WSPOMAGANIE STRATEGII  RADZENIA SOBIE ZE STRESEM  U OSÓB ZE SPEKTRUM AUTYZMU  KROKIEM KU USPRAWNIANIU KOMUNIKACJI

Agnieszka Hamerlińska; Jacek J. Błeszyński

doi:10.21697/fp.2023.1.07

Opublikowane: 2023-09-01

Tom 13 Nr 1 (2023)

WSPOMAGANIE STRATEGII RADZENIA SOBIE ZE STRESEM U OSÓB ZE SPEKTRUM AUTYZMU KROKIEM KU USPRAWNIANIU KOMUNIKACJI

Agnieszka Hamerlińska , Jacek J. Błeszyński

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2023.1.07

Abstrakt

Celem poniższego rozdziału jest przybliżenie problematyki stresu oraz strategii radzenia sobie z nim oraz odniesienie opisywanych zjawisk do osób ze spektrum autyzmu. Na początek opisane zostaną w zarysie dwie wybrane teorie stresu – pierwsza Richarda Lazarusa i Susan Folkman oraz druga – Stevana Hobfolla. Następnie scharakteryzowane będą strategie radzenia sobie ze stresem. Kolejną część tekstu stanowi krótki przegląd badań nad stresem i sposobami radzenia sobie z nim przez osoby ze spektrum autyzmu i ich rodziny. Rozdział kończą autorskie refleksje na temat wspomagania strategii radzenia sobie ze stresem u osób ze spektrum autyzmu, które mogą w efekcie stosowania usprawniać proces komunikacji.

Słowa kluczowe:

spektrum autyzmu, stres, strategie radzenia, edukacja, komunikacja

Inne teksty tego samego autora

Jacek J. Błeszyński, Jan Niewęgłowski, Od redakcji , Forum Pedagogiczne: Tom 13 Nr 1 (2023): Komunikacja ucznia ze spektrum autyzmu

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Hamerlińska, A., & Błeszyński, J. J. (2023). WSPOMAGANIE STRATEGII RADZENIA SOBIE ZE STRESEM U OSÓB ZE SPEKTRUM AUTYZMU KROKIEM KU USPRAWNIANIU KOMUNIKACJI. Forum Pedagogiczne, 13(1), 93–105. https://doi.org/10.21697/fp.2023.1.07

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aronson E., Wilson T., Akert R. (2007). Psychologia społeczna. Zysk I Ska, Poznań.
Google Scholar

Błeszyński J., Hamerlińska A., Stefańska-Klar R., Rumińska A., Warszawa A., (w druku) Perceived stress and coping strategies in people with ASDs during the Covid-19 pandemic: A study report.
Google Scholar

Błeszyński J.J., Orłowska M. (2015). Poziom partycypacji społecznej rodzin z dziećmi ze spektrum zaburzenia autyzmu, W: Neslušanová S., Niklová M., Jarosz E. (red. nauk.), Sociální pedagogika ve světle společenského, institucionálního a individuálního ohrožení, Institut mezioborových studií, Brno, s. 647-656.
Google Scholar

Banasiak A. (2017). Stres rodzicielski matek dzieci z autyzmem. „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 19, s. 116-126. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2017.19.07
Google Scholar

Dunfirth F. (2004). Przeciw przemocy w terapii. Materiały zebrane przez Zespół do spraw etycznychterapii powołany przez Porozumienie AUTYZM POLSKA. Proaktywne kierowanie trudnymi zachowaniami. Strategie i wskazówki dla członków personelu, W: M. Wroniszewska, M. Wroniszewski, O. Frączak, (red. nauk.) „Autica. Materiały na temat autyzmu”, nr 1, s. 42.
Google Scholar

Gatchel R. (1994). Stres i radzenie sobie z nim. W: B. Parkinson, A. Colman, (red. nauk.) Emocje i motywacja. Zysk i S-ka. Poznań, s. 107-130.
Google Scholar

Gernsbacher, Morton & Morson, Emily & Grace, Elizabeth. (2016). Language and Speech in Autism. „Annual Review of Linguistics”. 2. 10.1146/annurev-linguist-030514-124824. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-linguistics-030514-124824
Google Scholar

Gosztyła T., Prokopiak A., Pasternak J. (2019). Radzenie sobie ze stresem a rozwój potraumatyczny rodziców dzieci ze spektrum autyzmu. „Edukacja, Tchnika, Informatyka”, 1, s. 46-52. DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2019.5.5
Google Scholar

Gruntowski Z. (2000). Nieawersyjne i edukacyjne podejście do zachowań nietypowych. W: Edukacja uczniów. Przewodnik dla nauczycieli, red. M. Orkisz, M. Piszczek, A. Smyczek, J. Szwiec, przeł. M. Kaźmierczak, Warszawa.
Google Scholar

Heszen I., Sęk H., 2008. Zdrowie i stres. W: red. nauk. J. Strelau, D. Doliński, Psychologia. podręcznik akademicki, tom 2, GWP, Gdańsk.
Google Scholar

Hobfoll S.E. (2006). Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Jarvis P.A., Creasley G.L. (1991). Parental stress, coping, and attachment in families with an 18-month-old infant. „Infant Behavior and Development”, 14, 383-395. DOI: https://doi.org/10.1016/0163-6383(91)90029-R
Google Scholar

Kjelgaard M.M., Tager-Flusberg H., An Investigation of Language Impairment in Autism: Implications for Genetic Subgroups, „Language and Cognitive Processes” 2010, 16 (2-3), s. 287-308. DOI: https://doi.org/10.1080/01690960042000058
Google Scholar

Kulmatycki L. (2008). Emocje i stres. W: red. nauk. B. Woynarowska, Edukacja zdrowotna. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Lazarus R., Folkman S. (1984) Stress, appraisal, and coping. New York, Springer.
Google Scholar

Lazarus R.S. (1966). Psychological stress and the coping process. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar

Miniszewska J., Chodkiewicz J. (2013). Zmaganie się z przewlekłą chorobą somatyczną w świetle psychologicznej koncepcji stresu. „Przegląd Lekarski”, 70, 7, s. 448-453.
Google Scholar

Nadachewicz K. (2018). Zachowania trudne dzieci autystycznych – sposoby przezwyciężania. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, 17, nr 1, s. 115-126.
Google Scholar

Pietrowska B. (2013). Proaktywne i reaktywne strategie radzenia sobie z trudnymi zachowaniami u dzieci ze spektrum autyzmu. Studium przypadku. „Konteksty Pedagogiczne”, 1, s. 193-212.
Google Scholar

Pisula E. (1994) Zespół wypalania się sił u rodziców dzieci autystycznych, „Nowiny Pedagogiczne”, 3, 83-89.
Google Scholar

Pisula E. (2004), Stres i depresja u matek a zachowanie dzieci z autyzmem w zmodyfikowanej obcej sytuacji, „Przegląd Psychologiczny”, tom 47, 3, s. 291-304.
Google Scholar

Prokopiak A. (2014). Wychowanie dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. „Annales Universitetis Mariae Curie-Skłodowska”, vol. XXVII, 2, Lublin, s. 51-59. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2014.27.2.51
Google Scholar

Rodgers A.Y. (1993). The assessment of variables related to the parenting behaviors of mothers with young children. „Children and Youth Services Review”, 15, 385-402. DOI: https://doi.org/10.1016/0190-7409(93)90011-W
Google Scholar

Schawrzer R. (2001). Stres, resources and proactive coping. „Applied Psychology. An International Review”, 50, s. 400-407.
Google Scholar

Sekułowicz M. (2013), Wypalanie się sił rodziców dzieci z niepełnosprawnością, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar

Selye H. (1956). The stress of life. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar

Strelau J. (1996) Temperament a stress: Temperament jako czynnik moderujący stresory, stan I skutki stresu oraz radzenie sobie ze stresem. W: red. nauk. Heszen-Niejodek Z, Ratajczak Z., Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 88-130). UŚ, Katowice.
Google Scholar

Strelau J., Jaworowska A. (2020). Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Pracownia Testów Psychologicznych, PTP, Warszawa.
Google Scholar

Suchowierska M., Ostaszewski P., Bąbel P. (2012). Terapia behawioralna dzieci z autyzmem – teoria, badania i praktyka stosowanej analizy zachowania. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Tomaszewski T. (1975). Człowiek i otoczenie. W: red. nauk. T. Tomaszewski, Psychologia. (s. 13-36). Warszawa: PWN.
Google Scholar

Wojciechowska A. (2021). Edukacja osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W: red. nauk. B. Jachimczak. Grupy zróżnicowane w edukacji z perspektywy pedagogiki i pedagogiki specjalnej. Poznań, UAM, s. 205-229.
Google Scholar