Recepcja Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku w Polsce w okresie międzywojennym

WOJCIECH GÓRALSKI

doi:10.21697/pk.2017.60.3.01

Opublikowane: 2018-10-07

Tom 60 Nr 3 (2017)

Recepcja Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku w Polsce w okresie międzywojennym

WOJCIECH GÓRALSKI

Prawo Kanoniczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.3.01

Abstrakt

Promulgowanie przez Benedykta XV w 1917 roku Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowiło doniosły moment w historii ustawodawstwa Kościoła Łacińskiego. Ten formalny zbiór prawa, stanowiący syntezę dorobku ustawodawczego Kościoła z dziewiętnastu stuleci, spotkał się z dużym uznaniem w świecie prawniczym. Wejście w życie Kodeksu Prawa Kanonicznego (19 maja 1918 roku) było trudnym zadaniem dla Kościołów lokalnych działających w poszczególnych krajach, między innymi dla Kościoła w Polsce. Obejmowało ono nie tylko dogłębne przestudiowanie przepisów Kodeksu, zwłaszcza przez biskupów, ale także potrzebę dostosowania do tych regulacji obowiązującego prawa partykularnego. Stąd też recepcja Kodeksu Prawa Kanonicznego w poszczególnych Kościołach partykularnych stała się koniecznością. Przyswojenie norm kodeksowych przez Kościoły partykularne, głównie przez synody, odbywało się w kontekście zwiększonej aktywności zarówno doktryny, jak i ośrodków, w których nauczano prawa kanonicznego. Dlatego też, ukazując proces przyjmowania Kodeksu Prawa Kanonicznego w Polsce w wyżej wspomnianym okresie (1918-1939), autor omawia jego przebieg w trzech podstawowych obszarach, w których miał on miejsce: w doktrynie kanonicznej (podręczniki i komentarze do Kodeksu Prawa Kanonicznego), w nauczaniu prawa kanonicznego (na uniwersytetach i seminariach duchownych), a zwłaszcza w Kościołach partykularnych (na przykładzie diecezji płockiej).

Słowa kluczowe:

prawo kanoniczne, KPK, recepcja KPK, doktryna prawa kanonicznego, nauczanie prawa kanonicznego, ustawodawstwo partykularne

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

GÓRALSKI, W. (2018). Recepcja Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku w Polsce w okresie międzywojennym. Prawo Kanoniczne, 60(3), 3–29. https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.3.01

Cited by / Share

Bibliografia

ABRAHAM W., Nowy Kodeks prawa kanonicznego, „Polonia Sacra” 1 (1918), s. 1-28.
Google Scholar

BAR J., Śp. ks. prof. dr Jan Władysław Krzemieniecki. „Polonia Sacra” 8 (1956), s. 217-222.
Google Scholar

BĄCZKOWICZ F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 1-2, Kraków 1923.
Google Scholar

BĄCZKOWICZ F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, wyd. 3 (uzupełnione przez J. Barona i W. Stawinogę), t. 1, Opole 1957; t. 2 i t. 3, Opole 1958.
Google Scholar

BISKUPSKI S., Prawo małżeńskie Kościoła rzymskokatolickiego, Warszawa 1956.
Google Scholar

BISKUPSKI S., Zagadnienie obrońcy węzła, Włocławek 1939.
Google Scholar

BOBER P., Pojęcie tajnej przeszkody małżeńskiej w prawie kanonicznym, Lublin 1935.
Google Scholar

BENSCH T., Wpływ chorób umysłowych na ważność umowy małżeńskiej w prawie kanonicznym, Lublin 1936.
Google Scholar

Cenzury w ogólności i ekskomunika w szczególności według nowego Kodeksu prawa kanonicznego, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 14 (1919), nr 6, s. 57-59.
Google Scholar

Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, AAS 9 (1917), pars II; Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, Praefatione Emi Petri Gasparri et Indice analytico-alphabetico auctus, Typis Polyglottis Vaticanis MCMXVII.
Google Scholar

Constitutiones XL-mae Synodi Dioecesanae Plocensis Anno MCMXXVII diebus nempe 20, 21, 22 Aprilis ab Excellentissimo, Illustrissimo ac Reverendissimo Antonio Juliano Nowowiejski Episcopo Plocensi in Bssilica Cathedrali celebratae, Plociae 1927.
Google Scholar

CORECCO E.,, Die kulturellen und ekklesiologischen Voraussetzungen des CIC, „Archiv für Katholisches Kirecenrecht 152 (1983), p. 7-19.
Google Scholar

CZAJKA S.,, Przedawnienie w prawie kanonicznym, Lublin 1934.
Google Scholar

DZIĘGA A., Charakterystyka przebiegu i postanowień synodu plenarnego w Polsce w 1936 r., w: „Plenitudo legis dilectio”. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin, red. A. DĘBIŃSKI, E. SZCZOT, Lublin 2000, s. 233-259.
Google Scholar

DZIĘGA A., Walor historyczny Pierwszego Synodu Plenarnego w Polsce z 1936 roku, w: Dzieło II Synodu Plenarnego w Polsce, red. S. TYMOSZ, Lublin 2001, s. 27-51.
Google Scholar

FANTAPPIÈ C., Storia del dirito canonico e delle istituzioni della Chiesa, Bologna 2011.
Google Scholar

FELICIANI G., Il nuovo Codice tra fedeltà e novità, w: La normativa del nuovo Codice, red. E. CAPPELINI, Brescia 1983, s. 9-26.
Google Scholar

GÓRALSKI W., ,,Ecclesia semper reformanda”. W nurcie synodów polskich – wczoraj i dziś, w: Oddanie i wytrwałość. Recepcja II polskiego synodu plenarnego, red. W. GÓRALSKI, H. SEWERYNIKAK, Warszawa 2004, s. 41-70.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Korektury rzymskie w uchwałach pierwszego polskiego synodu plenarnego 1926 r., „Prawo Kanoniczne” 33 (1990), nr 1-2, s. 153-173.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Ks. Adam Pęski (1867 – 1930), „Prawo Kanoniczne” 15 (1972), nr 3-4, s. 301 – 310.
Google Scholar

GÓRALSKI W., La canonistica polacca oggi, „Ius Ecclesiae” 24 (2012), nr 2, s. 349-358.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Nauczanie prawa kanonicznego w Seminarium Duchownym w Płocku (1710-2010), „Studia Płockie” 38 (2010), s. 46-71.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Polskojęzyczne podręczniki i komentarze do skodyfikowanego prawa małżeńskiego Kościoła Łacińskiego i Kościołów Wschodnich, „Ius Matrimoniale” 27 (2016), nr 1, s. 5-23.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Przebieg pierwszego polskiego synodu plenarnego (1936) w świetle protokołu synodalnego, „Ateneum Kapłańskie” 79 (1987), z. 2, s. 335-342.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Wydział teologiczny na uniwersytecie. Aspekt historyczno-prawny, „Studia Nauk Teologicznych” 3 (2008), s. 23-47.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Adwokatura w ustawodawstwie kościelnym, Włocławek 1935.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Bierzmowanie w ustawodawstwie kościelnym, „Ateneum Kapłańskie” 49 (1948), s. 433-458; 50 (1949), s. 32-42 i 137-145.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Karne prawo kościelne w nowym Kodeksie, Lwów 1918.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Kompetencje władz w sprawach małżeńskich, „Przegląd Katolicki” 71 (1933), s. 133-136, 149-151, 166-168, 181-184, 213-215, 230-237, 151-164, 271-179, 293-295, 311-313, 373-377, 406-408, 421-424, 454-457.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Notariusz w ustawodawstwie kościelnym, „Collectanea Theologica” 16 (1936), s. 585-636.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Prawo Kanoniczne według nowego Kodeksu, t. 1-2, Lwów 1918.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Prawo Kanoniczne według nowego Kodeksu (w jednym tomie), wyd. 2, Lwów 1921.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Prawo Kanoniczne według nowego Kodeksu (w jednym tomie), wyd. 3 poszerzone, Lwów 1927.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Prawo Kanoniczne (w jednym tomie), wyd. 4 (uzupełnione i skrócone), Warszawa 1948.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Procedura kanoniczna w sprawach małżeńskich, Warszawa 1938.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Proces kanoniczny w nowym Kodeksie, Lwów 1918.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Studium prawa kanonicznego, w: Pamiętnik piątego zjazdu w Lodzi 3 IV-5 IV 1929, Kielce 1929, s. 204-222.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Zagadnienie małżeństwa, Warszawa 1934.
Google Scholar

GRABOWSKI I., Zasady pierwszeństwa w ustawodawstwie kościelnym, Warszawa 1933.
Google Scholar

GRĘŹLIKOWSKI J., Dyskusje nad nauczaniem prawa kanonicznego w seminariach duchownych w Polsce okresu międzywojennego, w: Finis legis Chrystus. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. WROCEŃSKI, J. KRAJCZYŃSKI, Warszawa 2009, s. 417-443.
Google Scholar

HALBAN L., Zasady społeczne nowego kodeksu prawa kościelnego. Próba syntezy, Poznań 1922.
Google Scholar

HALBAN L., Zwiększenie odpowiedzialności karnej w prawie kanonicznym z powodu wyższej społecznej godności winowajcy, „Przegląd Teologiczny” 9 (1928), s. 1-21.
Google Scholar

HEMPEREK P., Kanonistyka polska w 60-leciu wolnej Polski (1918-1978), „Prawo Kanoniczne” 24 (1981), nr 1-2, s. 41-77.
Google Scholar

INSADOWSKI H., Kościelne prawo pogrzebowe, Włocławek 1930.
Google Scholar

INSADOWSKI H., Osoba prawna. Studium prawno-historyczne, Lublin 1927.
Google Scholar

INSADOWSKI H., Separacja małżeńska, Lwów 1928.
Google Scholar

INSADOWSKI H., Ustrój prawny Kościoła katolickiego, Lublin 1926.
Google Scholar

KAŁWA P., Skutki adopcji cywilnej w kościelnym prawie małżeńskim, Lublin 1935.
Google Scholar

KREMIENIECKI J.W., Główne warunki ważności kanonicznego procesu administracyjnego, Kraków 1930.
Google Scholar

KRZEMIENIECKI J.W., Procedura administracyjna w Kodeksie Prawa Kanonicznego, Kraków 1925.
Google Scholar

KRZEMIENIECKI J.W., Przestępstwo apostazji, herezji i schizmy w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Kanon 2314 i jego praktyczne zastosowanie, „Ateneum Kapłańskie” 40 (1937), s. 34-45 i 133-147.
Google Scholar

KRZEMIENIECKI J.W., Z kanonicznej procedury administracyjnej, Kraków 1930.
Google Scholar

KURCZYŃSKI P., De natura et observantia poenarum latae sentantiae, Lublin 1938.
Google Scholar

Małżeństwo w świetle nauki katolickiej. Praca zbiorowa profesorów Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1928.
Google Scholar

MICHIELS G.,, De delictis et poenis. Commentarius libri V Codicis Iuris Canonici, t. 1: De delictis. Canones 2195-2213, Romae-Tornaci 1934.
Google Scholar

MICHIELS G., Normae generales iuris canonici. Commentarius libri I Codicis Iuris Canonici, t. 1-2, Lublin 1929.
Google Scholar

MICHIELS G., Principia generalia de personis in Ecclesia. Commentarius Libri primi Codicis Iuris Canonici. Canones praeliminares 87-106, t. 1-2, Romae-Tornaci 1932.
Google Scholar

MYRCHA M., Dowód ze świadków w procesie kanonicznym, Lublin 1936.
Google Scholar

MYRCHA M., Śp. Ojciec Gommarus a Booischot Michiels, ,,Prawo Kanoniczne” 9 (1966), nr 3-4, p. 429-444.
Google Scholar

NOWOWIEJSKI A.J., List do kapłanów o potrzebie i rodzajach formacji stałej, w: Listy z Tumskiego Wzgórza, cz. II: Pozostałe Listy Pasterskie oraz Orędzia, Dekrety i Zarządzenia, a także fragmenty korespondencji Bł. Abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego z lat 1909-1940, zebrał T. ŻEBROWSKI, red. W. BANASIAK, H. SEWERYNIAK, Płock 2008, s. 122.
Google Scholar

OLSZEWSKI F., Głoszenie zapowiedzi małżeńskich w prawie kanonicznym, Lublin 1936.
Google Scholar

PAŁKA P., Śp. o. prof. dr Gommar Michiels, ,,Zeszyty Naukowe KUL” 9 (1966), z. 3, p. 94-98.
Google Scholar

PAŁKA P., Uzupełnienie jurysdykcji w prawie kanonicznym, Lublin 1936.
Google Scholar

PAWLUK T., Wprowadzenie do studiów kanonistycznych, Warszawa 1979.
Google Scholar

PAWLUK T., Z zagadnień kanonistyki polskiej, „Prawo Kanoniczne” 19 (1976), nr 3-4, s. 153-230.
Google Scholar

PETRANI A., Wydział Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jego działalność dydaktyczno-naukowa w ciągu ubiegłego pięćdziesięciolecia, „Roczniki Teologiczno-Kanonicze” 15 (1968), z. 5, p. 12-28.
Google Scholar

PETRANI A., Wydział Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jego działalność naukowa w czasie ostatniego dwudziestolecia, „Zeszyty Naukowe KUL” 8 (1965), z. 3, s. 11-42.
Google Scholar

PĘSKI A., Nowa kodyfikacja prawa kanonicznego, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 13 (1918), nr 5, s. 103-105.
Google Scholar

PIUS XI, Constitutio apostolica „Deus scientiarum Dominus” (24.05.1931), AAS 23 (1931), s. 241-262.
Google Scholar

PYCIA J.,, Prawo kanoniczne małżeńskie, Kielce 1919.
Google Scholar

ROTH J., Nowa kodyfikacja prawa kanonicznego, „Przegląd Powszechny” 136 (1917), s.. 541-552 i 685-695.
Google Scholar

ROTH J., Nowe kościelne prawo a dawne, „Przegląd Powszechny” 137-138 (1918), s. 33-42.
Google Scholar

ROTH J., Prawo zakonne. Przepisy Kodeksu Prawa Kanonicznego, Kraków 1918.
Google Scholar

ROTH J., Upoważnienie zakonników do słuchania spowiedzi wiernych w swoim rozwoju historycznym, „Pamiętnik Związku Zakładów Teologicznych w Polsce” 8 (1936), s. 206-220.
Google Scholar

ROTH J., Zarys procesu małżeńskiego, Kraków 1920.
Google Scholar

Rozporządzenia diecezjalne, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 13 (1918), nr 2, s. 100-102.
Google Scholar

SAWICKI J., Die Entwicklung der Kirchenrechtswissenschaft i Polen 1918-1957, „Österreichisches Archiv fùr Kirchenrecht 9 (1958), s. 243-269.
Google Scholar

S. CONGREGATIO SEMINARIORUM ET UNIVERSITATUM, Decretum de experimentis ad gradus in iure canonico assequendos, AAS 11 (1919), s. 19 -41.
Google Scholar

S. CONGREGATIO SEMINARIORUM ET UNIVERSITATUM, Decretum de novo iuris canonici Codice in scholis proponendo (07.08.1917), AAS 9 (1917), s. 434 -462.
Google Scholar

S. CONGREGATIO SEMINARIORUM ET UNIVERSITATUM, Ordinationes (12.06.1931), AAS 23 (1931), s. 263-266.
Google Scholar

SOBAŃSKI R., Teoria prawa kościelnego, Warszawa 1992.
Google Scholar

Sprawa zmniejszenia dni świątecznych. Rzecz z racji kan. 1247, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 14 (1919), nr 6, s. 95-97;
Google Scholar

STANOWSKI A., Spis wykładowców 1918-1939, Wydział Prawa Kanonicznego [KUL], w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1969, s. 105-118;
Google Scholar

STUTZ U., Geist des Codex Iuris Canonici, Stuttgart 1918.
Google Scholar

SZMYD W., Kary kościelne, Kraków 1929.
Google Scholar

SZMYD W., Odpusty, Kraków 1930.
Google Scholar

SZMYD W., Praktyczny podręcznik prawa małżeńskiego, Kraków 1929.
Google Scholar

Uchwały I. Polskiego Synodu Plenarnego odbytego w Częstochowie w dniach 26-27 VIII 1936, Poznań 1938.
Google Scholar

WILAMOWSKI B., Prawo małżeńskie Kościoła rzymsko-katolickiego, Wilno 1928.
Google Scholar

WIŚLICKI J., Konkordat. Studium prawne, Lublin 1926.
Google Scholar

WIŚLICKI J., Prawa świeckich w Kościele katolickim, Lublin 1939.
Google Scholar

WIŚLICKI J., Zwyczaj w prawie kanonicznym, Lublin 1926.
Google Scholar

WÓJCIK W., Nauczanie prawa kanonicznego w Seminarium Duchownym w Sandomierzu, ,,Prawo Kanoniczne” 15 (1972), nr 3-4. s. 99-124.
Google Scholar

WÓJCIK W., Wytyczne w nauczaniu prawa kanonicznego kandydatów do kapłaństwa, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 23 (1976), s. 5 -13.
Google Scholar

WÓJCIK W., Ze studiów nad synodami polskimi, Lublin 1982.
Google Scholar

WYCZAWSKI H.E., Ogólna sytuacja w Kościele powszechnym i w Państwie polskim, w: Historia Kościoła w Polsce, t. 2, cz. 2 (1918-1945), red. B. KUMOR, Z. OBERTYŃSKI, Poznań-Warszawa 1979, s. 5-12.
Google Scholar

WYSZYŃSKI M., Co katolik powinien wiedzieć o prawie kanonicznym, Katowice 1939.
Google Scholar

WYSZYŃSKI S., Czy ,,metus indirecte incussus” może unieważnić małżeństwo, „Przegląd Teologiczny” 11 (1930), s. 60-76 i 183-220 oraz (w jęz. łacińskim) „Ius Pontificium” 10 (1930), s. 193-200, 11(1931), s. 42-51. 12 (1932), s. 43-52, 122-127, 13 (1933), s. 52-63.
Google Scholar

WYSZŃSKI M., Jak doszło w prawie kanonicznym do zasiedzenia beneficjów, w: Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego, t. 2, Lwów 1936, s. 42-60.
Google Scholar

WYSZYŃSKI M., Reguły ,,de annali possessore” i ,,de triennali possessore” a nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, „Przegląd Teologiczny” 5 (1924), s. 247-263 i 6 (1925), s. 116-118.
Google Scholar

Zarząd majątkiem kościelnym według Kodeksu prawa kanonicznego, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 14 (1919), nr 2, s. 41-47.
Google Scholar

ZIELIŃSKI J., Pierwszy polski synod plenarny odrodzonej Rzeczpospolitej. Okres przygotowań, „Prawo Kanoniczne” 48 (2005), nr 3-4, s. 237-299.
Google Scholar

ŻONGOŁŁOWICZ B., O kodyfikacji prawa kościelnego, „Przegląd Teologiczny” 8 (1927), s. 1-16 i 142-161.
Google Scholar

ŻUROWSKI M., Jan Roth- profesor-kanonista, Warszawa 1971.
Google Scholar

WOJCIECH GÓRALSKI

redakcja.pk@uksw.edu.pl

Afiliacja:

Wydział Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

KS. PROF. ZW. DR HAB. WOJCIECH GÓRALSKI – pracownik naukowo-dydaktyczny na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, kierownik Zakładu Kościelnego Prawa Rodzinnego.