Redystrybucja ludności w diecezjach. Wyzwania dla polskich rodzin w perspektywie zmiany społecznej

Przemysław Śleszyński

doi:10.21697/snr.2023.62.2.3

Opublikowane: 2023-12-30

Tom 27 Nr 2(62) (2023)

Redystrybucja ludności w diecezjach. Wyzwania dla polskich rodzin w perspektywie zmiany społecznej

Przemysław Śleszyński

Studia nad Rodziną

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/snr.2023.62.2.3

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych tendencji demograficznych w Polsce w podziale na rzymskokatolickie diecezje terytorialne. Jednostki te rzadko są przedmiotem analiz, a badania tego typu mogą być przydatne z punktu widzenia ewolucji ważnej społecznie funkcji diakonicznej Kościoła (posługa, dobroczynność, wspieranie jednostek, rodzin i wspólnot lokalnych, działania na rzecz chorych i ubogich, pomoc w potrzebie itp.). W analizach wykorzystano dane GUS z ostatnich dwóch spisów powszechnych (2011, 2021), które z 1 km siatki grid lub z gmin przeliczono do tych jednostek kościelnych. Wykazano wzrost diecezji, w których znajdują się ośrodki tzw. wielkiej piątki (Warszawa oraz Kraków, Poznań, Trójmiasto i Wrocław) oraz depopulację i silne starzenie się populacji niemal we wszystkich pozostałych diecezjach. Spodziewana dalsza depopulacja generuje poważne wyzwania dla polityki społecznej i lokalnej, związane z problemami w obszarze edukacji, dostępności do usług, transportu, opieki zdrowotnej i senioralnej, a także dla samorządów. Istotną rolę w łagodzeniu tych napięć mogą odegrać organizacje lokalne, w tym głęboko zakorzenione w miejscowych społecznościach Kościoły.

Słowa kluczowe:

geografia ludności, procesy demograficzne, struktura wieku, depopulacja, diecezja

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Śleszyński, P. (2023). Redystrybucja ludności w diecezjach. Wyzwania dla polskich rodzin w perspektywie zmiany społecznej. Studia Nad Rodziną, 27(2(62), 19–32. https://doi.org/10.21697/snr.2023.62.2.3

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Dziewoński K., Kosiński, L.A., Rozwój i rozmieszczenie ludności Polski w XX wieku. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.
Google Scholar

Eberhardt P., Regiony wyludniające się w Polsce, „Prace Geograficzne”, t. 148, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 1989.
Google Scholar

Gałązka A., Procesy społeczno-gospodarcze na poziomie lokalnym. Zróżnicowania i długookresowe trendy zmian przestrzennych w Polsce. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2013.
Google Scholar

Gawryszewski A., Ludność Polski w XX wieku, „Monografie”, t. 5, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Górny A., Śleszyński P., Exploring the spatial concentration of foreign employment in Poland under the simplified procedure, “Geographia Polonica” 2019, vol. 92, iss. 3, s. 331-345. https://doi.org/10.7163/GPol.0152
Google Scholar

GUS, Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2020, Informacje sygnalne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2021.
Google Scholar

Kaczmarek K.M., Reprodukcja albo wymieranie. Wybrane wskaźniki dynamiki stanu kapłańskiego Kościoła katolickiego w Polsce, [w:] J. Kaczmarek (red.), Między socjologią a filozofią i teologią. Księga jubileuszowa dla Profesora Józefa Baniaka z okazji siedemdziesięciolecia urodzin oraz czterdziestolecia pracy naukowo-badawczej, Wyd. Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM w Poznaniu, Poznań 2019, s. 307-327.
Google Scholar

Kantor-Pietraga I., Systematyka procesu depopulacji miast na obszarze Polski od XIX do XXI wieku, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Google Scholar

Komornicki T., Szejgiec-Kolenda B., Wiśniewski R., Duma P., Maruniak E., Rozmieszczenie uchodźców z Ukrainy w przestrzeni Polski – wstępne informacje na podstawie nadanych numerów PESEL, Reflection Papers, 6, PAN Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Warszawa 2022.
Google Scholar

Korcelli P., Gawryszewski A., Potrykowska A., Przestrzenna struktura ludności Polski. Tendencje i perspektywy. „Studia KZPK PAN”, t. 98, Warszawa 1992.
Google Scholar

Kotowska E., Zmiany demograficzne w Polsce – jakie wyzwania rozwojowe przyniosą?, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Google Scholar

Kowalewski A., Markowski T., Śleszyński P. (red.), Studia nad chaosem przestrzennym. T. 1-3, „Studia KPZK PAN”, t. 182(1-3), Warszawa 2018.
Google Scholar

Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Stryjakiewicz T. (red.), Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2014.
Google Scholar

Kurek S., Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2008.
Google Scholar

Kurek S., Wójtowicz M., Gałka J., The Population Ageing Process in Functional Urban Areas. Demographic Trends and Migration Patterns, Springer, Cham 2020.
Google Scholar

Okabe A., Boots B., Sugihara K., Spatial Tessellations: Concepts and Applications of Voronoi Diagrams, Wiley, New York 2000.
Google Scholar

RRL, Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2021-2022, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa 2023.
Google Scholar

Sadłoń W., Religijny kapitał społeczny. Kapitał społeczny a Kościół katolicki w społecznościach lokalnych w Polsce, Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy, Saarbrücken 2014.
Google Scholar

Sadłoń W., Procesy demograficzne i religijność w Polsce [notatka z konferencji w siedzibie Sekretariatu Episkopatu Polski w dniu 21 lutego 2020], Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. W. Zdanowicza, Warszawa 2020. https://www. iskk.pl/images/stories/Instytut/dokumenty/Seminarium_Demograficzne_Notatka.pdf (dostęp: 24.11.2023).
Google Scholar

SRKDP, Relacja z Ogólnopolskiego Sympozjum „Małżeństwo, rodzina i demografia – obawy i nadzieje” w dniu 3 grudnia 2022 r., Stowarzyszenie Rodzin Katolickich diecezji płockiej, Płock 2022; https://plockierodziny.pl/malzenstwo-rodzina-i-demografia-konferencja-w-plocku (dostęp: 24.11.2023).
Google Scholar

Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł., Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika, Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2018.
Google Scholar

Szpakowski M.K. (red.), Kościół katolicki w Polsce Organizacja, zarządzanie, funkcje społeczne, Knowledge Innovation Center Sp. z o.o., Zamość 2013.
Google Scholar

Szukalski P., Depopulacja – konsekwencje dla rynku pracy, „Rynek Pracy”, 2017, nr 1, s. 11-19.
Google Scholar

Szukalski P., Depopulacja – wybrane konsekwencje dla lokalnej polityki społecznej, „Polityka Społeczna”, 2019, nr 10, s. 10-15.
Google Scholar

Szukalski P., Przestrzenne zróżnicowanie starości demograficznej we współczesnej Polsce, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny” 2020, nr 7, s. 1-7.
Google Scholar

Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Delimitacja Obszarów Strategicznej Interwencji państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych, „Prace Geograficzne”, t. 260, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2017.
Google Scholar

Śleszyński P., Demograficzne wyzwania rozwoju regionalnego, „Studia KPZK PAN”, 2018, t. 183, 225-247.
Google Scholar

Śleszyński P., Koncepcja nowego wskaźnika atrakcyjności migracyjnej i jego zastosowania, „Czasopismo Geograficzne”, 2020, t. 91, z. 1-2, s. 37-58.
Google Scholar

Śleszyński P., Migracje wewnętrzne, [w:] Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2022-2023, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa 2024, s. 113-134.
Google Scholar

Śleszyński P., Procesy i struktury demograficzne w diecezjach, [w:] Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Dane za rok 2022, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza, Warszawa 2023, s. 49-56.
Google Scholar

Śleszyński P., Sadłoń W., Kowalski M., Łysoń P., Żukowski T., Prażmo, Ł., Rola terytorialnego zakorzenienia historycznego w kształtowaniu praktyk religijnych w parafiach katolickich w Polsce, „Przegląd Geograficzny”, t. 95, z. 4, s. 369-395.
Google Scholar

Wesołowska M., Wsie zanikające w Polsce. Stan, zmiany, modele rozwoju, Wyd. UMCS, Lublin 2018.
Google Scholar

Węcławowicz G., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Korcelli P., Śleszyński P., Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku, „Monografie”, 6, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2006.
Google Scholar

Zaborowski Ł., Korekta układu województw – ku równowadze rozwoju, Instytut Sobieskiego, Warszawa 2023.
Google Scholar