Nieochrzczony a kanoniczny proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Adam Bartczak

doi:10.21697/pk.2025.68.1.01

Published: 2025-05-07

Vol. 68 No. 1 (2025)

The Unbaptised and the Canonical Process for Declaration of Marriage Nullity

Adam Bartczak

Canon Law. Legal and Historical Quarterly

Section: Articles and dissertations

https://doi.org/10.21697/pk.2025.68.1.01

Abstract

Canon law is the law of the Church community. It forms an internal normative system, with its subjects being baptized individuals who remain in unity with the community. However, the legal norms also extend to other persons. What is the status of an unbaptized person in canon law, and what is their relationship with procedural law? The analysis undertaken provides answers to these questions. The author focuses on highlighting that canon law incorporates the norms of natural 30 A. Bartczak law, which are grounded in human dignity. This is precisely why, although an unbaptized person is not a subject of canon law, they may, based on their natural capacity, be an active participant in a marriage nullity process. In a marriage nullity process, an unbaptized person has all the rights of a party involved in the process, just as a Catholic does. The unbaptized can serve as a witness in the process, and may also act as a procurator or advocate, provided the bishop approves them ad causam. The only instance in which unbaptized individuals do not have rights is within ecclesiastical offices in the ecclesiastical judiciary.

Keywords:

person, baptism, human dignity, procesual capacity, matrimonial process

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Bartczak, A. (2025). The Unbaptised and the Canonical Process for Declaration of Marriage Nullity. Canon Law. Legal and Historical Quarterly, 68(1), 7–30. https://doi.org/10.21697/pk.2025.68.1.01

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

References

Źródła
Google Scholar

Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 (1983), pars II, s. 1-317. Tekst łacińsko – polski: Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowany przez papież Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.
Google Scholar

CONCILUM VATICANUM II, Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes, (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 1025-1115. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 526-606.
Google Scholar

CONCILUM VATICANUM II, Declaratio de libertate religiosa Dignitatatis humanae, (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 929-941. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 410-421.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 roku, Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Google Scholar

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Rzym 04.11.1950, Dz.U. 1993 r. nr 61, poz. 284.
Google Scholar

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, wyd. 5, Poznań 2002.
Google Scholar

PONTIFICIUM CONSILIUM DE LEGUM TEXTIBUS, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis et interdioecesanis in pertractandis causis nullitatis matrimonii, Romae 2005. Tekst polski w: Komentarz do instrukcji procesowej ,,Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

ARRIETA J. I., Powierzenie urzędu kościelnego, w: Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, tłum. z hiszp. J. Bodzon, Warszawa 2023, s. 133-151.
Google Scholar

BARTCZAK A., Iusiurandum de veritate dicenda w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa, Annales Canonici 11(2015), s. 63-77. DOI: https://doi.org/10.15633/acan.1055
Google Scholar

BARTCZAK A., Officium et ius w kan. 1136 KPK, Prawo Kanoniczne 57(2014) 4, s. 111-125. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.2014.57.4.06
Google Scholar

BERTOLINO R., L’obiezione di coscienza moderna. Per una fondazione costituzionale del diritto di obiezione, Torino 1994.
Google Scholar

CENALMOR D., MIRAS J., Prawo kanoniczne, tłum z hiszp. A. Wójcik, Warszawa 2022.
Google Scholar

D’AURIA A., Gli impedimenti matrimoniali nel Codice di Diritto Canonico della Chiesa latina, Città dela Vaticano 2007.
Google Scholar

DZIERŻON G., Osoba fizyczna, w: Wielka Encyklopedia Prawa, T. 2. Prawo kanoniczne, red. G. Leszczyński, Warszawa 2014, s. 140-141.
Google Scholar

ERLEBACH G., La nullità della sentenza giudiziale «ob ius defensionis denegatum» nella giurisprudenza rotale, Città del Vaticano 1991.
Google Scholar

HERVADA J., Prawo naturalne. Wprowadzenie, Kraków 2011.
Google Scholar

GAŁKOWSKI T., Prawo Boże w kanonistyce, Warszawa 2023.
Google Scholar

GAŁKOWSKI T., Prawo-Obowiązek. Pierwszeństwo i współzależność w porządkach prawnych: kanonicznym i społeczności świeckiej, Warszawa 2007.
Google Scholar

Godność, w: Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/sjp/;2462219 [dostęp: 07.02.2025].
Google Scholar

GÓRALSKI W., Kanoniczna zgoda małżeńska, Gdańsk 1991.
Google Scholar

GRĘŹLIKOWSKI J., Ewolucja norm prawa kanonicznego związanych z pozycją procesową podmiotów uprawnionych do zaskarżenia nieważności małżeństwa, Teologia i Człowiek 11(2008), s. 203-224. DOI: https://doi.org/10.12775/TiCz.2008.011
Google Scholar

GROCHOLEWSKI Z., Pewność moralna jako klucz do lektury norm procesowych, Ius Matrimoniale 3(1998), s. 9-43. DOI: https://doi.org/10.21697/im.1998.3(9).01
Google Scholar

GRZEŚKOWIAK J., Misterium małżeństwa, Poznań 1993.
Google Scholar

KIWIOR W., Pełnomocnicy i adwokaci, w: Komentarz do instrukcji procesowej ,,Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 161-177.
Google Scholar

KRĄPIEC M., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975.
Google Scholar

KRUKOWSKI J., Fakty prawne, w: Leksykon Prawa Kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 763-764.
Google Scholar

LO CASTRO G., Il soggetto e i suoi diritti nell’ordinamento canonico, Milano 1985.
Google Scholar

MIZIŃSKI A., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.
Google Scholar

NAVARRETE U., L’impedimento di ,,disparitas cultus” (can. 1086), w: Aa.Vv., I matrimoni misti, Studi Giuridici XLVII, Città dela Vaticano 1998, s. 107-137.
Google Scholar

NAVARETTE U., Structura iuridica matrimonii secundum Concilium Vaticanum II, Mementum iuridicum amoris coniugalis, Roma 1980.
Google Scholar

PASTWA A., Przymierze miłości małżeńskiej, Ius Matrimoniale 8(2003), s. 5-21. DOI: https://doi.org/10.21697/im.2003.8(14).01
Google Scholar

RODZIŃSKI A., U podstaw kultury moralnej, Warszawa 1999.
Google Scholar

SĄDEL J., Kanoniczne powierzenie urzędu kościelnego w Kodeksach Prawa Kanonicznego z 1917 i 1983 roku. (studium historyczno-prawne), Rzeszów 2008.
Google Scholar

SITARZ M., Osoba, w: Leksykon Prawa Kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 2003-2007.
Google Scholar

SOBAŃSKI R., Kościół – Prawo – Zbawienie, Katowice 1979.
Google Scholar

SOBAŃSKI R., Komentarz do kan. 94–203, w: J. Krukowski, R. Sobański, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 1, Księga I. Normy ogólne, Poznań 2003, s. 160-296.
Google Scholar

SOBAŃSKI R., Znaczenie pojęcia osoby w kanonicznym porządku prawnym, Prawo Kanoniczne 41(1997) 3-4, s. 3-13. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1997.40.3-4.01
Google Scholar

SZTYCHMILER R., Komentarz do kan. 1501–1655, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. J. Krukowski, t. 5, Poznań 2007, s. 123-315.
Google Scholar

ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Suma teologiczna, t. 3, Londyn 1978.
Google Scholar

ZIELIŃSKI S., Rozumienie godności człowieka i jej znaczenie w procesie stanowienia i stosowania prawa. Propozycja testu zgodności regulacji prawnych z zasadą godności człowieka, Przegląd Sejmowy nr 4(153)/2019, s. 107-127. DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2019.54
Google Scholar

ŻUROWSKI M. AL, Prawo Nowego Przymierza, Poznań 1989.
Google Scholar