 2023 on the forecast of the demand for employees in vocational education professions on the national and voivodeship labour market (Journal of Laws of 2023, item 145). Accessed on: 1 February 2023 https://dziennikustaw.gov.pl/M2023000014501.pdf.
Google Scholar

Pardej, Katarzyna. 2024. “Difficulties in choosing a secondary school in the opinion of parents” [Trudności w wyborze szkoły ponadpodstawowej w opinii rodziców]. Seminare. Poszukiwania Naukowe 45(1). https://doi.org/10.21852/sem.1819.
Google Scholar

Podwójcic, Krzysztof. 2015. Diagnoza stanu doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych w relacjach dyrektorów szkół i osób realizujących doradztwo [Diagnosis of the state of educational and vocational counseling in junior high schools and high schools in the accounts of school principals and those who carry out counselling]. Warsaw: Educational Research Institute.
Google Scholar

Pointon, Pam. 2000. “Students’ views of environments for learning from the primary to the secondary school.” International Journal of Educational Research 33(4): 375-382.
Google Scholar

Rice, Frances, Norah Frederickson and Joanna Seymour. 2010. “Assessing pupil concerns about transition to secondary school.” British Journal of Educational Research 81(2): 244-263. http://dx.doi.org/10.1348/000709910X519333.
Google Scholar

Richter, Mechthild, Céline Clément and Eric Flavier. 2022. “Is transition an (adult) problem? – experiences of autistic students during the transition from primary to secondary school.” Journal of Research in Special Educational Needs 22(4): 368-379. Accessed on: September 2022 https://nasenjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1471-3802.12574.
Google Scholar

Regulation of the Ministry of National Education of 12 February 2019 on career counselling (Journal of Laws of 2019, item 325). Accessed on: 20 February 2019 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000325/O/D20190325.pdf.
Google Scholar

Smyth, Emer and Ivan Privalko. 2022. “The long road to secondary school: background, home learning environment, and transition difficulties in Scotland.” Research Papers in Education 847-864. https://doi.org/10.1080/02671522.2022.2065520.
Google Scholar

West, Anne et al. 1995. “Parents and the Process of Choosing Secondary Schools: Implications for Schools.” Educational Management and Administration 23(1): 28-38.
Google Scholar

Wojtasik, Bożena. 2011. Podstawy poradnictwa kariery. Poradnik dla nauczycieli [Fundamentals of Career Guidance. A guide for teachers]. Warsaw: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Google Scholar

Visser, Tessa et al. 2023. “What do students need to support their transition to secondary school?” Educational Research 65(3): 320-336. DOI: 10.1080/00131881.2023.2235397.
Google Scholar

Zeedyk, Suzanne M. et al. 2003. “Negotiating the transition from primary to secondary school: Perceptions of pupils, parents and teachers.” School Psychology International 24(1): 67-79. http://dx.doi.org/10.1177/0143034303024001010.
Google Scholar