From Mesocosmos To Cosmos: Man In Search Of His Oikos

Zbigniew Łepko

doi:10.21852/sem.2016.4.04

Opublikowane: 2022-12-05

Tom 37 Nr 4 (2016)

Od mezokosmosu do kosmosu: człowiek w poszukiwaniu swojego oikos

Zbigniew Łepko

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Z problematyki filozoficznej

https://doi.org/10.21852/sem.2016.4.04

Abstrakt

Niniejsze opracowanie nawiązuje do stworzonej przez Jakoba von Uexkülla cybernetycznej koncepcji obecności istoty żywej w środowisku naturalnym. Wskazuje ona na poznawcze podstawy obecności istoty żywej w otoczeniu. W tym ujęciu istota żywa jest podmiotem. Przekształca ona bowiem swoje otoczenie w swoje środowisko, czyli w optymalny dla swojego przetrwania świat średnich miar, zwany mezokosmosem. Tak rozumiany mezokosmos jest utożsamiany zarówno z niszą ekologiczną istoty żywej,
jak i z jej niszą kognitywną. Można więc powiedzieć, że w charakterystycznym dla istot żywych dążeniu do świata coraz lepszego, znajdują one tylko taki świat, który odpowiada ich zdolnościom poznawczym i zdolnościom behawioralnym. Oznacza to, że podstawowy zakres poznania rzeczywistości przez istoty żywe wyraża jego utylitarny charakter; w tym zakresie jest ono uwarunkowane genetycznie, a więc jest funkcją dążenia gatunku do przetrwania w środowisku mezokosmicznym. Na tym tle ukazuje się wyjątkowość człowieka, który dzięki niezwykłym zdolnościom poznawczym jest w stanie przekraczać mezokosmos. W szczególności dokonuje się to dzięki poznaniu naukowemu, które w pewnym sensie jest nieograniczone i świadczy o tym, że środowiskiem człowieka jest (może być) cały wszechświat.

Słowa kluczowe:

człowiek, mezokosmos, kosmos, oikos, Jakob von Uexküll

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Łepko, Z. (2022). Od mezokosmosu do kosmosu: człowiek w poszukiwaniu swojego oikos . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 37(4), 45–54. https://doi.org/10.21852/sem.2016.4.04

Cited by / Share

Bibliografia

Eibl-Eibesfeldt Irenäus. 1980.Grundriß der vergleichenden Verhaltensforschung. Ethologie. Sechste und überarbeitete und erweiterte Auflage. München-Zürich. R. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Eibl-Eibesfeldt Irenäus. 1995. Wider die Mißtrauensgesellschaft. Streitschrift für eine bessere Zukunft. München-Zürich: R. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Gibson James J. 1986. The Senses Considered as Perceptual Systems. London: George Allen and Unwin Limited.
Google Scholar

Gould Steven Jay. 1991. Niewczesny pogrzeb Darwina. Wybór esejów. Wybrał oraz przedmową i przypisami opatrzył Antoni Hoffman. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Kreuzer Franz, Festetics Antal.1984. Das „Du” zwischen Mensch und Tier. W Nichts ist schon dagewesen. Konrad Lorenz, seine Lehre und ihre Folgen.69-98. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Lorenz Konrad.1977. Odwrotna strona zwierciadła. Próba historii naturalnej ludzkiego poznania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Lorenz Konrad. 1983. Der Abbau des Menschlichen. München-Zürich: Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Lorenz Konrad. 1984. Die acht Todsünden der zivilisierten Menschheit, München-Zürich: R. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Lorenz Konrad, Lorenz Konrad. 1984.Vorwort. W Über tierisches und menschliches Verhalten. Aus dem Werdegang der Verhaltenslehre. Gesammelte Abhandlungen, Band I. 9-12. R. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Lorenz Konrad, Wuketits Franz M., Vollmer Gerhard. 1983. Mesokosmos und objektive Erkenntnis – Über Probleme, die von der evolutionären Erkenntnistheorie gelöst werden, W Die Evolution des Denkens. 29-93. R. Piper & Co. Verlag.
Google Scholar

Łepko Zbigniew. 2013. „Od etologii zwierząt do ekologii człowieka”, Studia Ecologiae et Bioethicae UKSW 11(3): 9-27.
Google Scholar

Meyer-Abich Klaus Michael. 1993. From the Environment to the Connatural World. Cambridge: The White Horse Press.
Google Scholar

Markl Hubert. 1986. Natur als Kulturaufgabe. Über die Beziehung des Menschen zur lebendigen Natur. Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt.
Google Scholar

Pobojewska Aldona.1998. Istota żywa jako podmiot. Łódź: Studio Wydawnicze KARTA.
Google Scholar

Popper Karl. 1984. Auf der Suche nach einer besseren Welt. Vorträge und Aufsätze aus dreißig Jahren. München-Zürich: R. Piper / Co. Verlag.
Google Scholar

Popper Karl, Lorenz Konrad. 1985. Die Zukunft ist offen. Das Altenberger Gespräch. Mit den Texten des Wiener Popper-Symposiums, München-Zürich: R. Piper GmbH & Co. KG.
Google Scholar

Smith Barry. 1998. „Ontologie des Mesokosmos“. Zeitschrift für Philosophische Forschung 52 (1): 521–540.
Google Scholar

Sut Anna. 2015. „Paradygmat poznawczy etologicznej Szkoły Lorenza –Tinbergena”, Seminare 36(2): 61-71.
Google Scholar

Uexküll Jakob von, Kriszat Georg, Streifzüge durch die Umwelten von Tieren und Menschen. Ein Bilderbuch unsichtbarer Welten (Sammlung: Verständliche Wissenschaft, Bd. 21.), J. Springer Verlag, Berlin 1963.
Google Scholar

Uexküll Jakob von. 1928. Theoretische Biologie. Berlin: J. Springer Verlag.
Google Scholar

Uexküll Jakob von. 1909.Umwelt und Innenwelt der Tiere. Berlin: Springer Verlag.
Google Scholar

Winkler Eike, Schweinkhardt Josef. 1982. Expedition Mensch. Streifzüge durch die Anthropologie. Mit einem Vorwort von Konrad Lorenz. Wien: Karl Ueberreuter Verlag.
Google Scholar

Wuketits Franz M. 2012. Zivilisation in der Sackgasse. Plädoyer für eine artgerechte Menschenhaltung. Murnau a. Staffelsee: Mankau Verlag GmbH.
Google Scholar