Obraz siebie i małżeństwa u współmałżonków osób z niepełnosprawnością ruchową. Perspektywa stygmatyzacji przeniesionej

Stanisława Byra; Monika Parchomiuk

doi:10.21697/fp.2016.1.17

Opublikowane: 2017-01-11

Tom 6 Nr 1 (2016)

Obraz siebie i małżeństwa u współmałżonków osób z niepełnosprawnością ruchową. Perspektywa stygmatyzacji przeniesionej

Stanisława Byra , Monika Parchomiuk

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2016.1.17

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza wyników badań własnych, dotyczących znaczenia stygmatyzacji przeniesionej dla obrazu siebie oraz satysfakcji małżeńskiej partnerów osób z niepełnosprawnością ruchową. Uwzględniając globalny poziom stygmatyzacji przeniesionej, postrzeganej oraz odczuwanej, przeanalizowano jego znaczenie dla wybranych własności obrazu siebie pełnosprawnych współmałżonków oraz doświadczanej przez nich satysfakcji ze związku w zakresie poszczególnych jej aspektów oraz wskaźnika globalnego. W badaniach wzięło udział 85 osób pełnosprawnych. Materiał zebrano za pomocą Kwestionariusza Stygmatyzacji Przeniesionej własnego autorstwa, Skali Samooceny Fittsa oraz Kwestionariusza Dobranego Małżeństwa Plopy. Ustalono, że poziom stygmatyzacji przeniesionej w obu jej wymiarach różnicuje istotnie własności obrazu siebie badanych oraz ich satysfakcję małżeńską. Osoby o wysokim poziomie stygmatyzacji ujawniły relatywnie najwyższy poziom samokrytycyzmu i identyfikacji z własnym Ja, ale również najwyższe wartościowanie poszczególnych sfer Ja. Najkorzystniejszy obraz związku małżeńskiego, ze stosunkowo najwyższym poczuciem intymności oraz podobieństwa, a przy tym najniższym rozczarowaniem, odnotowano u osób mających niski poziom stygmatyzacji w obu jej wymiarach.

Słowa kluczowe:

stygmatyzacja, stygmatyzacja przeniesiona, obraz siebie, satysfakcja małżeńska, niepełnosprawność ruchowa

Inne teksty tego samego autora

Monika Parchomiuk, Katarzyna Ćwirynkało, Agnieszka Żyta, Przygotowanie osób z niepełnosprawnością intelektualną do roli współbadaczy. Propozycja szkolenia w ramach badań włączających , Forum Pedagogiczne: Tom 13 Nr 2 (2023): Wychowanie do pokoju. Między tradycją, ponowoczesnością a nowymi wyzwaniami
Monika Parchomiuk, Inclusive research with people with intellectual disabilities. Current research status analysis , Forum Pedagogiczne: Tom 12 Nr 1 (2022): 100-lecie pedagogiki specjalnej

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Byra, S., & Parchomiuk, M. (2017). Obraz siebie i małżeństwa u współmałżonków osób z niepełnosprawnością ruchową. Perspektywa stygmatyzacji przeniesionej. Forum Pedagogiczne, 6(1), 247–265. https://doi.org/10.21697/fp.2016.1.17

Cited by / Share

Bibliografia

Abraham C., Gregory N., Wolf L., Pemberton R. (2002). Self-esteem, stigma and community participation amongst people with learning difficulties living in the community. „Journal of Community and Applied Social Psychology”, 12 (6), s. 430–443. DOI: https://doi.org/10.1002/casp.695
Google Scholar

Ali A., Hassiotis A., Strydom A., King M. (2012). Self stigma in people with intellectual disabilities and courtesy stigma in family careers: a systematic review. „Research in Developmental Disabilities”, 33 (6), s. 2122–2140.
Google Scholar

Angel S., Buus N. (2011). The experience of being a partner to a spinal cord injured person: a phenomenological-hermeneutic study. „International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being”, 6 (4), s. 1–11. DOI: https://doi.org/10.3402/qhw.v6i4.7199
Google Scholar

Angermeyer M.C., Schulze B., Dietrich S. (2003). Courtesy stigma. A focus group study of relatives of schizophrenia patients. „Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology”, 38 (10), s. 593–602. DOI: https://doi.org/10.1007/s00127-003-0680-x
Google Scholar

Blake H., Lincoln N.B., Clarke D.D. (2003). Caregiver strain in spouses of stroke patients. „Clinical Rehabilitation”, 17 (3), s. 312–317. DOI: https://doi.org/10.1191/0269215503cr613oa
Google Scholar

Blanes L., Carmagnani M.I.S., Ferreira L.M. (2007). Health-related quality of life of primary caregivers of persons with paraplegia. „Spinal Cord”, 45 (6), s. 399–403. DOI: https://doi.org/10.1038/sj.sc.3102038
Google Scholar

Blonder L.X., Langer S.L., Pettigrew L.C., Garrity T.F. (2007). The effects of stroke disability on spousal caregivers. „NeuroRehabilitation”, 22 (2), s. 85–92. DOI: https://doi.org/10.3233/NRE-2007-22202
Google Scholar

Borren I., Tambs K., Idstad M., Ask H., Sundet J.M. (2012). Psychological distress and subjective well-being in partners of somatically ill or physically disabled: the Nord-Trøndelag Health Study. „Scandinavian Journal of Psychology”, 53 (6), s. 475–482. DOI: https://doi.org/10.1111/sjop.12009
Google Scholar

Brzeziński J. (2012). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Camp D., Finlay W.M., Lyons E. (2002). Is low self-esteem an inevitable consequence of stigma? An example from women with chronic mental health problems. „Social Science and Medicine”, 55 (5), 823–834. DOI: https://doi.org/10.1016/S0277-9536(01)00205-2
Google Scholar

Chan R.C. (2000). How does spinal cord injury affect marital relationship? A story from sides of the couple. „Disability and Rehabilitation”, 22 (17), s. 764–775. DOI: https://doi.org/10.1080/09638280050200269
Google Scholar

Chandler M., Kennedy P., Sandhu N. (2007). The association between threat appraisals and psychological adjustment in partners of people with spinal cord injuries. „Rehabilitation Psychology”, 52 (4), s. 470–477. DOI: https://doi.org/10.1037/0090-5550.52.4.470
Google Scholar

Corrigan P.W., Larson J.E., Rüsh N. (2009). Self-stigma and the „why try” effect: impact on life goals and evidence-based practices. „World Psychiatry”, 8 (2), s. 75–81. DOI: https://doi.org/10.1002/j.2051-5545.2009.tb00218.x
Google Scholar

Corrigan P.W., Watson A.C., Baar L. (2006). The self-stigma of mental illness: implications for self-esteem and self-efficacy. „Journal of Social and Clinical Psychology”, 25 (8), s. 875–884. DOI: https://doi.org/10.1521/jscp.2006.25.8.875
Google Scholar

Crocker J., Major B. (1989). Social stigma and self-esteem: the self-protective properties of stigma. „Psychological Review”, 96 (4), s. 608–630. DOI: https://doi.org/10.1037/0033-295X.96.4.608
Google Scholar

Czykwin E. (2007). Stygmat społeczny. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Dagnan D., Waring M. (2004). Linking stigma to psychological distress: testing a social-cognitive model of the experience of people with intellectual disabilities. „Clinical Psychology and Psychotherapy”, 11 (4), s. 247–254. DOI: https://doi.org/10.1002/cpp.413
Google Scholar

Dickson A., O’Brien G., Ward R., Allan D., O’Carroll R. (2010). The impact of assuming the primary caregiver role following traumatic spinal cord injury: an interpretative phenomenological analysis of the spouse’s experience. „Psychology and Health”, 25 (9), s. 1101–1120. DOI: https://doi.org/10.1080/08870440903038949
Google Scholar

Donelan K., Hill C.A., Hoffman C., Scoles K., Feldman P.H., Levine C., Gould D. (2002). Challenged to care: informal caregivers in a changing health system. „Health Aff (Millwood)”, 21 (4), s. 222–231. DOI: https://doi.org/10.1377/hlthaff.21.4.222
Google Scholar

Eccleston C.P., Major B.N. (2006). Attributions to discrimination and self-esteem: the role of group identification and appraisals. „Group Processes and Intergroup Relations”, 9 (2), s. 147–162. DOI: https://doi.org/10.1177/1368430206062074
Google Scholar

Eriksson M., Svedlund M. (2006). ‘The intruder’: spouses’ narratives about life with a chronically ill partner. „Journal of Clinical Nursing”, 15 (3), s. 324–333. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2006.01290.x
Google Scholar

Farzand M., Abidi M. (2013). Effects of mental illness stigma on social identity and social isolation among family caregivers of psychiatric patients. „International Journal of Medical and Pharmaceutical Sciences”, 4 (1), s. 31–40.
Google Scholar

Finlay W.M., Lyons E. (2000). Social categorizations, social comparisons, and stigma: presentations of self in people with learning difficulties. „The British Journal of Social Psychology”, 39 (Pt 1), s. 129–146. DOI: https://doi.org/10.1348/014466600164372
Google Scholar

Goffman E. (2007). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Goldstein S.B., Johnson V.A. (1997). Stigma by association: perceptions of the dating partners of college students with physical disabilities. „Basic and Applied Social Psychology”, 19 (4), s. 495–504. DOI: https://doi.org/10.1207/s15324834basp1904_6
Google Scholar

Hammell K.R.W. (1992). The caring wife: the experience of caring for a severely disabled husband in the community. „Disability and Society”, 7 (4), s. 349–362.
Google Scholar

Hartman-Hall H.M., Haaga D.A. (2002). College student’s willingness to seek help for their learning disabilities. „Learning Disability Quarterly”, 25 (4), s. 263–274.
Google Scholar

Heijer den M., Seynaeve C., Vanheusden K., Duivenvoorden H.J., Vos J., Bartels C.C., Menke-Pluymers M.B., Tibben A. (2011). The contribution of self-esteem and self-concept in psychological distress in women at risk of hereditary breast cancer. „Psychooncology”, 20 (11), s. 1170–1175. DOI: https://doi.org/10.1002/pon.1824
Google Scholar

Jacoby A. (2002). Stigma, epilepsy, and quality of life. „Epilepsy and Behavior”, 3 (6S2), 10–20. DOI: https://doi.org/10.1016/S1525-5050(02)00545-0
Google Scholar

Lucke K.T., Coccia H., Goode J.S., Lucke J.F. (2004). Quality of life in spinal cord injured individuals and their caregivers during the initial 6 months following rehabilitation. „Quality of Life Research”, 13 (1), s. 97–110. DOI: https://doi.org/10.1023/B:QURE.0000015284.95515.17
Google Scholar

MacRae H. (1999). Managing courtesy stigma: the case of Alzheimer’s disease. „Sociology of Health and Illness”, 21 (1), s. 54–70. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9566.t01-1-00142
Google Scholar

Mak W.W., Cheung R.Y. (2008). Affiliate stigma among caregivers of people with intellectual disability or mental illness. „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, 21 (6), s. 532–545. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2008.00426.x
Google Scholar

McCullagh E., Brigstocke G., Donaldson N., Kalra L. (2005). Determinants of caregiving burden and quality of life in caregivers of stroke patients. „Stroke”, 36 (10), s. 2181–2186. DOI: https://doi.org/10.1161/01.STR.0000181755.23914.53
Google Scholar

McPherson Ch.J., Wilson K. G., Chyurlia L., Leclerc Ch. (2011). The caregiving relationship and quality of life among partners of stroke survivors: a cross-sectional study. „Health and Quality of Life Outcomes”, 9 (29),
Google Scholar

DOI: 10.1186/1477-7525-9-29. DOI: https://doi.org/10.1186/1477-7525-9-29
Google Scholar

Moses T. (2009). Stigma and self-concept among adolescents receiving mental health treatment. „American Journal of Orthopsychiatry”, 79 (2), s. 261–274. DOI: https://doi.org/10.1037/a0015696
Google Scholar

Noyman-Veksler G., Weinberg D., Fennig S., Davidson L., Shahar G. (2013). Perceived stigma exposure in schizophrenia: the key role of self-concept clarity. „Self and Identity”, 12 (6), s. 663–674. DOI: https://doi.org/10.1080/15298868.2012.732265
Google Scholar

Parchomiuk M. (2010). Stygmatyzacja przeniesiona – analiza zjawiska w odniesieniu do rodzin osób niepełnosprawnych i chorych. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. 23, s. 55–69.
Google Scholar

Parisé H., Laliberté F., Lefebvre P., Duh M.S., Kim E., Agashivala N., Abouzaid S., Weinstock-Guttman B. (2013). Direct and indirect cost burden associated with multiple sclerosis relapses: excess costs of persons with MS and their spouse caregivers. „Journal of the Neurological Sciences”, 330 (1/2), s. 71–77. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jns.2013.04.007
Google Scholar

Phelan S.M., Griffin J.M., Hellerstedt W.L., Sayer N.A., Jensen A.C., Burgess D.J., Ryn van M. (2011). Perceived stigma, strain, and mental health among caregivers of veterans with traumatic brain injury. „Disability and Health Journal”, 4 (3), s. 177–184. DOI: https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2011.03.003
Google Scholar

Plopa M. (2005). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Post M.W., Bloemen J., Witte de L.P. (2005). Burden of support for partners of persons with spinal cord injuries. „Spinal Cord”, 43 (5), s. 311–319. DOI: https://doi.org/10.1038/sj.sc.3101704
Google Scholar

Shim B., Barroso J., Davis L.L. (2012). A comparative qualitative analysis of stories of spousal caregivers of people with dementia: negative, ambivalent, and positive experiences. „International Journal of Nursing Studies”, 49 (2), s. 220–229. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2011.09.003
Google Scholar

Sultan S. (2011). Stigmatization: addressing self-esteem and personal growth in patients with psychological and physiological illness. „Pakistan Journal of Social Sciences”, 31 (1), s. 29–36.
Google Scholar

Weitzenkamp D.A., Gerhart K.A., Charlifue S.W., Whiteneck G.G., Savic G. (1997). Spouses of spinal cord injury survivors: the added impact of caregiving. „Archives of Physical Medicine and Rehabilitation”, 78 (8), s. 822–827. DOI: https://doi.org/10.1016/S0003-9993(97)90194-5
Google Scholar

Werner P., Heinik J. (2008). Stigma by association and Alzheimer’s disease. „Aging and Mental Health”, 12 (1), s. 92–99. DOI: https://doi.org/10.1080/13607860701616325
Google Scholar

Zhang L., Li W., Liu B., Xie W. (2014). Self-esteem as mediator and moderator of the relationship between stigma perception and social alienation of Chinese adults with disability. „Disability and Health Journal”, 7 (1), s. 119–123. DOI: https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2013.07.004
Google Scholar

Stanisława Byra

stanislawa.byra@poczta.umcs.lublin.pl

Afiliacja:

Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska

Biogram

Stanisława Byra – doktor habilitowana, adiunkt w Zakładzie Metodologii Nauk Pedagogicznych Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Autorka publikacji: Przystosowanie do życia z niepełnosprawnością ruchową i chorobą przewlekłą. Struktura i uwarunkowania (2012), współautorka monografii Stereotypy niepełnosprawności (2010) oraz Zasoby osobiste w chorobach psychosomatycznych (2011). Adres do korespondencji: ul. Narutowicza 12, 20-004 Lublin. Adres e-mail: stanislawa.byra@poczta.umcs.lublin.pl

Monika Parchomiuk

Afiliacja:

Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska

Biogram

Monika Parchomiuk – doktor habilitowana, adiunkt w Zakładzie Socjopedagogiki Specjalnej Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Autorka publikacji: Postawy pedagogów specjalnych wobec seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną (2013), Osobiste i rodzinne korelaty aktywności zawodowej matek dzieci z niepełnosprawnością (2011), współautorka monografii Edukacja i rehabilitacja osób z upośledzeniem umysłowym (2008). Adres do korespondencji: ul. Narutowicza 12, 20-004 Lublin. Adres e-mail: monika.parchomiuk@poczta.umcs.lublin.pl.