Hermeneutyka słabej myśli Gianniego Vattimo jako inspiracja dla pedagogiki religii

Monika Humeniuk

doi:10.21697/fp.2019.2.09

Opublikowane: 2019-09-04

Tom 9 Nr 2/1 (2019)

Hermeneutyka słabej myśli Gianniego Vattimo jako inspiracja dla pedagogiki religii

Monika Humeniuk

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2019.2.09

Abstrakt

W artykule został zaprezentowany projekt słabej pedagogiki religii, inspirowany radykalną hermeneutyką Gianniego Vattimo i kluczową dla niej kategorią kenosis („osłabiania”). Projekt ten zakłada rezygnację z doktryny preambula fidei, z ortodoksji jako mocnej ontologii, narzucającej się w arbitralnych i autorytatywnych sądach oraz apodyktycznych roszczeniach do określania i ustalania obowiązujących uniwersalnie kryteriów epistemologicznych, metafizycznych, antropologicznych czy etycznych. Praxis takiej pedagogiki wiązałoby się z hermeneutycznym w swym charakterze odkrywaniem zbawczego sensu chrześcijańskiego przesłania polegającego na wyzbywaniu się roszczeń do obiektywności oraz na sprowadzaniu kategorii prawdy z zewnątrz (doktryna) do wewnątrz (przeżywanie). Przez bardziej świadomą identyfikację z treścią tradycji, stawianie jej pytań, poszukiwanie i odnajdywanie odpowiedzi wykraczających poza przyjętą ortodoksję i dogmat podmiot odzyskiwać ma autonomię i sprawczość, ma także szansę stawać się dojrzałym i odpowiedzialnym uczestnikiem hermeneutycznej tradycji chrześcijańskiego przekazu. Formuła ta otwiera przed nim przestrzeń specyficznego „mówienia” o doświadczeniu religijnym i jego ekspresji nie tylko w ramach usankcjonowanej dziś tzw. hermeneutyki biblijnej, lecz przede wszystkim na drodze swobodnego eksperymentowania ze słowem, gestem, znakiem i symbolem religijnym, na sposób, w jaki czyni to sztuka, co w silnie zmediatyzowanej (pop)kulturze nie pozostaje bez znaczenia dla recepcji tradycji i identyfikacji z nią.

Słowa kluczowe:

Gianni Vattimo, myśl słaba, pedagogika religii, radykalna hermeneutyka

Inne teksty tego samego autora

Monika Humeniuk, Religia i krytyka – koncepcja Jacquesa Ellula w perspektywie pedagogiki ogólnej , Forum Pedagogiczne: Tom 8 Nr 1 (2018)
Monika Humeniuk, Dariusz Stępkowski, Od redakcji , Forum Pedagogiczne: Tom 9 Nr 2/1 (2019)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Humeniuk, M. (2019). Hermeneutyka słabej myśli Gianniego Vattimo jako inspiracja dla pedagogiki religii. Forum Pedagogiczne, 9(2/1), 119–132. https://doi.org/10.21697/fp.2019.2.09

Cited by / Share

Bibliografia

Artemiuk P. (2016). „Myśl słaba” Gianniego Vattimo a chrześcijaństwo. „Studia nad Rodziną”, 16/1–2 (30–31), s. 447–468.
Google Scholar

Bielik-Robson A. (2013). Przedmowa Deus otiosus: ślad, widmo, karzeł. W: Bielik-Robson A., Sosnowski M. A. (red.). Deus otiosus Nowoczesność w perspektywie postsekularnej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

De Martino E. (1971). Ziemia zgryzoty. Marucha W. (tłum.). Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis (1968). W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Poznań.
Google Scholar

Deus otiosus Nowoczesność w perspektywie postsekularnej. (2013). Bielik-Robson A., Sosnowski M. A. (red.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Folkierska A. (1990). Wychowanie w perspektywie hermeneutycznej. W: Kwieciński Z., Witkowski L. (red.). Ku pedagogii pogranicza. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar

Gnitecki J. (1989). Hermeneutyczna koncepcja pedagogiki. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Google Scholar

Humeniuk M. (2017). Między katechizmem a biblioteką – w stronę inkluzyjnej pedagogiki religii. W: Humeniuk M., Paszenda I. (red.). Między ekskluzja a inkluzją w edukacji religijnej. Wrocław: Instytut pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Humeniuk M. (2018). Religia i krytyka – koncepcja Jacquesa Ellula w perspektywie pedagogiki ogólnej. „Forum Pedagogiczne”, 1, s. 195–212. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2018.1.14
Google Scholar

Humeniuk-Walczak M. (2014). Transgresje w pedagogice religii – między instrumentalizacją a emancypacją edukacji religijnej. W: Paszenda I., Włodarczyk R. (red.). Transgresje w edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Il pensiero debole. (1983). Vattimo G., Rovatti P. A., Amoroso L. (red.). Milan: Feltrinelli.
Google Scholar

Kołakowski L. (2010). Nasza wesoła apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów. Kraków: Znak.
Google Scholar

Kwaśnica R. (2017). Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: IKN.
Google Scholar

LaCocque A., Ricoeur P. (2003). Myśleć biblijnie. Mukoid E., Tarnawska M. (tłum.). Kraków: Znak.
Google Scholar

Löwith K. (2002). Historia powszechna i dzieje zbawienia. Marzęcki J. (tłum.). Kęty: Antyk.
Google Scholar

Milerski B. (2003). Pedagogika religii W: Kwieciński Z., Śliwerski B. (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Milerski B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe CHAT.
Google Scholar

Myśl mocna myśl słaba Hermeneutyka włoska od połowy XX wieku. Antologia tekstów (2015). Surma-Gawkowska M., Zawadzki A. (tłum.). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Nazwać Boga. Teksty Paula Ricoeura (2011). Grzywacz R. (tłum.). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Pareyson L. (2015). Konieczność zwrotu ku mitowi. Sztuka i religia. Zawadzki A. (tłum.). W: Myśl mocna myśl słaba Hermeneutyka włoska od połowy XX wieku. Antologia tekstów. Surma-Gawkowska M., Zawadzki A. (tłum.). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Rogowski C. (1997). Koncepcje katechetyczne po Soborze Watykańskim II. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Rogowski C. (2011). Pedagogika religii. Podręcznik akademicki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Rosik M. (2016). Kościół a synagoga (30–313 po Chr.) na rozdrożu. Wrocław: Chronikon.
Google Scholar

Śliwerski B. (1998). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Tomasik P. (2003). Katechetyka fundamentalna. W: Stala J. (red.). Historia katechezy i katechetyka fundamentalna. Tarnów: Biblos.
Google Scholar

Vattimo G. (2006). Koniec nowoczesności. Surma-Gawłowska M. (tłum.). Kraków: Universitas.
Google Scholar

Vattimo G. (2006). Społeczeństwo przejrzyste. Kamińska M. (tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP.
Google Scholar

Vattimo G. (2010). Wiek interpretacji. Królak S. (tłum.). W: Zabala S. (red.). Przyszłość religii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Vattimo G. (2011). Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii. Kasia K. (tłum.). Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Vattimo G. (2015a). Dialektyka, różnica, myśl słaba. W: Myśl mocna myśl słaba Hermeneutyka włoska od połowy XX wieku. Antologia tekstów. Surma-Gawkowska M., Zawadzki A. (tłum.). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Vattimo G. (2015b). Historia zbawienia, historia interpretacji. W: Myśl mocna myśl słaba Hermeneutyka włoska od połowy XX wieku. Antologia tekstów. Surma-Gawkowska M., Zawadzki A. (tłum.). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Vattimo G., Paterlini P. (2011). Nie być Bogiem. Autobiografia na cztery ręce. Kasia K. (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Monika Humeniuk

monika.humeniuk@uwr.edu.pl
http://orcid.org/0000-0002-9888-3010

Afiliacja:

Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytet Wrocławski Polska

Biogram

doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół hermeneutycznych i krytycznych nurtów w pedagogice religii, problemów socjologii edukacji, socjologii i filozofii religii, religioznawstwa, edukacji międzykulturowej i aksjologicznej. Autorka monografii Wizerunek kobiety w wielokulturowym społeczeństwie Kazachstanu odniesieniem do edukacji międzykulturowej (Toruń 2014) oraz współredaktorka publikacji Sukces jako zjawisko edukacyjne (Wrocław 2017) i Między ekskluzją a inkluzją w edukacji religijnej (Wrocław 2017). Adres korespondencyjny: Instytut Pedagogiki, ul. Dawida 1, 50-527 Wrocław.