Ewolucyjny argument z rozumu przeciwko naturalizmowi a idea emergencji. Zarys problematyki

Piotr Bylica

doi:10.21697/spch.2024.60.A.17

Opublikowane: 2024-12-31

Tom 60 Nr 2 (2024)

Ewolucyjny argument z rozumu przeciwko naturalizmowi a idea emergencji. Zarys problematyki

Piotr Bylica

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2024.60.A.17

Abstrakt

Mianem „ewolucyjnego argumentu z rozumu przeciwko naturalizmowi” określa się tu argumentację, którą współcześnie sformułowali przede wszystkim Clive Staples Lewis, Alvin Plantinga oraz Victor Reppert. Jej sednem jest twierdzenie, że uznanie wiarygodności władz poznawczych człowieka nie daje się pogodzić z naturalistycznym obrazem świata. Problem polega na tym, że naturalistyczna koncepcja pochodzenia naszych władz poznawczych tłumaczy ich genezę przez odwołanie ostatecznie do czynników czysto fizykalnych, w szczególności nieintencjonalnych, czyli do charakterystyk nieadekwatnych w stosunku do aktów poznawczych. W artykule przedstawiono sformułowania tego argumentu, dokonane przez trzech wymienionych autorów, ze wskazaniem na podobieństwa i różnice między tymi trzema wersjami. Następnie argument został poddany ocenie w kontekście idei emergencji. Zarysowana została możliwa odpowiedź na pytanie: czy idea emergencji obala wspomniany argument? Dokonane zostało rozróżnienie na empiryczną ideę emergencji i ideę emergencji, rozszerzoną o aspekt metafizyczny. Rozpatrzona została także kwestia, czy negatywny argument z rozumu przeciwko naturalizmowi może być uznany również za argument pozytywny na rzecz określonego stanowiska metafizycznego, a jeśli tak, to jakiego. Ostatecznie okazało się, że idea emergencji w dowolnej z dwóch wymienionych postaci nie stanowi wsparcia dla naturalistycznej wizji rzeczywistości, a w przypadku wersji rozszerzonej o założenie naturalizmu jest wrażliwa na ewolucyjny argument z rozumu przeciwko naturalizmowi.

----------------------------------------

Zgłoszono: 30/06/2024. Zrecenzowano: 7/09/2024. Zaakceptowano do publikacji: 5/11/2024.

Słowa kluczowe:

naturalizm filozoficzny, argument z rozumu, ewolucyjny argument przeciwko naturalizmowi, Clive S. Lewis, Alvin Plantinga, Victor Reppert, emergencja

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

<< < 1 2 3 4

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bylica, P. (2024). Ewolucyjny argument z rozumu przeciwko naturalizmowi a idea emergencji. Zarys problematyki. Studia Philosophiae Christianae, 60(2), 173–198. https://doi.org/10.21697/spch.2024.60.A.17

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bassham, G. (2015). Introduction. W G. Bassham (red.), C.S. Lewis’s Christian Apologetics. Pro and Con. Brill – Radopi. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004301658
Google Scholar

Beilby, J. (red.). (2002). Naturalism Defeated? Essays on Plantinga’s Evolutionary Argument against Naturalism. Cornell University Press.
Google Scholar

Beversluis, J. (1985). C.S. Lewis and the Search for Rational Religion. William B. Eerdman Publishing Company.
Google Scholar

Dawkins, R. (1997). Ślepy zegarmistrz czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Głąb, A. (2006). Alvina Plantingi ewolucyjny argument przeciwko naturalizmowi. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 19-40.
Google Scholar

Inwagen, P. van. (2019). Argument C.S. Lewisa przeciwko naturalizmowi. Roczniki Filozoficzne, 67(2), 169-183. DOI: https://doi.org/10.18290/rf.2019.67.2-8
Google Scholar

Jacórzyński, W. (2003). O wiatrakach i czarodziejach: Obłęd z perspektywy późnego Wittgensteina. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 3(47), 51-70.
Google Scholar

Lewis, C.S. (1952). Cudy. Wprowadzenie ogólne. Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Lewis, C.S. (1993). Cudy. W C.S. Lewis, Bóg na ławie oskarżonych (9-27). Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów PALABRA – Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Lewis, C.S. (2002). Pogrzeb wielkiego mitu. W: C.S. Lewis, Rozważania o chrześcijaństwie (100-112). Oficyna Wydawnicza LOGOS.
Google Scholar

Lewis, C.S. (2010). Cuda. Rozważania wstępne. Media Rodzina.
Google Scholar

Lewis, C.S. (2012). Pusty wszechświat. W C.S. Lewis, Aktualne sprawy (125-134). Oficyna Wydawnicza LOGOS.
Google Scholar

Oppy, G. (2022). Anti-naturalistic arguments from reason. Roczniki Filozoficzne, 70(2), 15-35. DOI: https://doi.org/10.18290/rf2201.2
Google Scholar

Plantinga, A. (1993). Warrant and Proper Function. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/0195078640.001.0001
Google Scholar

Plantinga, A. (2004). Ewolucyjny argument przeciwko naturalizmowi. Roczniki Filozoficzne, 52(1) 399-413.
Google Scholar

Plantinga, A. (2023). Gdzie naprawdę jest konflikt. Nauka, religia i naturalizm. PWN.
Google Scholar

Poczobut, R. (2000). Superweniencja: zarys problematyki. Filozofia Nauki, 8(2), 25-44.
Google Scholar

Reppert, V. (1989). The Lewis-Anscombe Controversy: A Discussion of the Issues. Christian Scholar’s Review, 19, 32-48.
Google Scholar

Reppert, V. (1999). The Argument from Reason. Philo, 2(1), 33-45. DOI: https://doi.org/10.5840/philo1999214
Google Scholar

Reppert, V. (2000). Reply to Parsons and Lippard on the Argument from Reason, Philo, 3(1), 76-89. DOI: https://doi.org/10.5840/philo2000319
Google Scholar

Reppert, V. (2003a). Causal Closure, Mechanism, and Rational Inference. Philosophia Christi, 3(4), 473-484. DOI: https://doi.org/10.5840/pc20013244
Google Scholar

Reppert, V. (2003b). Several Formulations of the Argument from Reason. Philosophia Christi, 5(1), 9-33. DOI: https://doi.org/10.5840/pc2003512
Google Scholar

Reppert, V. (2003c). Some Supernatural Reasons Why My Critics Are Wrong. Philosophia Christi, 5(1), 77-89. DOI: https://doi.org/10.5840/pc2003516
Google Scholar

Reppert, V. (2005). The Green Witch and the Great Debate: Freeing Narnia from the Spell of the Lewis-Anscombe Legend. W G. Bassham, J.L. Walls (red.), The Chronicles of Narnia and Philosophy: The Lion, the Witch, and the Worldview (260-272). Open Court.
Google Scholar

Reppert, V. (2015). The Argument from Reason Defended. W G. Bassham (red.), C.S. Lewis’s Christian Apologetics. Pro and Con (75-89). Brill – Radopi. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004301658_007
Google Scholar

Reppert, V. (2022). Niebezpieczna idea C.S. Lewisa. Filozoficzna obrona argumentu z rozumu. Fundacja Prodoteo.
Google Scholar

Wittgenstein, L. (1965). The Blue and Brown Books. Harper Colophon Books.
Google Scholar