Wychowanie religijne i patriotyczne w rodzinach chłopskich w czasie niewoli narodowej

Zofia Kuźniewska

doi:10.21852/sem.1863

Published: 2025-06-30

Vol. 46 No. 1 (2025)

Religious and Patriotic Education in Peasant Families during National Captivity

Zofia Kuźniewska

Seminare. Learned Investigations

Section: Articles

https://doi.org/10.21852/sem.1863

Abstract

The family is the basic educational environment for children. When speaking about upbringing, we also have in mind religious and patriotic education. The family home is the place where a child acquires first religious and patriotic patterns. However, the condition for arousing the correct religiosity or patriotic attitude in children is also the maturity of these values in the parents, who pass on certain, specific patterns of conduct. Love of the homeland is strengthened and shaped by the national and religious upbringing of the child. Introducing the child to the world of values is an inseparable element of their upbringing, helping to preserve their own cultural and national distinctiveness. The most important place in the hierarchy of values has always been homeland, family, Catholic religion, history of Poland, tradition and national symbols, while the moral traits most valued were patriotism, courage, diligence and readiness to make sacrifices in the name of the highest values.

Download files

PDF

Citation rules

Kuźniewska, Z. (2025). Religious and Patriotic Education in Peasant Families during National Captivity. Seminare. Learned Investigations, 46(1), 305–315. https://doi.org/10.21852/sem.1863

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Adamski, Józef Stanisław. 1918. W imię Ojczyzny Polskim rodzinom. Poznań: Nakładem i Czcionkami Drukarni i Księgarni św. Wojciecha.
Google Scholar

Adamski, Franciszek. 2002. Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: WUJ.
Google Scholar

Baranowski, Bohdan. 1969. Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX w. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Bień, Adam. 1999. Bóg wysoko, dom daleko. Obrazy przeszłości 1900-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
Google Scholar

Bujak-Boguska, Stefania. 1918/1919. „Z mroków niedoli matki i dziecka na wsi.” Młoda Matka 14: 15-18.
Google Scholar

Buzek, Józef. 1904. Studia z zakresu administracji wychowania publicznego. Szkolnictwo ludowe. Kraków: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej.
Google Scholar

Cichy, Wawrzyniec. 1980. Wspomnienia wiciarza. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Chałasiński, Józef. 1984. Młode pokolenie chłopów, t. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Chłosta, Jan. 1986. Kazimierz Jaroszyk 1878-1941. O narodowy kształt Warmii i Mazur. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Google Scholar

Czachowski, Hubert. 2010. „Religijność ludowa.” In Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950), edited by Hubert Czachowski and Hanna Łopatyńska, 139-151. Warszawa: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.
Google Scholar

Dąbrowska, Maria. 1969. Pamiętniki młodzieży wiejskiej 1918-1939. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Google Scholar

Dąbrowski, Remigiusz. 1927. „Duszpasterz wobec praktyk neomaltuzjańskich.” Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie 17 (8-9): 246-249.
Google Scholar

Dyczewski, Leon. 2002. Więź między pokoleniami w rodzinie. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Fołta, Władysław. 1987. Życie z własnego nadania. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Gawron, Walenty. 1986. Wspomnienia z Limanowszczyzny. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Helsztyński, Stanisław. 1937. Bohater Warszawy. Ksiądz kapelan Ignacy Skorupka 1893-1920. Poznań.
Google Scholar

Jabłonowska, Zofia. 1975. „Rodziny w XIX i na początku XX w.” In Przemiany rodziny polskiej, edited by Jadwiga Komorowska, 52-71. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
Google Scholar

Kabacińska-Łuczak, Katarzyna and Krzysztof Ratajczak. 2013. „Dziecko chłopskie w czasie sacrum-konteksty edukacyjne.” Studia Edukacyjne 28: 7-32.
Google Scholar

Kalniuk, Tomasz. 2014. Mityczni obcy. Dzieci i starcy w polskiej kulturze ludowej przełomu XIX i XX wieku. Toruń. Księgarnia Odkrywcy.
Google Scholar

Kałwa, Dobrohna. 2015. Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konsała, Władysław. 1972. „Była nas gromadka spora.” Olsztyn. Komunikaty Mazursko-Warmińskie 4: 706-708.
Google Scholar

Kostrzewska, Maria. 2002. „Posłannictwo czy los? Kobieta w rodzinie chłopskiej w Królestwie Polskim po uwłaszczeniu.” In Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego. Od zaborów do okupacji (1895-1945), t. 1, edited by Arkadiusz Kołodziejczyk and Waldemar Paruch, 473-482. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Krąpiec, Mieczysław Albert. 1999. Człowiek w kulturze. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Kunysz, Walenty. 1973. Wścibski i Wrazicki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Librachowa, Maria. 1934. „Życie uczuciowe.” In Dziecko wsi polskiej, edited by Maria Librachowa, 34-36. Warszawa: Zakłady Graficzne „Nowa Drukarnia”.
Google Scholar

Magryś, Franciszek. 1987. Żywot chłopa działacza. Warszawa: Skład Główny w Drukarni Naukowej we Lwowie.
Google Scholar

Małłek, Karol. 1976. Z Mazur do Verdun. Wspomnienia 1890-1919. Warszawa.
Google Scholar

Marciniak, Katarzyna. 2009. „Obraz rodziny wiejskiej w «Pamiętnikach chłopów» z 1935 roku.” In Ku antropologii rodziny, edited by Lyna Rożek, 67-86. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza.
Google Scholar

Męczyński, Tadeusz. 1962. Lata z książką. Wspomnienia księgarza 1907-1957. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Nawrot-Borowska, Monika. 2010. „Dole i niedole dziecka wiejskiego na terenie ziem polskich w II połowie XIX i w początkach wieku XX w świetle literatury pamiętnikarskiej.” Problemy Wczesnej Edukacji (6)11(1): 182-196.
Google Scholar

Nawrot-Borowska, Monika. 2012. „Edukacja patriotyczna w rodzinach polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle literatury pamiętnikarskiej”. In Niepodległość i wychowanie: z doświadczeń II Rzeczpospolitej, edited by Wiesław Jamrożek, Ewa Kula and Marzena Pekowska, 125-178. Kielce: Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej.
Google Scholar

Ohler, Norbert. 2000. Życie pielgrzymów w średniowieczu: między modlitwą a przygodą. Kraków: WAM.
Google Scholar

Olszewski, Daniel. 1996. Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Ossowski, Stanisław. 1946. Analiza socjologiczna pojęcia Ojczyzna. Myśl Współczesna. Łódź: Zakłady Graficzne „Książka”.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2010. Środowiska wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej. Aspekty aksjologiczne (maszynopis pracy doktorskiej). Białystok.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2011. „Wychowanie w rodzinie chłopskiej w Drugiej Rzeczypospolitej.” Wychowanie w Rodzinie 1: 88-104.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2015. „Międzygeneracyjna transmisja wartości w rodzinach polskich w Drugiej Rzeczypospolitej w kontekście ideologii wychowawczej państwa w latach 1918-1939.” Wychowanie w Rodzinie 12 (2): 51-82.
Google Scholar

Syska, Henryk. 1970. Ułomek rodzinnego chleba. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Słomka, Jan. 1983. Pamiętniki włościanina. Warszawa: Studio Książki.
Google Scholar

Szlendak, Tomasz. 2010. Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Szczepański, Jan. 1984. Korzeniami wrosłem w ziemię. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Google Scholar

Staniszewski, Andrzej. 1995. Rok pruski. Życie codzienne wsi polskiej na przełomie XIX i XX w. w świetle korespondencji prasowych. Olsztyn: Studia i Materiały WSP w Olsztynie.
Google Scholar

Stryczek, Jan. 1984. Chłopskim piórem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Ludowa.
Google Scholar

Turowski, Jan. 1967. Rodzina chłopska w okresie lat 1864-1914 w świetle źródeł pamiętnikarskich. PWN.
Google Scholar

Witkowska, Aleksandra. 1984. Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa – z badań nad miejską kulturą religijną. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Witos, Wincenty. 1878. Moje wspomnienia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Wójcik, Monika. 1995. „Znaczenie wychowawcze pielgrzymek rodzinnych górnośląskich do miejsc kultu narodowego w latach 1896-1914.” In Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, edited by Krzysztof Jakubiak, 146-173. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Google Scholar

Wysocki, Józef. 1983. Rytuał rodzinny. Olsztyn: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Google Scholar

Zabielski, Franciszek. 1980. Z życia i z pamięci. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Zarys dziejów religii, edited by Józef Keller et al. 1988. Warszawa: ISKRY.
Google Scholar