Makulatura introligatorska w oprawie Księgi urodzonych parafii Piotrowice k. Oświęcimia (1687-1750)

Sylwia Konarska-Zimnicka

doi:10.21697/sc.2024.31.1.9

Published: 2024-11-10

Vol. 31 No. 1 (2024)

Binding waste in the binding of the Register of births from the parish at Piotrowic near Oświęcim (1687-1750)

Sylwia Konarska-Zimnicka

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.9

Abstract

The Diocese Archive in Kielce owns a vast stock of archival documents, including numerous church registers. One of the latest acquisitions is Księga urodzonych [Register of births] from the parish in Piotrowice near Oświęcim (1687-1750). This register of births is typical for the late 17th and the first half of the 18th century, in the form of dudka, in which notes were entered each year from 1685 to 1732. Then, the entries of baptisms end. Later entries are not related to the main purpose of the book. The so-called bookbinding waste paper, which was used to harden the book, also constitutes interesting resource material. For this purpose, three copies of an astrological calendar for the year 1678 were used. Its author was a Krakow scholar named Stanisław Słowakowic. The preserved parts of the pages (some fragments are missing) make it possible to read the symbols used in the calendar. The general condition of the calendars is bad, so that they cannot be read as a whole. However, considering the fact that the calendars used for bookbinding are a very interesting source of knowledge about the daily life of the contemporary society, this discovery is as valuable as the register of births itself.

Keywords:

the Diocese Archive in Kielce, church registers, astrological calendars, bookbinding waste paper

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Konarska-Zimnicka, S. (2024). Binding waste in the binding of the Register of births from the parish at Piotrowic near Oświęcim (1687-1750). Saeculum Christianum. Historical Writings, 31(1), 125–135. https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.9

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bieńkowski T., Dobrzycki J., Staropolski świat nauki. Uczeni i szkoły wobec osiągnięć nowożytnych nauk przyrodniczych, Warszawa 1998.
Google Scholar

Borsa G., Nowo odkryte fragmenty druków Jana Hallera z ok. 1510 r., tłum. J. Pirożyński, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 25/1975, nr 1-2, s. 75-80.
Google Scholar

Bujak G., Kuria diecezjalna w Kielcach w latach 1918-1938. Studium kancelaryjno-archiwoznawcze. Zarys problematyki badawczej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1995, t. 64, s. 49-57.
Google Scholar

Bułhak H., Miscellanea bibliographica. Druki krakowskie XVI w. Hieronim Wietor, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 34-35/1985, nr 1-2, s. 113-119.
Google Scholar

Chachaj J., Powstanie dekanatów w diecezji krakowskiej, „Roczniki Muzeum w Gliwicach”, 11-/12/1997, s. 9-20.
Google Scholar

Chachaj J., Rozwój sieci parafialnej w dekanacie Zator do końca XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1997, t. 68, s. 221-308.
Google Scholar

Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 1957.
Google Scholar

Chrzan T.M., Duszpasterstwo parafialne w dekanacie oświęcimskim w latach 1843-1918, rozprawa doktorska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/19751/1/Chrzan_Duszpasterstwo_parafialne_w_dekanacie_oswiecimskim.pdf (dostęp: 15.09.2023).
Google Scholar

Czarnowska M., Ilościowy rozwój polskiego ruchu wydawniczego 1501-1965, Warszawa 1967.
Google Scholar

Dobrowolski K., Znaczenie metryk kościelnych dla badań naukowych, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, 1920, t. 5, s. 90-110.
Google Scholar

Dobrzyniecka J., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674-1783, Kraków 1975 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, nr 405. Prace Historyczne, z. 53).
Google Scholar

Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 2: Wiek XVII-XVIII, red. J. Pirożyński, Kraków 2000.
Google Scholar

Dudała H., Analiza źródłoznawcza najstarszej księgi metrykalnej z Mszany, w: Tajemnice kompaturek. Ksiega metrykalna z Mszany (1638-1775), red. H. Dudała, Katowice 2016, s. 16-26.
Google Scholar

Froch W., Księgi metrykalne jako ważne i ciekawe źródło historyczne, „Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej”, 1999, t. 2, s. 381-389.
Google Scholar

Gdula E., Rozwój sieci parafialnej w archidiakonacie krakowskim w latach 1325-1358, Lublin 1994 (maszynopis).
Google Scholar

Guldon Z., Księgi metrykalne z XVI-XVIII wieku w archiwach diecezjalnych w Kielcach i Sandomierzu, w: Dzieje Kielecczyzny w historiografii Polski Ludowej. Baza źródłowa, red. Z. Guldon, M.B. Markowski, cz. 1, Kielce 1987, s. 76-94.
Google Scholar

Janik M., Polskie kalendarze astrologiczne epoki saskiej, Warszawa 2003.
Google Scholar

Janik M., Kalendariografia polska od XVI-XVIII wieku. Próba typologii, w: Kalendarze staropolskie, red. I. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 9-52.
Google Scholar

Janik M., Staropolski kalendarz prognostykarski jako urządzenie komunikacyjne, w: Kalendarze staropolskie, red. I. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 117-153.
Google Scholar

Jop R., Metryki parafialne wyznania rzymskokatolickiego − stan wiedzy i potrzeby badawcze, w: Dyplomatyka staropolska − stan obecny i perspektywy badań, red. W. Chorążyczewski, J. Tandecki, Toruń 2011, s. 143-157.
Google Scholar

Kardyś P., Medyński M., Inwentarz akt parafialnych dekanatu Bodzentyn, przechowywanych w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach (cz. I), „Studia Muzealno-Historyczne”, 2017, t. 9, s. 73-112.
Google Scholar

Kocowski B., Prognostyk wrocławski na rok 1502, „Rocznik Biblioteczny”, 14/1970, z. 1-2, s. 97-124.
Google Scholar

Konarska-Zimnicka S., Aksjologia czasu w kontekście średniowiecznej i wczesnonowożytnej, astrologii elekcyjnej (na przykładzie wybranych prognostyków astrologicznych przełomu XV i XVI stulecia), w: Kategorie kultury. Czas, red. M. Bator, M. Krzysztofik, Z. Trzaskowski, Olsztyn 2015, s. 227-241.
Google Scholar

Konarska-Zimnicka S., Ekonomia a gwiazdy podług wybranych almanachów krakowskich doby przedkopernikańskiej, w: O przeszłości. Czasy, miejsca, ludzie, red W. Kowalski, Kielce 2016, s. 229-239.
Google Scholar

Konarska-Zimnicka, „Wenus panią roku, Mars towarzyszem…”. Astrologia w Krakowie XV i początku XVI wieku, Kielce 2018.
Google Scholar

Kopiec J., Księga chrztów w Wysokiej z XVIII w. jako źródło historyczne, „Głos Olesna”, 10/1978, s. 49-58.
Google Scholar

Kowalski W., Znaczenie archiwów parafialnych w badaniach nad dziejami przedrozbiorowymi, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2001, t. 75, s. 19-63.
Google Scholar

Kryńska K., Traktaty Postliminium cometarum oraz Quaestio meteorologica de cometis Stanisława Słowakowica na tle piśmiennictwa astronomicznego XVII wieku, rozprawa doktorska https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/4543/0000-DR-122630-praca.pdf?sequence=1 (dostęp: 12.09.2023).
Google Scholar

Krzysztofik M., Studium z dziejów krakowskich kalendarzy astrologicznych XVII wieku. Almanachy Stanisława Słowakowica jako podstawa uogólnień, Kraków 2010.
Google Scholar

Kuklo C., Ocena wartości źródłowej rejestrów metrykalnych parafii św. Krzyża w Warszawie w XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 1990, t. 18, s. 205-227.
Google Scholar

Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej do 1795, t. 1-4, Kraków 1998-2002.
Google Scholar

Kumor B., Granice (archi)diecezji krakowskiej (1000-1939), „Prawo Kanoniczne: Kwartalnik Prawno-Historyczny”, 1963, t. 6, nr 1-4, s. 535-556.
Google Scholar

Kumor B., Jakim celom służyły księgi parafialne, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 1975, t. 7, s. 299-304.
Google Scholar

Kumor B., Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 14/1966, nr 1, s. 65-75.
Google Scholar

Latocha S., Powrót do archiwum. Etnologiczna lektura metryk Kościoła rzymskokatolickiego, „Zeszyty Wiejskie”, 2014, t. 19, s. 215-225.
Google Scholar

Lewicka-Kamińska A., Dwa nieznane druki polskie XVI wieku, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 22/1972, nr 1-2, s. 37-38.
Google Scholar

Lewicka-Kamińska A., Kalendarz na rok 1503, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 29/1979, nr 1-2, s. 55-58.
Google Scholar

Lewicka-Kamińska A., Rzut oka na oprawy książkowe w Krakowie, „Roczniki Biblioteczne”, 16/1972, z. 1-2, s. 49-64.
Google Scholar

Łepkowski J., Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa, Warszawa 1863.
Google Scholar

Małek E., Marcina Stanisława Słowakowica Nowy i stary kalendarz świąt rocznych i biegów niebieskich na rok pański MDCLXXXIX, Warszawa 2017.
Google Scholar

Mendykowa A., Dzieje książki polskiej na Śląsku, Wrocław 1991.
Google Scholar

Moskal T., Historia ksiąg metrykalnych kościoła katolickiego na ziemiach polskich, „Archiwariusz. Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu”, 1/2005, s. 55-84.
Google Scholar

Noga Z., Słowakowic Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa–Kraków 1999-2000, s. 74-75.
Google Scholar

Ocieczek R., O różnych aspektach badań literackiej ramy wydawniczej w książkach dawnych, w: O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. R. Ocieczek, Katowice 1990, s. 7-19.
Google Scholar

Ocieczek R., Rama utworu, w: Słownik literatury staropolskiej. (Średniowiecze – Renesans – Barok), red. T. Michałowska, współudz. B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław 1990, s. 684-688.
Google Scholar

Olszewski D., Wprowadzenie historyczne, w: Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej, Kielce 1999, s. 19-50.
Google Scholar

Pietrzyk Z., Stanisław Słowakowic, w: Złota księga Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. J. Miklaszewska, J. Mizera, Kraków 2000, s. 106-108.
Google Scholar

Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974.
Google Scholar

Potkowski E., Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2000.
Google Scholar

Potkowski E., Piśmiennictwo masowe w początkach epoki nowożytnej. „Iudicia astrologica” z Krakowa, „Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi. Studia i Materiały”, 2002, t. 20, s. 17-25.
Google Scholar

Potkowski E., Wojciech Grabowski z Sierpca i jego kalendarz astrologiczny („Iudicium astrologicum”) na rok 1539, „Notatki Płockie”, 1987, t. 19, nr 2, s. 7-11.
Google Scholar

Rachwała P., Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskim w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582-1900, Lublin 2019.
Google Scholar

Rachwała P., Księgi metrykalne i stanu cywilnego (do 1900 roku) w archiwach parafialnych Lubelszczyzny, Lublin 2021.
Google Scholar

Samsonowicz H., Archiwa parafialne i ich przydatność do badań nad dziejami Mazowsza, w: Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego, red. J. Krochmal, Warszawa 2015, s. 60-65.
Google Scholar

Szczepaniak J., Katalog duchowieństwa diecezjalnego zestawiony na podstawie krakowskich ksiąg święceń (1646-1789), t. 3: N-S, Kraków 2008.
Google Scholar

Skrzyniarz R., Archiwum Diecezjalne w Kielcach, „Archiva Ecclesiastica”, 2007, t. 4, s. 137-141.
Google Scholar

Szwejkowska H., Książka drukowana XV-XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław–Warszawa 1987.
Google Scholar

Tabeau L., Dwa nieznane druki z oficyny Marka Szarffenberga w Krakowie z roku 1545 i 1546, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 15/1964, nr 1-2, s. 55-60.
Google Scholar

Tegumentologia polska dzisiaj, red. A. Wagner, Toruń 2015.
Google Scholar

Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2013.
Google Scholar

Wyżga M., Księgi metrykalne parafii podkrakowskich z XVI-XVIII w., „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”, 2010, t. 2, s. 126-142.
Google Scholar

Sylwia Konarska-Zimnicka

zimnicka@ujk.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-8337-1637

Affiliation:

Instytut Historii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab. prof. UJK Sylwia Konarska-Zimnicka, pracownik Instytutu Historii UJK w Kielcach. Zainteresowania badawcze – historia nauki średniowiecznej i wczesnonowożytnej (astronomia, astrologia, medycyna), historia kultury średniowiecznej i wczesnonowożytnej; edytorstwo źródeł historycznych.