Giovanni Della Casa i jego An uxor sit ducenda jako przykład szesnastowiecznej literatury mizoginicznej i mizogamicznej

Mariusz Misztal

doi:10.21697/sc.2024.31.1.7

Opublikowane: 2024-11-10

Tom 31 Nr 1 (2024)

Giovanni Della Casa i jego An uxor sit ducenda jako przykład szesnastowiecznej literatury mizoginicznej i mizogamicznej

Mariusz Misztal

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.7

Abstrakt

Giovanni Della Casa (1505-1556), arcybiskup i papieski dyplomata, był autorem łacińskiego traktatu znanego pod tytułem An uxor sit ducenda, który powszechnie uważany jest za niezaprzeczalny dowód na zajadłą mizoginię Della Casy. Obecna analiza utworu, oparta na najnowszych badaniach, proponuje przynajmniej częściową obronę Della Casy przed tą nie do końca sprawiedliwą opinią. Mizoginia Della Casy to często produkt uboczny jego mizogamii. Traktat opisuje trudną, zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet, rzeczywistość życia w aranżowanym przez rodzinę związku oraz krytykuje zasady i konwenanse dotyczące zawierania małżeństw wśród wyższych warstw społecznych. Utwór ten był, być może, symbolicznym pożegnaniem ze świeckim życiem przed wstąpieniem na drogę kariery w Kościele.

Słowa kluczowe:

Giovanni Della Casa, An uxor sit ducenda, mizoginia, mizogamia, aranżowane małżeństwa

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Misztal, M. (2024). Giovanni Della Casa i jego An uxor sit ducenda jako przykład szesnastowiecznej literatury mizoginicznej i mizogamicznej. Saeculum Christianum, 31(1), 95–107. https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.7

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Albanese M., Magliabechi, Antonio (1633-1714), w: Dizionario Biografico degli Italiani, red. R. Romanelli et al., t. 67, Roma 2006, https://www.treccani.it/enciclopedia/antonio-
Google Scholar

magliabechi_ %28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 14.12.2023).
Google Scholar

Braund S.H., Juvenal – misogynist or misogamist?, „The Journal of Roman Studies”, 1992, nr 82, s. 71-86.
Google Scholar

Campana L., Monsignor Giovanni della Casa e i suoi tempi, „Studi storici” (Pisa), 16/1907, s. 3-84, 247-269, 349-580; 17/1908, s. 145-282, 381-606; 18/1909, s. 325-513; 19/1910, s. 343-506.
Google Scholar

Capra G.F., Della eccellenza e dignità delle donne, red. M.L. Doglio, Roma 1988.
Google Scholar

Casotti B., Notizie intorno vita e alla nuova edizione dell’opera di M. Giovanni della Casa, w: G. Della Casa, Opere di mons. Giovanni della Casa copiosa di non più stampa, Firenze 1707, t. 1, s. 1-60.
Google Scholar

Cosentino P., L’invettiva misogina: dal Corbaccio agli scritti libertini del ’600, w: Le scritture dell’ira. Voci e modi dell’invettiva nella letteratura italiana, red. G. Crimi, C. Spila, Roma 2016, s. 29-49.
Google Scholar

Dean T., Fathers and Daughters: Marriage Laws and Marriage Disputes in Bologna and Italy, 1200-1500, w: Marriage in Italy, 1300-1650, red. T. Dean. K.J.P. Lowe, Cambridge 1998, s. 85-106.
Google Scholar

Diaz E., Authority and Misogamy in Boccaccio’s „Trattatello in laude di Dante”, w: Reconsidering Boccaccio: Medieval Contexts and Global Intertexts, red. O. Holmes, D.E. Stewart, Toronto 2018, s. 164-188.
Google Scholar

Historia literatury włoskiej, t. 1: Średniowiecze – Renesans – Barok, red. P. Salwa, wyd. 4 popr., Warszawa 2006.
Google Scholar

Della Casa G., Opere di mons. Giovanni della Casa copiosa di non più stampa, Firenze 1707.
Google Scholar

Della Casa G., Opere di monsignor Giovanni Della Casa. Dopo l’edizione di Fiorenza del MDCCVII. e di Venezia del MDCCXXVIII. molto illustrate e di cose inedite accresciute, red. G. Casotti, A. Seghezzi, Napoli 1733.
Google Scholar

Della Casa G., Poesie italiane e latine, red. M. Leone, Q. Marini, M. Navone, M. Scorsone, Società Editrice Fiorentina 2022.
Google Scholar

Della Casa G., Se s’abbia da prendere moglie (An uxor sit ducenda), tłum. U.E. Paoli, Florence 1944.
Google Scholar

Della Casa G., Una questione piacevolissima: se si debba prendere moglie. Galateo, red. A. di Benedetto, Milano 1992.
Google Scholar

Donna e matrimonio alle origini della Chiesa, red. E. Dal Covolo, Roma 1996.
Google Scholar

Ferraro J.M., Marriage Wars in Late Renaissance Venice, New York 2001.
Google Scholar

Giovanni Della Casa. Ecclesiastico e Scrittore, red. S. Carrai, Roma 2007.
Google Scholar

Giovanni Della Casa. Un seminario per il centenario, red. A. Quondam, Roma 2006.
Google Scholar

I Manganello: La reprensione del Cornazano contra Manganello, red. A. Cornazzano, Exeter 1982.
Google Scholar

Il manganello [attribuito a] Pietro Aretino, red. R. Reim, I. Donfrancesco, Rome 1984.
Google Scholar

Kelso R., The Doctrine for the Lady in the Renaissance, Urbana, Illinois 1956.
Google Scholar

Kristeller P.O., Iter italicum: a Finding List of Uncatalogued or Incompletely Catalogued Humanistic Manuscripts of the Renaissance in Italian and other Libraries, t. 1-6, London–Leiden 1963-1996.
Google Scholar

La Porte J., The Role of Women in Early Christianity, New York 1982.
Google Scholar

Madrigal M.R., Joyful Miss: Gendered Perspectives on Marriage in Renaissance Italy, University of California, Los Angeles 2013, niepublikowana praca doktorska.
Google Scholar

Mutini C., Della Casa, Giovanni (1503-1559), w: Dizionario Biografico degli Italiani, t. 36, Roma 1988, https://www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-della-casa_%28 Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 14.12.2023).
Google Scholar

Per Giovanni Della Casa. Ricerche e Contributi, red. G. Barbarisi, C. Berra. Milano 1997.
Google Scholar

Pissavino P., An uxor sit ducenda: Un’Interpretazione politica, w: Per Giovanni Della Casa. Ricerche e Contributi, red. G. Barbarisi, C. Berra. Milano 1997, s. 469-479.
Google Scholar

Platon, Państwo, Prawa (VII ksiąg), tłum. W. Witwicki, Kęty 1997.
Google Scholar

Prose di Giovanni della Casa e altri trattatisti cinquecenteschi del comportamento, red. A. di Benedetto, Torino 1974.
Google Scholar

Santosuosso A., Vita di Giovanni Della Casa, Roma 1978.
Google Scholar

Sapota T., Juwenalis, Katowice 2009.
Google Scholar

Tanturli G., Che cos’e l’an uxor sit ducenda?, w: Giovanni Della casa, Ecclesiastico e Scrittore, red. S. Carrai, Roma 2007, s. 471-486.
Google Scholar

Vecce C., L’an uxor sit ducenda, w: Per Giovanni Della Casa. Ricerche e Contributi, red. G. Barbarisi, C. Berra. Milano 1997, s. 457-467.
Google Scholar

Vigilante M., Dati, Carlo Roberto (1619-1676), w: Dizionario Biografico degli Italiani, red. R. Romanelli et al., Roma 1987, t. 33. https://www.treccani.it/ enciclopedia/carlo-roberto-dati_(Dizionario-Biografico)/ (dostęp: 16.12.2023).
Google Scholar

Zaccarello M., Il „Corbaccio” nel contesto della tradizione misogina e moralistica medievale: annotazioni generali e proposte specifiche, „Chronique Italiennes web”, 36/2018, nr 2, s. 162-179.
Google Scholar

Zancani D., Misoginia padana del Quattrocento e testi scurrili del Cinquecento: due novi testimoni del „Manganus” ovvero „Manganello”, „Schede Umanistiche”, 1/1995, s. 19-43.
Google Scholar

Mariusz Misztal

https://orcid.org/0000-0001-8173-7829

Afiliacja:

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej, Kraków Polska

Biogram

Mariusz Misztal, historyk i filolog, profesor nauk humanistycznych. Główne zainteresowania naukowe to historia monarchii brytyjskiej oraz zmieniający się na przestrzeni wieków ideał człowieka. Autor m.in., monografii The Ideal and the Real of the Elizabethan Courtier i The Victorian Royal Nursery, 1840-1865.