Kat, ofiara i świadek w "Śmierci i dziewczynie" Romana Polańskiego

Aleksandra Piętka

doi:10.21697/zk.2023.10.13

Opublikowane: 2023-12-31

Nr 10 (2023)

Kat, ofiara i świadek w "Śmierci i dziewczynie" Romana Polańskiego

Aleksandra Piętka

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.13

Abstrakt

The Perpetrator, the Victim, and the Bystander in Roman Polanski’s Death and the Maiden (1994)

This paper analyzes the cinematographic means used by Roman Polanski in Death and the Maiden to portray the characters of the movie and the relationship between them. It discusses how Polanski toys with the thriller convention to create a cognitive dissonance in the viewer and uses artistic devices to reflect the process of restoring the identity by the protagonist. In particular, the author examines the frame of the movie and its compositional and semantic functions and compares selected scenes with René Magritte’s paintings to show how the director depicts the experience of the main character and the blurring of boundaries between the perpetrator and the victim. Also, colors, props, and landscape motifs associated with each character are analyzed to explain their symbolic and dramatic function in the film.

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Piętka, A. (2023). Kat, ofiara i świadek w "Śmierci i dziewczynie" Romana Polańskiego. Załącznik Kulturoznawczy, (10), 249–280. https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.13

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bellantoni Pati, Czerwień – kolor kofeiny, w: eadem, Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie, przeł. M. Dańczyszyn, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2010.
Google Scholar

Bielik-Robson Agata, Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość, „Teksty Drugie” 2004, nr 5(89).
Google Scholar

Carroll Noël, Problem z gwiazdami filmowymi, w: Fotografia i filozofia. Szkice o pędzlu natury, red. S. Walden, przeł. I. Zwiech, Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Caruth Cathy, Unclaimed Experience. Trauma, Narrative, and History, Johns Hopkins University Press, Baltiomre 1996.
Google Scholar

Costa-de-Beauregard Raphaëlle, From Screen to Flesh: The Language of Colour in “The Belly of an Architect”, w: Question of Colour in Motion Picture: From Paintbrush to Pixel, ed. by W. Everett, Peter Lang, Oxford–New York 2007.
Google Scholar

Czochaj Małgorzata, Film i dramat. „Śmierć i dziewczyna” Romana Polańskiego, „Images” 2009–2010, t. 7., nr 13–14.
Google Scholar

Dopartowa Mariola, Labirynt Polańskiego, Rabid, Kraków 2003.
Google Scholar

Ebert Roger, Death and the Maiden, „Chicago Sun-Times”, 13.01.1995. Numer dostępny również online: https://www.rogerebert.com/reviews/death-and-the-maiden-1995 (dostęp 12.12.2021).
Google Scholar

Elm Michael, Screening Trauma: Reflections on Cultural Trauma and Cinematic Horror in Roman Polanski’s Filmic Oeuvre, w: The Horrors of Trauma in Cinema: Violence Void Visualization, ed. by M. Elm, K. Kabalek, J.B. Köne, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne 2014.
Google Scholar

Everett Wendy, Mapping Colour: An Introduction to the Theories and Practices of Colour, w: Question of Colour in Motion Picture: From Paintbrush to Pixel, ed. by W. Everett, Peter Lang, Oxford–New York 2007.
Google Scholar

Hinson Hal, Death and the Maiden, „The Washington Post”, 13.01.1995. Numer dostępny również online: https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/deathandthemaidenrhinson_c004a0.htm (dostęp 12.12.2021).
Google Scholar

Hybiak Mariusz, W matni symbolicznego. Filmowa twórczość Romana Polańskiego w świetle współczesnej psychoanalizy, Avalon, Kraków 2019.
Google Scholar

Karkiewicz Magdalena, Metalepsa jako strategia narracyjna w dziełach literackich i filmowych, „Załącznik Kulturoznawczy” 2015, nr 2.
Google Scholar

Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa 1991.
Google Scholar

Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
Google Scholar

Marin Louis, Na marginesach obrazu: zobaczyć głos, w: idem, O przedstawieniu, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
Google Scholar

Mazierska Ewa, Roman Polanski (and Others) on Trial, „Studies in Eastern European Cinema” 2022, Vol. 13, DOI: 10.1080/2040350X.2022.2088135.
Google Scholar

Mazierska Ewa, Roman Polanski: The Cinema of a Cultural Traveller, I.B. Tauris, London–New York 2007.
Google Scholar

Meuris Jacques, René Magritte: 1898–1967, transl. by M. Scuffil, Taschen, Cologne 1990.
Google Scholar

Midding Gerard, Being Merciless, w: Roman Polanski: Interviews, ed. by P. Cronin, University Press of Mississippi, Jackson 2005.
Google Scholar

Mitosek Zofia, Opowiadanie i ironia, w: eadem, Co z tą ironią?, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2013.
Google Scholar

Paquet Marcel, René Magritte: 1898–1967. Thought Rendered Visible, Taschen, Köln 2000.
Google Scholar

Pawłowska-Jądrzyk Brygida, Syndrom Makbeta, czyli gdy możliwość staje się koniecznością, w: Możliwość i konieczność w kulturze. Idee, narracje, interpretacje, red. B. Pawłowska-Jądrzyk, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2017.
Google Scholar

Piętka Aleksandra, Jonasz Stern. Ten, który przeżył sam siebie, w: Polscy artyści żydowskiego pochodzenia w powojennej Polsce (1945–1989) [katalog wystawy w Galerii Opera], Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2014.
Google Scholar

Polański Roman (reż.), Śmierć i dziewczyna, scenariusz: Ariel Dorfman, Rafael Yglesias, producenci: Josh Kramer, Thom Mount, Capitol Films, Channel Four Films USA–Wielka Brytania–Francja 1994.
Google Scholar

Roudaut Jean, A Grand Illusion, w: Magritte, ed. by D. Abadie, Distributed Art Publishers, New York 2003.
Google Scholar

Rusinek Michał, Retoryka obrazu. Przyczynek do percepcyjnej teorii figur, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2021.
Google Scholar

Stachówna Grażyna, Roman Polański i jego filmy, PWN, Warszawa–Łódź 1994.
Google Scholar

Umland Anne, This is How Marvel Begins. Brussels 1926–1927, w: Magritte: The Mystery of the Ordinary. 1926–1938, ed by A. Umland, Museum of Modern Art, New York 2013.
Google Scholar

Vachaud Laurent, Ben Hur’s Riding Crop, w: Roman Polanski: Interviews, ed. by P. Cronin, University Press of Mississippi, Jackson 2005.
Google Scholar

Watkins Liz, The (Dis)Articulation of Colour: Cinematography, Femininity, and Desire in Jane Campion’s “In the Cut”, w: Question of Colour in Motion Picture: From Paintbrush to Pixel, ed. by W. Everett, Peter Lang, Oxford–New York 2007.
Google Scholar

Zamochnikoff Frédéric, Bonnotte Stéphane, Polański. Na rozdrożu światów, Cyklady, Warszawa 2006.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Claudius Matthias, Death and the Maiden, https://www.wikiwand.com/pl/%C5%9Amier%C4%87_i_dziewczyna_(pie%C5%9B%C5%84) (dostęp 5.02.2022).
Google Scholar

Lubicki Leszek, Najpiękniejsze nokturny w malarstwie polskim, Niezlasztuka.net, 11.12.2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/najpiekniejsze-nokturny-w-malarstwie-polskim/ (dostęp 12.12.2021).
Google Scholar

Michalewska Adrianna, Mengele stał się symbolem. Wywiad z Christopherem Machtem, Granice.pl, 9.11.2020, https://www.granice.pl/publicystyka/christopher-macht-wywiad-joseph-mengele/1587/1 (dostęp 5.02.2022).
Google Scholar

Vinella Edition, Słowniczek muzycznych określeń wykonawczych, http://dur-moll.pl/slownik/slownik.htm (dostęp 5.02.2022).
Google Scholar

Winkel Frans Willem, Post Traumatic Anger: Missing link in the wheel of misfortune, Wlp., Nijmegen 2007, https://www.researchgate.net/publication/254836420_Post_traumatic_anger_Missing_link_in_the_wheel_of_misfortune (dostęp 12.05.2022).
Google Scholar

Wygant Bobbie, Ben Kingsley ‘Death And The Maiden’ 12/3/94, Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=Vpbvxj0dFeg&t=21s (dostęp 5.02.2022).
Google Scholar