Sprawy operacyjne aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej wymierzone w jezuitów Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej (1953-1989)

Mateusz Ihnatowicz

doi:10.26142/stgd-2020-029

Published: 2021-03-06

Vol. 47 (2020)

Operational matters of the security apparatus of the Polish People's Republic against Jesuits in the Greater Poland-Masovia Province (1953-1989)

Mateusz Ihnatowicz

Gdańsk Studies

Section: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2020-029

Abstract

The article presents various operational cases that the security apparatus brought against the Jesuits from particular outposts of the Greater Poland-Masovia Province of the Jesus Society during the People's Poland. Knowledge in this area was obtained on the basis of many years of research and analysis of documents left by the Security Service in the archives of the Institute of National Remembrance. The article lists areas of interest of the security apparatus of the Jesuit order, as well as individual monks. The analysis of the documentation showed that the Ministry of Security wanted to know the whole life of the religious. The majority of the security apparatus was interested in current pastoral work and contacts with various social groups on many levels.

Keywords:

security, Jesuit Order, Roman Catholic Church, Polish People's Republic, Communism, the recent history of Poland

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Ihnatowicz, M. (2021). Operational matters of the security apparatus of the Polish People’s Republic against Jesuits in the Greater Poland-Masovia Province (1953-1989). Gdańsk Studies, 47, 147–162. https://doi.org/10.26142/stgd-2020-029

Cited by / Share

References

Archiwum Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy (AIPN By): 069/1262, t. 1-2 (pdf).
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (AIPN Ki): 014/1074; 015/730, t. 4.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie (AIPN Lu): 010/35, cz.1- 2 (pdf); 018/173; 020/331.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN BU): 01283/40 (pdf); 01283/1061 (pdf); 01283/1062 (pdf); 01283/1063 (pdf); 01283/1069 (pdf); 01283/1100 (pdf); 01283/1102 (pdf); 01283/1105 (pdf); 01283/1106 (pdf); 01283/1107, cz. 2 (pdf); 01283/1109 (pdf); 01283/1122 (pdf); 01283/1126 (pdf); 001708/3534 (pdf); 0608/278 (pdf); 0364/121 (pdf); 01283/1065, cz. 1 (pdf); 0608/277 (pdf); 0202/2, t. 1; 01283/903 (pdf).
Google Scholar

Błaszak, T., Wydz. IV KWMO MO/WUSW w Szczecinie w latach 1962-1989 (struktura, kadry, działalność), w: Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945-1989, red. ks. T. Ceynowa - P. Knap, Szczecin 2010, s. 51-65.
Google Scholar

Cenckiewicz, S., Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929-2010), Poznań 2010.
Google Scholar

Chinciński, T., Aparat bezpieczeństwa wobec zakonu jezuitów w Toruniu i Bydgoszczy w latach 1945-1989. Metody pracy operacyjnej i strategia działania, „Ateneum Kapłańskie” 144 (2005), s. 6-26.
Google Scholar

Graczyk, R., Tropem SB. Jak czytać teczki, Kraków 2007.
Google Scholar

Ihnatowicz, M., Prowincja Wielkopolska-Mazowiecka Jezuitów w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa (1945-1989). Praca doktorska wykonana w Instytucie Historii pod kierunkiem dr. hab. Bogusława Górki, prof. UG, Uniwersytet Gdański Wydział Historyczny, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Kamiński, Ł., Lingua securitatis, w: Wokół teczek bezpieki – zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2006, s. 393-397.
Google Scholar

Musiał, F., Podręcznik bezpieki, Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970-1989), Kraków 2007.
Google Scholar

Ruzikowski, T., Wstęp, w: Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945-1989), red. T. Ruzikowski, Warszawa 2004, s. 4-22.
Google Scholar

Wąsowicz, J., Jak gdańska SB inwigilowała duszpasterstwa stanowo-zawodowe. Kryptonim „Niwa”, w: Kościół w godzinie próby 1945-1989. Nieznane dokumenty i świadectwa, red. T. Balon-Mroczka - J. Szarek, Kraków 2006, s. 354-363.
Google Scholar

Zając, E., TEOK, TEOB, TEOP, czyli inwigilacja permanentna, w: R. Dyrcz i in., Teczka Ewidencji Operacyjnej na Księdza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, Kraków 2009, s. 25-68.
Google Scholar

Mateusz Ihnatowicz

mateuszihnatowicz@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-8059-101X

Affiliation:

Instytut Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr Mateusz Ihnatowicz – ur. 1984, doktor nauk humanistycznych, historyk dziejów najnowszych Polski, archiwista, muzealnik. Od 2020 r. główny specjalista ds. merytorycznych w Instytucie Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku. W latach 2016-2020 specjalista ds. naukowych i edukacji w Muzeum Piaśnickim w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie. W latach 2008-2012 archiwista w Instytucie Pamięci Narodowej w Gdańsku.

27 lipca 2015 r. obronił pracę doktorską pt. „Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka Jezuitów w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa (1945-1989)” (Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2015).

Autor monografii: „Villa Musica. Dzieje gniazda rodziny Panków w zarysie” (Muzeum Piaśnickie w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie, Wejherowo 2016). Konsultant naukowy publikacji: Tomasz Mering, „Las Piaśnicki. Fabularyzowany komiks historyczny” (Muzeum Piaśnickie w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie, Wejherowo 2016).

Publikował artykuły oraz recenzje w recenzowanych i punktowanych czasopismach naukowych: „Universitas Gedanensis”, „Almanach Historyczny”, „Studia Gdańskie”, „Roczniki Teologiczne”, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie”, „Pro Fide Rege et Lege”.

Publikował również w: „Rodzina Osowska”, „Płyń pod prąd”, www.ekumenizm.pl, www.endecja.pl, www.interia360.pl, www.radziejowkujawski.vgh.pl, www.swiatpl.com.

W kręgu jego zainteresowań znajdują się dzieje chrześcijaństwa, zakon jezuitów, nowe ruchy religijne, dzieje ideologii totalitarnych (faszyzm, narodowy socjalizm, komunizm), historia filozofii, historia muzyki oraz klasycy myśli humanistycznej.

Mieszka w Gdańsku.