Non scholae sed vitae… Kształcenie, religia i społeczeństwo w teoriach pedagogicznych J. F. Herbarta i F. D. E. Schleiermachera

Dariusz  Stępkowski

doi:10.21852/sem.2015.2.08

Opublikowane: 2022-12-21

Tom 36 Nr 2 (2015)

Non scholae sed vitae… Kształcenie, religia i społeczeństwo w teoriach pedagogicznych J. F. Herbarta i F. D. E. Schleiermachera

Dariusz Stępkowski

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Z problematyki społeczno-pedagogicznej

https://doi.org/10.21852/sem.2015.2.08

Abstrakt

Artykuły oparte są na teoriach pedagogicznych J. F. Herbarta i F.D.E. Schleiermacher. Mimo że obaj żyli bardzo dawno temu – na przełomie XVIII i XIX wieku – ich obserwacje są nadal aktualne. Ponadto obaj byli protagonistami pedagogiki ogólnej jako niezależnej dziedziny naukowej. Artykuł podzielony jest na trzy części. W pierwszej termin Bildung zostanie wyjaśniony za pomocą metafory statku. Bildung to zarówno proces indywidualny, jak i społeczny proces stawania się jednostką, w którym kluczową rolę odgrywa połączenie nauczania i uczenia się. W drugiej części przedstawione zostaną poglądy Herbarta na temat „miejsca” religii w Bildung, a także w edukacji szkolnej. Trzecia część artykułu będzie koncentrować się wokół teorii Bildung Schleiermachera. Zgodnie z tą teorią można wyróżnić cztery główne wspólnoty środowiska społecznego, w którym kształtuje się jednostka ludzka: państwo (niem. Staat), naukę (niem. Wissenschaft), kościół (niem. Kirche) oraz niezależne społeczne organizacje (niem. freie Gesellichkeit). Uświadomienie sobie podobieństw i różnic między nimi skłania do przewartościowania dotychczasowego stosunku do religii, niesłusznie eliminowanego z szeroko rozumianego dyskursu społecznego.

Słowa kluczowe:

pedagogika ogólna, religia, kształcenie, nauczanie, uczenie się

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Stępkowski, D. . (2022). Non scholae sed vitae… Kształcenie, religia i społeczeństwo w teoriach pedagogicznych J. F. Herbarta i F. D. E. Schleiermachera . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 36(2), 93–104. https://doi.org/10.21852/sem.2015.2.08

Cited by / Share

Bibliografia

Benner D., Brüggen F., Bildsamkeit/Bildung, [w:] Historisches Wörterbuch der Pädagogik, red. D. Benner, J. Oelkers, Verlag Beltz, Weinheim–Basel 2004.
Google Scholar

Benner D., Brüggen F., Das Konzept der perfectibilité bei Jean-Jacques Rousseau. Ein Versuch, Rousseaus Programm theoretischer und praktischer Urteilsbildung problemgeschichtlich und systematisch zu lesen, [w:] Seminar. Der pädagogische Rousseau, (red.) O. Hansmann, vol. 2, Weinheim 1996.
Google Scholar

Benner D., Kemper H., Theorie und Geschichte der Reformpädagogik, t. 1, Die pädagogische Bewegung von der Aufklärung bis zum Neuhumanismus, Beltz Verlag, Weinheim–Basel 2003.
Google Scholar

Benner D., Kształcenie a religia. Rozważania o ich problematycznym stosunku oraz współczesnych zadaniach nauczania religii w szkole, przeł. z jęz. niem. D. Stępkowski, [w:] tenże, Edukacja jako kształcenie i kształtowanie. Moralność – kultura – demokracja – religia, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
Google Scholar

Benner D., Nieprzemijające znaczenie herbartowskiej koncepcji nauczania wychowującego, przeł. z jęz. niem. D. Stępkowski, „Horyzonty Wychowania” 13 (2008).
Google Scholar

Benner D., Stępkowski D., Pedagogika filozoficzna a badania edukacyjne. Próba zrekonstruowania ich powiązań w kontekście aktualnych tendencji rozwojowych, „Kultura i Wychowanie” 1 (2014).
Google Scholar

Brüggen F., Die Pädagogik F. D. Schleiermachers, Kurseinheit IV-VI, Fernuniversität–Gesamthochschule, Hagen 1990.
Google Scholar

Filipowicz S., Gładziuk N., Józefowicz S., Republika: rozważania o przemianach archetypu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1995.
Google Scholar

Herbart J.F., Kurze Enzyklopädie der Philosophie aus praktischen Gesichtspunkten, Halle 1841,
Google Scholar

Herbart J.F., Pedagogika ogólna wywiedziona z celu wychowania, przeł. z jęz. niem. T. Stera, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2007.
Google Scholar

Hogan P., Recent Trends in Anglophone Philosophy of Education, [w:] Filozofia wychowania w XX wieku, (red.) S. Sztobryn, E. Łatacz, J. Bochalska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010
Google Scholar

Knowledge society. See: http://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_society (opened 20.02.2014)
Google Scholar

Oelkers J., Die große Aspiration: zur Herausbildung der Erziehungswissenschaft im 19. Jahrhundert, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1989.
Google Scholar

Schleiermacher F.D.E., Grundzüge der Erziehungskunst (Vorlesungen 1826), [w:] tenże, Texte zur Pädagogik, vol. 2, oprac. M. Winkler, J. Brachmann, Suhrkamp, Frankfurt a.M. 2000.
Google Scholar

Schleiermacher F.D.E., Mowy o religii do wykształconych spośród tych, którzy nią gardzą, przeł. z jęz. niem. J. Prokopiuk, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995.
Google Scholar

Schleiermacher F.D.E., Vorlesungen zur Pädagogik (1813-1814), [w:] tenże, Texte zur Pädagogik, vol. 1, (red.) M. Winkler, J. Brachmann, Suhrkamp, Frankfurt a.M. 2000.
Google Scholar

Schmied-Kowarzik W., Schleiermachers dialektische Grundlegung der Pädagogik als praktischer Wissenschaft, [w:] Internationaler Schleiermacher-Kongress Berlin 1984, (red.) K.-V. Selge, Verlag de Gruyter, Berlin–New York 1985.
Google Scholar

Seneca Minor, Epistula CVI, [in:] id., Epistulae morales ad Lucilium, lib. XVII, ep. CVI, available at: http://www.thelatinlibrary.com/sen/seneca.ep17-18.shtml (opened 21.02. 2014).
Google Scholar

Stępkowski D., Pedagogika ogólna a religia. (Re)konstrukcja zapomnianego wątku na podstawie teorii Johanna F. Herbarta i Friedricha D.E. Schleiermachera, Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa 2010.
Google Scholar

Stępkowski D., Ukształcalność jako zasada działania edukacyjnego. W sprawie zapomnianej kategorii Herbarta i jej współczesnej reinterpretacji, [w:] Przestrzeń edukacyjna – dylematy, doświadczenia i oczekiwania społeczne, (red.) M. Kowalski, A. Pawlak, A. Jamuła-Jurczak, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
Google Scholar

Zdybicka Z.J., Religia, [w:] Katolicyzm A-Z, (red.) Z. Pawlak, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1982.
Google Scholar