Zakład zdrojowy diecezji przemyskiej w Brzozowie 1927-1948

Stanisław Piekarski

doi:10.21852/sem.2021.1.10

Published: 2022-09-09

Vol. 42 No. 1 (2021)

Health and Leisure Centre of the Przemyśl Diocese in Brzozów 1927-1948

Stanisław Piekarski

Seminare. Learned Investigations

Section: History

https://doi.org/10.21852/sem.2021.1.10

Abstract

The purpose of this article is to present aspects related to building and maintaining health and leisure centre of the Przemyśl Diocese in Brzozów - largely based on voluntary taxation. The Diocese was the most successful in this area of health prevention in the interwar period. Within several months, the faithful of the Church and the clergy of this region - under the aegis of Bishop Anatol Nowak - managed to open in summer 1927 the magnificent spa facility with its own brine and baths accessible for clergy and seminarians. No Polish professional community recorded such success in the interwar period. The health and leisure centre was manager under the authority of the bishopric by the Congregation of the Sisters Servants of the Blessed Virgin Mary Immaculate from Nowa Wieś. During the occupation The Przemyśl Seminary was placed in the centre. In parallel, both German and Soviet soldiers used the spa facility. After the war, the spa did not manage to return to its pre-war splendor. It definitively ceased to exist in 1948.

Keywords:

diocese, holiday homes, health and leisure centre, health houses, tourism, interwar period

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Piekarski , S. (2022). Health and Leisure Centre of the Przemyśl Diocese in Brzozów 1927-1948. Seminare. Learned Investigations, 42(1), 135–158. https://doi.org/10.21852/sem.2021.1.10

Cited by / Share

References

Akta dotyczące pensjonatu i łazienek prowadzonych przez Zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1926.17.XI-1940.21.IV. Archiwum Główne Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP (dalej: AGZSS), Akta Kurii Generalnej Służebniczek (dalej: AKGS), sygn. BIV, d 1.
Google Scholar

Borcz, Henryk. 2019. Historia diecezji przemyskiej. Dostęp: 20.10.2019. http://przemyska.pl/historia/.
Google Scholar

Brudnopis kroniki Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP (1936 rok). AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 10.
Google Scholar

Brzozów-Zdrój, pensjonat. Kronika domu prowadzonego przez SS. Służebniczki NMP NP, 1927.1.VI-1931.11.IX. (AGZSS), Akta Szczątkowe Domów Służebniczek (dalej: ASzDS), sygn. XVIII.
Google Scholar

Dom Zgromadzenia Zakonnego Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. 1932. Kronika Diecezji Przemyskiej. Pismo Diecezjalne, 1, 21-22.
Google Scholar

Dydek, Stanisław. 1965. Stara Wieś. Z dziejów wsi i sanktuarium. Brzozów: Wyd. Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta.
Google Scholar

Dydek, Stanisław. 1992. Stulecie kopalnictwa naftowego w Starej Wsi (1892-1992). Brzozów: Nakładem redakcji „Wiadomości Brzozowskich”.
Google Scholar

Inwentarz kaplicy domu zdrojowego pod wezwaniem Świętego Stanisława Kostki, prowadzonego przez SS. Służebniczki NMP NP w Brzozowie-Zdroju. 1927, 1936. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 5.
Google Scholar

Jeż, Mateusz. 1929. Willa biskupia pod Brzozowem. Przemyśl: Wydanie autorskie M. Jeża.
Google Scholar

Kronika Nowicjatu SS. Służebniczek NMP NP w Starej Wsi, Tom V 1937-1944. AGZSS, AKGS, sygn. C-b, 18.
Google Scholar

Kronika Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP, T. 25, 1925.26.VII-31.XII.1929. AGZSS, AKGS, sygn. F II a, 25.
Google Scholar

Krzysztyńska, Maria. 2003. Brzozów Zdrój – pamiątki z przeszłości. Wiadomości Brzozowskie, 1, 28.
Google Scholar

Księga kontowa pensjonatu i łazienek prowadzonych przez zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1938.22.VII-1939.31.VIII. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 9.
Google Scholar

Księga kontowa pensjonatu prowadzonego przez Zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1928.31.V-1939.28.VIII. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 7.
Google Scholar

Księga rachunkowa pensjonatu i łazienek prowadzonych przez Zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1931.2.V-1938.29.VII. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 8.
Google Scholar

Kuźniar, Jan. 1927. W sprawie między diecezjalnego Sanatorium. Gazeta Kościelna, 47, 537-538.
Google Scholar

Notatki rachunkowe dotyczące pensjonatu, prowadzonego przez SS. Służebniczki NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1927.20.IV-30.VI. AGZSS, AKGS, sygn. BIV d,6.
Google Scholar

Nowak, Anatol. 1927. W sprawie otwarcia i poświęcenia zakładu zdrojowego dla Duchowieństwa diecezjalnego pod wezwaniem Św. Stanisława Kostki w Brzozowie. Kronika Diecezji Przemyskiej. Pismo Diecezjalne, 4-5, 133- 134.
Google Scholar

Nowy biskup przemyski J.E. ks. Anatol Nowak. 1924. Pokłosie Salezjańskie, 6, 66-67.
Google Scholar

O „Dom Księży” nad morzem polskim.1921. Wiadomości Diecezjalne, 12, 254.
Google Scholar

Odpisy protokołów z przejęcia lasów na własność Skarbu Państwa na podstawie dekretu PKWN z 1944 r. na terenach podległych nadleśnictwu Brzozów 1950-57. Protokół przejęcia lasów rzymsko-katolickiego Biskupstwa Przemyskiego w dniu 10.4.1945. Archiwum Nadleśnictwa Brzozów, sygn. 1/16, 17.
Google Scholar

„Odrodzenie” – sanatorium dla młodzieży polskiej zagrożonej gruźlicą w Zakopanem. 1930. Kraków: Wyd. W. L. Anczyca i Spółki.
Google Scholar

Pilszak, Stanisław. 1959. Brzozów-Zdrój (Narodziny i zgon). W: Sześć wieków Brzozowa, Księga Pamiątkowa, red. Bronisław Froń, Ryszard Głuszko, Stanisław Peters i Józef Rogowski, 288. Kraków: Komitet 600-lecia miasta Brzozowa.
Google Scholar

Poświęcenie Uzdrowiska dla Księży w Brzozowie. 1927. Gazeta Kościelna, 24, 285.
Google Scholar

Półchłopek, Dariusz. 2009. Brzozów Zdrój – narodziny i upadek. Praca magisterska napisana pod kierownictwem prof. dr hab. Jadwigi Hoff. Wydział Socjologiczno – Historyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie.
Google Scholar

Rąb, Jan. 1985. Seminarium Duchowne Diecezji Przemyskiej w Brzozowie 1940-1946. W: Chwalcie z nami Panią Świata. Z dziejów Kościoła na ziemi brzozowskiej, red. Ludwik Grzebień, 235-252. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Rogowski, Józef. 1950. Słowo o Brzozowie, t. 2. Brzozów, mps.
Google Scholar

Sudoł, Adam. 2005. Moja droga do kapłaństwa. Kraków: Wydawnictwo autorskie A. Sudoła.
Google Scholar

Szelegiewicz, Agnieszka i Elżbieta Korobij. 1985. Z historii Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP w Starej Wsi. W: Chwalcie z nami Panią Świata. Z dziejów Kościoła na ziemi brzozowskiej, red. Ludwik Grzebień, 113-130. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Szymański, Marian. 1926. O sanatorium dla chorych księży. Gazeta Kościelna, 39, 448.
Google Scholar

W sprawie zdroju brzozowskiego. 1928. Kronika Diecezji Przemyskiej. Pismo Diecezjalne, 3-5, 108-109.
Google Scholar

Wykaz kuracjuszy przebywających w pensjonacie prowadzonym przez Zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1927.3.VI-1938.20.VIII. AGZSS, (AKGS), sygn. B IV d, 2.
Google Scholar

Wykaz kuracjuszy przebywających w pensjonacie prowadzonym przez Zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1937.3.V-1939.13.IX. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 3.
Google Scholar

Wykaz kuracjuszy przebywających w pensjonacie prowadzonym przez zgromadzenie SS. Służebniczek NMP NP w Brzozowie-Zdroju 1939.1.VI-22.VIII. AGZSS, AKGS, sygn. B IV d, 4.
Google Scholar

Zakład zdrojowy w Brzozowie. 2019. Dostęp: 19.10.2019. http://cit.muzeum.brzozow.pl.
Google Scholar

Zych, Sławomir. 2011. Diecezja Przemyska Obrządku Łacińskiego w latach 1939-1944/1945. Przemyśl: Wyd. Archidiecezji Przemyskiej.
Google Scholar

Stanisław Piekarski

stanpiekarski@wp.pl
https://orcid.org/0000-0002-1440-8264

Affiliation:

Józef Piłsudski University of Physical Education in Warsaw, Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

absolwent Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Autor dwunastu monografii i blisko 150 artykułów naukowych. Swoje zainteresowania badawcze ogniskuje wokół problematyki kultury, turystyki i sztuki w Drugiej Rzeczypospolitej. Od wielu lat pracuje jako nauczyciel akademicki uczelni warszawskich.