Abstract

Artykuł przedstawia główne założenia streetworkingu, zwanego też uliczną pracą socjalną. Ta forma wspierania ludzi w sposób szczególny wykluczonych społecznie – dotkniętych bezdomnością, uzależnionych od alkoholu czy narkoty-ków, prostytuujących się i dzieci ulicy – od pewnego czasu staje się w Polsce coraz bardziej popularna. Jej początki sięgają pierwszej połowy XX wieku tak na świecie, jak i w Polsce, gdzie jej idee propagowali tacy pedagodzy jak Janusz Korczak czy Kazimierz Lisiecki. Streetworking nawiązuje także to najważniejszych założeń pracy socjalnej: indywidualnego podejścia do wspomaganego, poszanowania jego godności, prawa do samostanowienia, uszanowania jego prawa do podejmowania decyzji, także braku zgody na przyjęcie pomocy. Jak prekursorzy pracy socjalnej z końca XIX wieku zwracali uwagę na znaczenie diagnozy środowiskowej jako warunku świadczenia skutecznej pomocy, tak streetworking koncentruje się na tymże środowisku, dosłownie dzieje się w nim. Uliczni pomagacze w kontakcie ze wspieranymi pozbawieni są tej symbolicznej bariery biurka, która czyniłaby z nich urzędników, i wchodzą do obcego sobie środowiska, by w nim szukać ludzi wykluczonych i proponować im wsparcie. Działania te mają na celu podjęcie próby przywrócenia ludzi wykluczonych, stygmatyzowanych społeczeństwu, ale proces ten odbywa się w sposób, w tempie i w czasie wybranym przez wspomaganego. Także określenie zakresu udzielanej pomocy należy do tego, kto ją przyjmuje, nawet w sytuacji, gdy pomagający mógłby zrobić dla niego dużo więcej. Wymienione wyżej grupy osób, do których udają się streetworkerzy, to ludzie wykluczeni społecznie, ale także z niewielkimi perspektywami powrotu do tego społeczeństwa. Jest to szczególnie dramatyczne w przypadku dzieci i młodzieży. Instytucje pomocy społecznej i edukacji wielu z nich nie mają wiele do zaoferowania. Tymczasem streetworking wydaje się adekwatną odpowiedzią przynajmniej na część ich po-trzeb, a z pewnością na te najistotniejsze: potrzebę akceptacji, szacunku, bycia dostrzeganym i słuchanym.