Rhymed Officium about St. Catherine in the 12th-Century Płock Pontifical

Piotr Wiśniewski

doi:10.21852/sem.2019.3.12

Opublikowane: 2022-10-09

Tom 40 Nr 3 (2019)

Oficjum rymowane o św. Katarzynie w Pontyfikale Płockim z XII wieku

Piotr Wiśniewski

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Z problematyki historycznej

https://doi.org/10.21852/sem.2019.3.12

Abstrakt

Pontificale Plocense z XII w. jest jednym z pierwszych, kompletnie zachowanych rodzimych pontyfikałów. Zawarte w nim obrzędy „Depositio Crucis” i „Visitatio Sepulchri” oraz procesja rezurekcyjna należą do najstarszych misteriów na ziemiach polskich. Wśród 85 obrzędów liturgicznych znajduje się oficjum rymowane o św. Katarzynie Aleksandryjskiej. Jego muzyka nosi wyraźne cechy monodii późnego średniowiecza, o czym świadczą cechy stylu postgregoriańskiego. Skondensowany styl muzyczny zdradza odejście od pierwotnych założeń estetycznych i ukazuje inną możliwość kształtowania chorału gregoriańskiego. Oficjum to stanowi nie tylko odwzorowanie obowiązujących w ówczesnej Europie zasad, ale jest dowodem tego, iż średniowiecze było epoką poszukującą nowych form wyrazu.

Słowa kluczowe:

św. Katarzyna Aleksandryjska, oficjum rymowane, chorał gregoriański, monodia postgregoriańska

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Wiśniewski, P. (2022). Oficjum rymowane o św. Katarzynie w Pontyfikale Płockim z XII wieku . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 40(3), 171–183. https://doi.org/10.21852/sem.2019.3.12

Cited by / Share

Bibliografia

Augustyniak, Bogna. 1999. Antyfonarz jako typ źródła liturgicznego [Das Antiphonale als Typus einer liturgischen Quelle]. W: Źródła muzyczne, krytyka, analiza, interpretacja [Musikquellen, Kritik, Analyse, Interpretation], red. Ludwik Bielawsk i Katarzyna Dadak-Kozicka, 200-231. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Google Scholar

Bodzioch, Beata. 2005. Antyfonarze Andrzeja Piotrkowczyka z lat 1600-1645 jako przekaz polskich tradycji liturgiczno-muzycznych na przykładzie oficjów rymowanych. Studium źródłoznawczo-muzykologiczne [Die Antiphonare von Andrzej Piotrkowczyk aus dem Jahren 1600-1645 als die Überlieferung von polnischen liturgisch-musikalischen Traditionen anhand der Reimoffizien. Ein quellenkundiges, musikwissenschaftliches Studium]. Lublin (Maschinenschriftliche Fassung der Dissertation im Archiv KUL).
Google Scholar

Claire, Jean. 1975. Les répertoires liturgiques latins avant l’octoéchos. Études grégoriennes, 15, 5-192.
Google Scholar

Danielski, Wojciech. 1995. Benedic regem cunctorum. W: Encyklopedia Katolicka [Kirchliche Enzyklopädie], t. 2, red. Feliks Gryglewicz, 214. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Danielski, Wojciech. 1997. Kult św. Wojciecha na ziemiach polskich w świetle przedtry¬denckich ksiąg liturgicznych [Die Verehrung des hl. Adalbert in Polen im Spiegel der vortridentinischen liturgischen Bücher]. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Dreves, Guido Maria. 1897. Analecta Hymnica Medii Aevi, t. 26: Historiae Rhythmi¬cae. Liturgische Reimofficien des Mittelalters. Leipzig: Fues’s Verlag.
Google Scholar

Gładysz, Bronisław. 1933. O łacińskich oficjach rymowanych z polskich źródeł średniowiecz¬nych [Über die lateinischen Reimoffizien aus den polnischen, mittelalterlichen Quellen]. Pamiętnik Literacki, 30, 313-351.
Google Scholar

Grajewski, Czesław. 2004. Formuły dyferencyjne psalmodii brewiarzowej w źródłach polskich [Die Schlußformel der Psalmodie des Breviers in polnischen Quellen]. Toruń: Pomorskie Stowarzyszenie Muzyki Sakralnej.
Google Scholar

Hankeln, Roman. 1999. Die Antiphonen des Dionysius-Offiziums in Clm 14872 (St. Emme¬ram, Regensburg, 16. Jh.). W: Die Offizien des Mittelalters, t. 1, red. Walter Berschin i David Hiley, 109-128. Tutzing: Hans Schneider.
Google Scholar

Hiley, David. 2003. Chorał gregoriański i neogregoriański. Zmiany stylistyczne w śpiewach oficjów ku czci średniowiecznych świętych [Der gregorianische und neogregorianische Choral. Stilistische Veränderungen in den Gesängen der Offizien zu Ehren der mittelalterlichen Heiligen]. Muzyka, 48(2), 3-15.
Google Scholar

Huglo, Michel. 1972. Les tonaires. Paris: Heugel.
Google Scholar

Jammers, Ewald. 1929. Die Antiphonen der rheinischen Reimoffizien. Ephemerides Liturgicae, 43(1), 84-308.
Google Scholar

Jasiewicz, Jan. 2007. Cysterska poezja liturgiczna – oficjum rymowane Laetare Germania [Die liturgische Dichtung der Zisterzienser – das Reimoffizium Laetare Germania]. Studia Gdańskie, 21, 271-284.
Google Scholar

Johner, Dominicus. 19532. Wort und Ton im Choral. Leipzig: Breitkopf & Härtel.
Google Scholar

Liber Usualis. 1958. Parisiis-Tornaci-ARomae-Neo Eboraci: Desclée & Soci.
Google Scholar

Majewski, Dariusz. 2016. Słowo wstępne [Vorwort]. W: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza [Das Pontificale. Eine zurückgewonnene Perle des Mittelalters in Płock], red. Dariusz Majewski, 6-7. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Miazga, Tadeusz. 1980. Graduał Jana Olbrachta [Das Graduale von Jan Olbracht]. Graz: Akademische Druck- u. Verlagsanstalt.
Google Scholar

Pawlak, Ireneusz. 1986. Śpiewy „Alleluia” w graduale Macieja Drzewickiego z 1536 roku [Die Gradualien von Piotrków als Überlieferung des gregorianischen Chorals in Polen nach dem Konzil von Trient]. W: Musica Medii Aevi, t. 7, red. Jerzy Morawski, 117-183. Kraków: PWM.
Google Scholar

Pawlak, Ireneusz. 1988. Graduały piotrkowskie jako przekaz chorału gregoriańskiego w Polsce po Soborze Trydenckim [Die Gradualien von Piotrków als Überlieferung des gregorianischen Chorals in Polen nach dem Konzil von Trient]. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Pikulik, Jerzy. 1973. Polskie oficja rymowane o św. Wojciechu [Die polnischen Reimoffizien zu Ehren des Hl. Adalberts]. W: Stan badań nad mu¬zyką religijną w kulturze polskiej [Stand der Forschungen über die geistliche Musik in der polnischen Kultur], red. Jerzy Pikulik, 279-340. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
Google Scholar

Podleś, Antoni. 1986. Pontyfikał Płocki z XII wieku [Das Pontificale von Płock aus dem 12. Jahrhundert]. Płock: Płockie Wydawnictwo Diecezjalne.
Google Scholar

Pokora, Piotr. 2003. Dwie pieczęcie większe biskupa płockiego Jakuba (1396-1425) [Zwei größere Siegel des Bischofs Jakobus von Płock (1396-1425)]. Studia Płockie, 31, 177-190.
Google Scholar

Szymonik, Kazimierz. 1996. Oficjum rymowane o św. Stanisławie „Dies adest celebris” i hymn „Gaude Mater Polonia” w polskich antyfonarzach przed¬trydenckich. Studium muzykologiczne [Das Reimoffizium zu Ehren des Hl. Stanislaus „Dies adest celebris” und der Hymnus „Gaude Mater Polonia” in den polnischen vortridentinischen Antiphonarien. Ein musikwissenschaftliches Studium]. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar

Wagner, Peter. 1921. Einführung in die gregorianischen Melodien, t. 3: Gregorianische Formenlehre. Leipzig: Breitkopf & Härtel.
Google Scholar

Wiśniewski, Piotr. 2005. Rękopiśmienny antyfonarz płocki z XIV wieku (Muzeum Diecezjalne w Płocku, B.S.) [Das handschriftliche Antiphonar von Płock aus dem 14. Jahrhundert](Muzeum Diecezjalne w Płocku, B.S.)]. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 83, 375-432.
Google Scholar

Wiśniewski, Piotr. 2006. Oficjum rymowane o św. Zygmuncie w antyfonarzach płockich z przełomu XV/XVI wieku. Studium historyczno-muzykologiczne [Das Reimoffizium zu Ehren des Hl. Sigismund in den Antiphonarien von Płock um die Wende vom 15. zum 16. Jahrhundert. Ein historisch-musikwissenschaftliches Studium]. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia.
Google Scholar

Włodarski, Bronisław. 1957. Chronologia polska [Polnische Chronologie]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Wolnik, Franciszek. 1994. Liturgia godzin w diecezji wrocławskiej w XV wieku [Das Stundengebet in der Diözese Breslau im 15. Jahrhundert]. Opole: Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego Śląska Opolskiego.
Google Scholar

Zalewski, Zbigniew. 1973. Święto Bożego Ciała w Polsce do wydania rytuału piotrkowskiego (1631) [Das Fronleichnamsfest in Polen bis zur Herausgabe des Rituals von Piotrków (1631)]. W: Studia z dziejów liturgii w Polsce [Studien zur Geschichte der Liturgie in Polen], t. 1, red. Marian Rechowicz i Wacław Schenk, 95-159. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Zbiciak, Józef. 2000. Katarzyna Aleksandryjska [Katharina von Alexandrien]. W: Encyklopedia Katolicka [Kirchliche Enzyklopädie], t. 8, red. Andrzej Szostek, 986. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar