WYOBRAŻENIE SACRUM W KULTURZE TRADYCYJNEJ  I WSPÓŁCZESNEJ

Halina Mielicka-Pawłowska

Opublikowane: 2015-12-31

Tom 13 Nr 4 (2015)

WYOBRAŻENIE SACRUM W KULTURZE TRADYCYJNEJ I WSPÓŁCZESNEJ

Halina Mielicka-Pawłowska

Abstrakt

Na bazie koncepcji fenomenologicznych zawartych w pracach Mircea Eliadego, Rudolfa Otto oraz Emila Durkheima porównane zostały systemy wierzeniowe odnoszące się do wyobrażeń sacrum istniejących w XIX i w pierwszej połowie XX w. oraz pod koniec XX w. i na początku XXI w. Tradycyjny system wierzeń, oparty o materiał etnograficzny i folklorystyczny charakteryzowała zasada solidarności łącząca wyobrażenia Boga, przyrody i człowieka. W opozycji do tej zasady antysacrum ukonkretniane było w wierzeniach demonologicznych, wiary w diabła oraz pojawienie się chaosu kosmicznego wtedy, gdy została naruszona zasada solidarności łącząca Boga, człowieka i przyrodę. Schemat wyobrażeń współczesnych, początku XXI w., ukonkretniał sacrum poprzez związek Boga z przyrodą traktowany jako gwarancja istnienia świata. Człowiek przeciwstawia się temu porządkowi wtedy, kiedy niszczy przyrodę, co traktowane jest jako zło moralne, a także tworzy idealną, wirtualną rzeczywistość, określaną pojęciem awatara, przeciwstawianą ustanowionemu przez Boga porządkowi wszechświata. Wyobrażenia antysacrum obejmują więc przekonania ludzi, że naruszenie solidarności łączącej Boga (Absolut, Transcendens) i przyrodę jest spowodowane działaniem człowieka, który tworzy własną rzeczywistość i w ten sposób przyczynia się do zaistnienia końca świata.

Słowa kluczowe:

sacrum, antysacrum, kultura tradycyjna, kultura współczesna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Mielicka-Pawłowska, H. (2015). WYOBRAŻENIE SACRUM W KULTURZE TRADYCYJNEJ I WSPÓŁCZESNEJ. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 13(4). Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/ucs/article/view/3069

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Berger P.L. (2005),Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar

Boguszewski R. (2011), Przesądy wciąż żywe. Komunikat z badań. CBOS, nr 130.
Google Scholar

Boguszewski R. (2014), Religijność a zasady moralne. Komunikat z badań. CBOS, nr 15.
Google Scholar

Boguszewski R. (2015), W co wierzą Polacy, w: M. Grabowska(red.), Religijność i kościół w 10 lat po śmierci Jana Pawła II. Opinie i Diagnozy CBOS, nr 3: 49–59.
Google Scholar

Boguszewski R. (2012), Zmiany w zakresie wiary i religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II. Komunikat z badań. CBOS, nr 49.
Google Scholar

Chlewiński Z. (2002),Fundamentalizm w aspekcie psychologiczno-religijnym.[w:] T. Gadacz, B. Milerski (red.),Religia. Encyklopedia PWN, t. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: 126–127.
Google Scholar

Czarnowski S. (1956), Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego.[w:] Tenże, Studia z historii kultury. Dzieła t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 88–107.
Google Scholar

Dobroczyński B.(2009), Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar

Dobroczyński B. (1997), New Age. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Doktór T. (2001), New Age i fundamentalizm.[w:] I. Borowik, T. Doktór, Pluralizm religijny i moralny w Polsce. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 201–226.
Google Scholar

Epstein M. (1999), Post-ateizm. From apophatic theology to “minimal religion”.[w:] M. Epstein, A. Genis, V. G. Slobodanka, Russian postmodernism. New perspectives on post-soviet culture, New York – Oxford: Berghahn Books: 345–277.
Google Scholar

Kaźmierak Z.A. (2003), Sacrum – fenomen wykreowany. Przestrzeń inteligibilna oraz inne czynniki ewokujące doświadczenie Nadprzyrodzonego.[w:] E. Przybył wprowadzenie i red. Nadprzyrodzone. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 73–82.
Google Scholar

Konecki K.T. (2005), Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Kroh A. (2014),Wesołego Alleluja Polsko Ludowa, czyli o pogmatwanych dziejach chłopskiej kultury plastycznej na ziemiach polskich. Warszawa: Iskry.
Google Scholar

Macnaghten P., Urry J. (2005), Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Mariański J. (2010), Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Studium socjologiczne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Mariański J. (2014), Wiara i wierzenia Polaków w niestabilnej nowoczesności. Analiza socjologiczna. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Mielicka H. (1995), Kultura obyczajowa mieszkańców wsi kieleckiej w XIX i XX wieku. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna in. Jana Kochanowskiego.
Google Scholar

Mielicka H. (2009), Angelizm jako religia ponowoczesna, [w:] H. Mielicka (red.) Folklor i folkloryzm w zglobalizowanym społeczeństwie polskim. Kielce: Panzet: 80–89.
Google Scholar

Możdżyński P.(2004), Duchowość ponowoczesna. Ruch Reiki w Polsce. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar

O niektórych aspektach świadomości końca wieku. Komunikat z badań (1997), CBOS, nr 163. Omyła-Rudzka Małgorzata, Postawy wobec zwierząt. Komunikat z badań (2013), CBOS, nr 79.
Google Scholar

Paleczny E. (2015), Typy tożsamości ludycznej w cyberprzestrzeni. „Zabawy i Zabawki. Studia Antropologiczne”, nr 13: 77–88.
Google Scholar

Posłuszna E. (2012), Ekstremizm ekologiczne. Źródła – przejawy – perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Ricoeur P. (1986), Symbolika zła. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Google Scholar

Rogińska M. (2014), Sacrum ponowoczesne. Nauka i nowa duchowość w poszukiwaniu całości.„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica”,vol. 1: 51–68.
Google Scholar

Roguska B. (2012), Społeczne postawy wobec wyznawców różnych religii. Komunikat z badań. CBOS, nr 130.
Google Scholar

Stark R., Glock Ch.Y., Wymiary zaangażowania religijnego.[w:] Socjologia religii. Antologia tekstów. Wybór i opracowanie Władysław Piwowarski, Kraków: Wydawnictwo Nomos: 182–187.
Google Scholar

Styk J. (2004), Religijność chłopów (tradycyjna i współczesna).[w:]M. Libiszowska-Żółtkowska i J. Mariański (red.) Leksykon socjologii religii, Warszawa: Verbinum: 336–339.
Google Scholar

Thomas W.I., Znaniecki F. (1976), Chłop polski w Europie i Ameryce. t. 1, Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Zając P. (2003), „Nadprzyrodzone” w kulturze ludowej.[w:] E. Przybył (red.), Nadprzyrodzone, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 85–98.
Google Scholar