„Rzeźbiłem, żeby im przypomnieć, że jestem człowiekiem” Grzegorz Pecuch

Katarzyna Chrudzimska-Uhera

doi:10.21697/an.12129

Data publikacji : 2023-05-16

Nr 6 (2022)

„Rzeźbiłem, żeby im przypomnieć, że jestem człowiekiem” Grzegorz Pecuch

Katarzyna Chrudzimska-Uhera

https://orcid.org/0000-0001-6283-4682

DOI: https://doi.org/10.21697/an.12129

Abstrakt

Grzegorz Pecuch (1923–2008) należy do pierwszego pokolenia uczniów Antoniego Kenara, nauczycieli rzeźby w Państwowym Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem (obok m.in. Władysława Hasiora i Antoniego Rząsy). Urodził się i dorastał we wsi Florynka, na Łemkowszczyźnie. Jako dojrzały artysta, wielokrotnie podkreślał, że rodzinna ziemia ukształtowała jego wrażliwość i szczególny, bliski związek z naturą. Takie wypowiedzi artysty oraz fakty z biografii posłużyły w niniejszym artykule za istotny kontekst dla próby interpretacji wojennego okresu jego twórczości. Do analizy wybrano dwa dzieła Grzegorza Pecucha – rzeźby Konik i Lew z ok. 1944 r., obiekty szczególne, stworzone przez młodego artystę podczas pobytu na przymusowych robotach w Niemczech. Po latach Pecuch wspominał, że w tamtym trudnym czasie rzeźbienie pozwalało mu na zachowanie człowieczeństwa. Kontakt z drewnem przywoływał pamięć o Łemkowszczyźnie i rodzinnym domu. Twórczość była wyrazem niezgody i oporu wobec rzeczywistości. Podejmując próbę odczytania treści wojennych dzieł Pecucha oparto się na koncepcji estetyki antropologicznej, której autorka – Magdalena Popiel, postuluje umieszczenie twórcy na pierwszym planie zainteresowań badacza, a analizę tekstów autopoietycznych traktuje jako badania podstawowe.

Słowa kluczowe:

rzeźba polska 2. poł. XX w., drewno, Zakopane, Łemkowszczyzna, estetyka antropologiczna, II wojna światowa

Inne teksty tego samego autora

Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk, Od Redakcji , Artifex Novus: Nr 5 (2021): Numer tematyczny: Zakopane - historia, kultura i sztuka
Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Kłopotliwa klasyka , Artifex Novus: Nr 1 (2017): Numer tematyczny: Sztuka na Mazowszu
Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Przekląć lubię – tak po góralsku. O góralach, Tatrach i Zakopanem z Bartłomiejem Jureckim rozmawia Katarzyna Chrudzimska-Uhera , Artifex Novus: Nr 5 (2021): Numer tematyczny: Zakopane - historia, kultura i sztuka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Chrudzimska-Uhera, K. (2023). „Rzeźbiłem, żeby im przypomnieć, że jestem człowiekiem” Grzegorz Pecuch. Artifex Novus, (6), 120–129. https://doi.org/10.21697/an.12129

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Bibliografia

Adamiecki Wojciech, Zanim zaśpiewa drzewo, „Ty i Ja” 1970, nr 11(127), s. 24–27.

Пецух Григорій, З мого минулого (спогади), „Ватра” 1993, nr 1(2), s. 10-11.

Pecuch Grzegorz, Wydobyłem rzeźbę z lasu, oprac. Zdzisława Zegadłówna, Nowy Sącz 1987.

Pecuch Grzegorz, Moja droga do szkoły rzeźbiarskiej w Zakopanem, mpis, b.d., nlb, archiwum prywatne rodziny Pecuchów.

Chrudzimska-Uhera Katarzyna, „Barwa drewna”. O kryteriach oceny i interpretacji twórczości rzeźbiarzy zakopiańskich w polskiej krytyce artystycznej i wystawiennictwie od zakończenia II wojny światowej do wystawy Sztuka Ludowa w 30-leciu PRL, „Saeculum Christianum”, t. 28, 2021, s. 122–142. DOI: https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.10

Chrudzimska-Uhera Katarzyna, Pomiędzy milczeniem a ludowością, czyli o tym, czy sztuka Rząsy to jest sztuka Rząsy. Wstęp do badań nad twórczością Antoniego Rząsy, w: Dłutem. Piórem. Rząsą. Antoniemu Rząsie w stulecie urodzin, red. Magda Ciszewska-Rząsa, Marcin Rząsa, Zakopane 2020, s. 43–59.

Chrudzimska-Uhera Katarzyna, Rytm Natury. O życiu i rzeźbiarstwie Grzegorza Pecucha (1923-2008), Warszawa 2022.

Czerni Krystyna, Ucieczka na pustynię. Jerzy Nowosielski (1923–2011) jako nowicjusz studyckiej Ławry św. Jana Chrzciciela we Lwowie [październik 1942–lipiec 1943], w: Rola monasterów w kształtowaniu kultury ukraińskiej w wiekach XI–XX, red. Agnieszka Gronek, Alicja Nowak, Kraków 2012, s. 311–348.

Kudelska Dorota, Dukt pędzla. Biografia intelektualna Jacka Malczewskiego, Lublin 2008.

Nieścioruk Jarosław, Polityka zagraniczna Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1918–1923, „Annales Universitatis Mariae Curie- Skłodowska”, t. 11–12, 1997–1998, s. 381–409.

Popiel Magdalena, Artysta awangardowy – między arcyludzkim a nieludzkim. Próba estetyki antropologicznej, „Teksty Drugie” 2011, nr 6, s. 49–73.

Popiel Magdalena, „Artysta jest obecny”. Problem tożsamości artysty nowoczesnego i ponowoczesnego, Białystok 2018.

Попович Володимир, Григорій Пецух. Нарис життя і творчости, „Між Сусідами. Альманах Фундації св. Володимира Хрестителя Київської Руси / Między Sąsiadami. Almanach Fundacji Świętego Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej”, t. 5–6, 1995–1996, s. 65–79.

Wilk Anna, Łemkowie. Między integracją a rozproszeniem (1918–1989), Warszawa 2019.